«مَّا خَلْقُكُمْ وَلَا بَعْثُكُمْ إِلَّا كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ(۲۸) أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي إِلَی أَجَلٍ مُّسَمًّی وَأَنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ(۲۹) ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا يَدْعُونَ مِن دُونِهِ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ(۳۰) أَلَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللَّهِ لِيُرِيَكُم مِّنْ آيَاتِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ(۳۱) وَإِذَا غَشِيَهُم مَّوْجٌ كَالظُّلَلِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَی الْبَرِّ فَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا كُلُّ خَتَّارٍ كَفُورٍ(۳۲) » [آفرينش و برانگيختن شما (در نزد ما) جز مانند (آفرينش) يك تن نيست كه خدا شنوای بيناست* آيا نديده‏ای كه خدا شب را در روز درمی‏آورد و روز را (نيز) در شب درمی‏آورد و آفتاب و ماه را تسخير كرده است (كه) هر يك تا وقت معلومی روانند و (نيز) خدا به آن چه می‏كنيد، آگاه است؟* اين(ها همه) دليل آن است كه خدا خود حق است و غير از او هر چه را كه می‏خوانند، باطل است و خدا همان بلند مرتبه بزرگ است* آيا نديده‏ای كه كشتي­ها به نعمت ‏خدا در دريا روان می‏گردند تا برخی از نشانه‏های (قدرت) خود را به شما بنماياند؟ قطعاً در اين (قدرت نمايی) برای هر شكيبای سپاسگزاری نشانه‏هاست* و چون موجی كوه‏آسا آنان را فرا گيرد، خدا را بخوانند و اعتقاد (خود) را برای او خالص گردانند؛ و(لی) چون نجاتشان داد و به خشكی رساند، برخی از آنان ميانه‏رو هستند و نشانه‏های ما را جز هر خائن ناسپاسگزاری انكار نمی‏كند] ۱) امام باقر علیه ‌السلام در معنای آیه «مَّا خَلْقُكُمْ وَلَا بَعْثُكُمْ إِلَّا كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ» فرموده است: یهودیان گفتند: ای محمد! آن گونه كه می‌پنداری، خداوند به صورت نطفه‌ها آفرید و آن گاه علقه شدیم و سپس ما را به شكل دیگری درآورد و گمان داری كه بعداً هم همه در یك ساعت برانگیخته می‌شویم؛ درست است؟! خداوند به این سؤال‌ها چنین پاسخ داد: «مَّا خَلْقُكُمْ وَلَا بَعْثُكُمْ إِلَّا كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ»، خداوند اگر اراده‌اش بر وقوع امری محقق شود، آن امر بی‌درنگ اتفاق می‌افتد. اما درباره آیه «أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَیُولِجُ النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ» می‌گوید: ورود شب به روز، چیزی از آن نمی‌كاهد، و ورود روز به شب نیز چیزی از آن نمی‌كاهد. اما درباره سخن خدای متعال: «وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ یَجْرِی إِلَی أَجَلٍ مُّسَمًّی» گوید: هر كدام از آنها به سوی پایان خود حركت می‌كند و عمر آن نه كمتر می‌شود و نه بیشتر.«۱» ۲) روایت شده است كه چون علی علیه ‌السلام از كوفه عازم حَروریّه شد، مردی به وی عرض كرد: ای امیر المؤمنین! سه ساعت از روز گذشته حركت كنید، زیرا اگر اكنون حركت كنید به خودتان و همراهانتان آسیب می‌رسد. امام علیه ‌السلام فرمود: در شكم مادیانم كرّه‌ای هست، این كرّه نر است یا ماده؟ گفت: اگر حساب كنم می‌فهم. امام علیه ‌السلام فرمود: هر كه تو را تصدیق كند، قرآن را تكذیب كرده است؛ زیرا خداوند متعال می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ عِندَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَیُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَیَعْلَمُ مَا فِی الْأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِی نَفْسٌ مَّاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِی نَفْسٌ بِأَیِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ» پس فرمود: محمد صلی الله علیه و آله هم ادعای تو را نكرد؛ آیا به راستی گمان می‌كنی می‌دانی چه ساعتی سَعد و چه ساعتی نَحس است؟! كسی كه تو را باور كند از خدای عزّ و جلّ بی‌نیاز می‌شود. پس فرمود: خداوندا! هم سعد از توست و هم نحس از توست و هیچ خدایی جز تو وجود ندارد. ابن ابی الحدید گوید: مسلم ضَبّی از حبّه عُرَنی روایت كرده است كه گفت: امام علیه ‌السلام در همان ساعتی كه منجّم وی را از آن بازداشته بود، حركت كرد و چون به دشمن رسیدیم، به سوی ما تیراندازی كردند. به علی علیه ‌السلام گفتیم: یا امیر المؤمنین! به ما تیراندازی كردند. فرمود‌ «دست نگهدارید». پس بار دیگر ما را با تیر زدند، فرمود: «دست نگهدارید». و چون بار سوم به طرف ما تیراندازی كردند، فرمود: اكنون جنگیدن بر شما روا گردید، به ایشان حمله برید.«۲» __________________________________________________ ۱- تفسیر قمی، ج ۲، ص ۱۴۳. ۲- شرح نهج البلاغه، ج ۲، ص ۲۶۹.