شناخت فتنه و عوامل و موانع بصیرت اشتراک گذاری اشتراک گذاری اشتراک گذاری اشتراک گذاری اشتراک گذاری چه کارکنیم فتنه رابهتر بشناسیم تا از انحراف ها درامان بمانیم هر چند شناخت فتنه با توجه به تلاش پنهانی و گمراه کننده آن دشوار است و همین ویژگی فتنه باعث می شود که برخی از افراد در دام آن گرفتار شوند . اما مهمترین عامل شناخت فتنه ، برخورداری از بصیرت و شناخت لازم است .در سایه بصیرت و شناخت مناسب است که انسان می تواند فتنه ها را شناسایی نموده و برخورد مناسب با آن داشته باشد . بصیرت دارای الزامات و موانعی است که به اختصار بدان اشاره خواهیم کرد . « عوامل و الزامات کسب بصیرت» ۱.علم و آگاهی ؛ علم و آگاهی زیر بنای اصلی شناخت و تشخیص امور را تشکیل می دهدکه بدون آن انسان گرفتار گمراهی و انحراف خواهد شد .برای تشخیص حق و باطل نقطه آغازین ,کسب علم و شناخت حق و باطل و به تعبیر دیگر شناخت سره از ناسره است بدون علم و آگاهی انسان قادر به رسیدن به شناخت صحیح نخواهد بود و حضرت علی علیه السلام چه زیبا می فرمایند « لا تری الجاهل الا مفرطا او مفرّطا» « انسان نادان را نمی بینی مگر اینکه در میان افراط ( زیاده روی ) و تفریط( کند روی) ( نهج البلاغه , حکمت , ۷۰) حرکت در مسیر اعتدال و مصون ماندن از زیاده روی و کند روی که انحراف را به دنبال خواهد داشت , در گرو کسب علم و معرفت است . به ویژه تشخیص حق و باطل در دین , نیازمند شناخت و آگاهی کامل نسبت به مبانی و اصول دینی از منابع اصیل و کارشناسان متعهدعلوم دینی است چه در غیر این صورت خطر افتادن در ورطه خطا و گمراهی وجود دارد . ۲. معیار قرار دادن حق و سنجش افراد بر اساس آن ؛ یکی از معیارهای مهم شناخت فتنه ها , شناخت حق و باطل و سنجش افراد بر اساس آن است نه اینکه افراد ملاک و معیار سنجش حق و باطل قرار بگیرند حضرت علی علیه السلام می فرمایند :«انّ الحق لا یعرف بالرجال اعرف الحق تعرف اهله » همانا حق به شخصیتها شناخته نمی شود , خود حق را بشناس تا پیروان آن را بشناسی »( محمدی ری شهری , محمد , میزان الحکمه , قم, دار الحدیث , ۱۳۷۷, ج ۳, ص ۱۲۳۸) همچنین فرمودند« ان دین الله لایعرف بالرجال بل بآیه الحق , فاعرف الحق تعرف اهله »« همانا دین خدا با موقعیت اشخاص شناخته نمی شود بلکه با معیار و نشانه حق شناخته می گردد , پس حق را بشناس تا اهلش را بشناسی »( همان ) در پاره ای موارد انحرافات و کجروی ها به دلیل معیار قرار دادن افراد بجای محور قرار دادن حق و باطل و سنجش افراد بر اساس آن است . از این رو همانگونه که حضرت علی علیه السلام می فرمایند :« وانظر الی ما قال و لا تنظر الی من قال »« بنگر به آنچه گقته شده نه به گوینده سخن »( آمدی , عبد الواحد , غرر الحکم , ترجمه محمد علی انصاری , ج ۱, ص ۳۹۴) ۳. زمان شناسی ؛ از معیارهای مهم شناخت فتنه ، شناخت زمان و آگاهی نسبت به احوال و مقتضیات زمان است که بدون توجه به آن نمی توان حق و باطل را در زمان خویش به صورت صحیح تشخیص داد . امام صادق علیه السلام فرمودند:« العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس »« کسی که به زمان خویش آگاه باشد مورد هجوم اشتباهات قرار نمی گیرد .»( مجلسی , محمد باقر , بحار الانوار , تهران, مکتبه الاسلامیه , ج ۷۸, ص ۲۶۹) ۴- شناخت حقیقت ولایت و ولی امر زمانه خود: شناخت ولی امر زمان در اسلام از چنان جایگاهی برخوردار است که بنا به فرموده رسول گرامی خدا صل الله علیه و آله اگر کسی بمیرد و امام زمان خود را نشناسد همانند کسی است که به مرگ جاهلیت قبل از اسلام مرده است (بحار، ج ۲۳، ص ۹۴ )لذا شناخت خود ولی امر مسلمین در این زمان راهکار اصلی و مهمی است که می تواند انسان را به بصیرت برساند شناخت همانگونه که حضرت علی علیه السلام در سخنانی خطاب به دو تن از یاران خود در این باره می فرماید :فَإِنَّهُ لَا یَبْلُغُ أَحَدٌ مِنْ شِیعَتِنَا حَدَّ الِاسْتِبْصَارِ حَتَّى یَعْرِفَنِی بِالنُّورَانِیَّةِ فَإِذَا عَرَفَنِی بِهَا کَانَ مُسْتَبْصِراً بَالِغاً کَامِلًا... (بحار الأنوار ج ۲۶ ص ۷ ) هیچ کس از شیعیان به بصیرت نمی رسند مگر اینکه با شناخت من به نورانیت برسند پس هنگامی که مرا به این مقام شناختنند بطور تمام و کمال به بصیرت یافته اند ..... و در ادامه آن شناخت ولی فقیه در عصر غیبت که تداوم امامت و حکومت اسلامی در این عصراست برای کسب بصیرت و در امان ماندن از فتنه ها لازم است . ۵- پیروی از عالمان وارسته امام محمد باقر علیه السلام در وصف علماء ربانی می فرماید : قَالَ الباقر علیه السلام :« الْعَالِمُ مَعَهُ شَمْعَةٌ تُزِیلُ ظُلْمَةَ الْجَهْلِ وَ الْحَیْرَةِ فَکُلُّ مَنْ أَضَاءَتْ لَهُ فَخَرَجَ بِهَا مِنْ حَیْرَةٍ أَوْ نَجَا بِهَا مِنْ جَهْلٍ »(الإحتجاج على أهل اللجاج ج ۱ ص۱۷ ) عالم مانند کسی است که به همراه خود شمعی دارد که بوسیله آن ظلمت جهل و حیرت از بین می رود