📖آیه امروز📖
سوره بقره(۲)
آیه ۱۴۳
آیه صد و چهل و سوم
وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَن يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّن يَنقَلِبُ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ وَإِن كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَّحِيمٌ
ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ [ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺭﺍﺳﺖ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻛﺮﺩﻳﻢ ] ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﻣﺘﻲ ﻣﻴﺎﻧﻪ [ ﻭﻣﻌﺘﺪﻝ ﻭ ﭘﻴﺮﺍﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﻁ ﻭ ﺗﻔﺮﻳﻂ ] ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻳﻢ ﺗﺎ [ ﺩﺭ ﺍﻳﻤﺎﻥ ، ﻋﻤﻞ ، ﺩﺭﺳﺘﻲ ﻭ ﺭﺍﺳﺘﻲ ] ﺑﺮ ﻣﺮﺩم ﮔﻮﺍﻩ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﻢ ﮔﻮﺍﻩ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ . ﻭ ﻣﺎ ﻗﺒﻠﻪ ﺍﻱ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻱ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻳﻢ ﺗﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﺍﺯ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﺳﻠﺎم ﻭ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮﻣﻰ ﮔﺮﺩﻧﺪ [ ﻭ ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻛﻌﺒﻪ ﻣﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ] ﻣﻌﻠﻮم ﻭ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﻢ ; ﮔﺮ ﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﺟﺰ ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ﻫﺪﺍﻳﺘﺸﺎﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺑﻮﺩ . ﻭ ﺧﺪﺍ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺗﺒﺎﻩ ﻛﻨﺪ ; ﺯﻳﺮﺍ ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺩم ﺭﺅﻭﻑ ﻭ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ ﺍﺳﺖ .(١٤٣)
#ختم_قرآن
محل نزول:
این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است.
شأن نزول:
جماعتى از يهوديان به معاذ بن جبل گفته بودند: ما امت عدل و قوم وسط هستيم و قبله ما قبله پيامبران است و محمد هم ميداند ولى حسد او را رها نمى كند. معاذ در جواب گفت: دين ما بر حق است و ما امت عدل مى باشيم سپس خداى تعالى اين آيه را بر رسول خود فرستاد،و نيز بايد دانست كه منظور از «لِتَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ» ائمه طاهرين مى باشند.
چنان كه عمر بن حنظلة از امام جعفرصادق علیهالسلام روايت نموده است،و درباره اين قسمت از آيه «وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمانَكُمْ» هم وقتى كه قبله به طرف خانه كعبه برگردانيده شد.
يهوديان گفتند: اگر قبله بودن خانه كعبه حق باشد كسانى كه به طرف بيتالمقدس نماز گذاردند. به ضلالت و گمراهى بوده اند سپس اين آيه نازل گرديد و فرمود كسانى كه به طرف بيتالمقدس نماز خوانده اند. خداوند ایمان و نماز آنها را ضايع و تباه نميكند چون كسانى از مسلمين مانند اسعد بن زرارة و براء بن معرور بوده اند كه به طرف بيتالمقدس نماز خوانده و سپس وفات يافته اند و مراد از ايمان در اين آيه نماز است.
تفسیر👇
مسيحيان در موقع عبادت، رو به محلّ تولّد حضرت عيسى در بيتالمقدّس مىايستادند كه نسبت به محلّ سكونت آنان، در مشرق قرار داشت، و يهوديان رو به بيتالمقدّس عبادت مىكردند كه نسبت به محلّ سكونتشان، در طرف مغرب قرار مىگرفت، ولى كعبه نسبت به آن دو در وسط قرار مىگيرد و قرآن با اشاره به اين موضوع، مىفرمايد: همانگونه كه ما كعبه را در وسط قرار داديم، شما مسلمانان را نيز امّت ميانه قرار داديم.
مفسّران بحثهاى گوناگونى را در ذيل اين آيه مطرح نمودهاند و در تفسير «امّت وسط» برخى گفتهاند: مراد امّتى است كه نه اهل افراط باشد نه تفريط، نه طرفدار جبر نه تفويض، نه معتقد به اصالت فرد، نه اصالت جامعه.
ولى با چند مقدّمه، روشن مىشود كه مراد آيه از امّت وسط، افراد خاصّى هستند. آن مقدّمات عبارتند از:
جلد 1 - صفحه 220
1- قرآن، امّت وسط را شاهد بر اعمال معرفى كرده است، پس بايد در قيامت بر اعمال مردم گواهى دهد.
2- گواه شدن، علم و آگاهى وعدالت مىخواهد.
3- همهى افراد امّت، آگاهى و عدالت ندارند.
به همين دليل در روايات مىخوانيم كه مراد از امّت وسط، امامان معصوم هستند كه اوّلًا به همه كارها علم دارند. چنانكه قرآن مىفرمايد: «فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ» «1» مراد از مؤمنانى كه اعمال مردم را مىبينند و به آن علم پيدا مىكنند، مطابق روايات امامان معصوم هستند. و ثانياً عدالت دارند. چنانكه خداوند در آيهى «إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً» «2» عصمت و عدالت آنان را تضمين نموده است.
امام صادق عليه السلام مىفرمايد: مگر مىشود امّتى كه بعضى افرادش لايق گواهى دادن براى چند عدد خرما در دادگاههاى دنيا نيستند، لياقت گواهى دادن بر همهى مردم در قيامت را دارا باشند؟ به هر حال مقام گواه بودن در محضر خدا، آن هم نسبت به همهى كارهاى مردم، تنها مخصوص بعضى از افراد امّت است كه به فرموده روايات، امامان معصوم مىباشند.
در اينجا يك سؤال باقى مىماند كه چرا خداوند به جاى نام بعضى افراد، نام امّت را برده است؟ كه در پاسخ مىگوييم: قرآن حتّى يك نفر را نيز امّت معرفى نموده است: «إِنَّ إِبْراهِيمَ كانَ أُمَّةً قانِتاً لِلَّهِ» «3»