📺 مصیر صدر: از احکام پراکنده فقهی تا نظام جامع حقوقی 🔻 دکتر محسن اسماعیلی، عضو مجلس خبرگان و عضو سابق شورای نگهبان، در سومین قسمت از فصل جدید برنامۀ تلویزیونی مصیر به تبیین کارکرد اندیشه‌های فقهی شهید صدر در تدوین نظام جامع حقوقی پرداخت: 💠 ویژگی‌های آثار شهید صدر آثار شهید صدر با دیگران متفاوت است و خواننده می‌تواند مطمئن باشد که اندیشه‌های شهید صدر منبع اصیل اسلامی است؛ چون فرزند اصیل حوزه است. ویژگی دیگر آثار ایشان قلم روان آنهاست و منظورش را راحت به مخاطب می‌رساند. ویژگی سوم این است که ذهن ایشان کاملاً ریاضی است، ایشان فقه را مهندسی می‌کرد و مسائل را کاملاً با برنامۀ منطقی بیان می‌کرد. 💠 نوآوری‌های فقی و حقوقی شهید صدر نوآوری‌های ایشان بسیار زیاد است، اما از مواردی که می‌توان بیان کرد این است که چگونه می‌توان از داشته‌های فقه برای نظام حقوقی کارآمد استفاده کرد. برای مثال سیستم بانکداری جزء جدانشدنیِ زندگی امروزه است، شهید صدر در دوران خودش که هنوز تجربۀ زندگی اسلامی نداشتیم، راجع سیستم بانکداری بدون ربا صحبت می‌کند و هنوز مباحث ایشان دراین‌باره قابل‌استفاده است. 💠 نظام‌سازی در آثار شهید صدر و تأثیر آن بر نظام جمهوری اسلامی ایشان از ابتدا به‌دنبال قوانینی برای ادارۀ جامعه بوده و طرح برای نظام‌هایی می‌دهد که می‌توان براساس آن نظام‌های اسلامی را اداره کرد. ایشان تأثیر بسیار عمیق و گسترده در نظام جمهوری اسلامی داشت. قبل از پیروزی انقلاب، تعدادی از شاگردانش از ایشان پرسیدند که امام خمینی چگونه می‌خواهد حکومتی مدرن را با اندیشه‌های فقهی و حقوقی اداره کند؟ ایشان پیشنهادی درمورد اداره نظام می‌دهند و زمانی که قانون اساسی ایران را با نوشته‌های ایشان مقایسه می‌کنیم، رد پای ایشان را در قانون اساسی ایران می‌بینیم. به نظر من در جاهایی که قانون اساسی بنا به نظر ایشان نوشته نشده، اگر از نظر ایشان استفاده می‌شد، بهتر می‌بود. شهید صدر معتقد است فقها باید به‌کارآمدی قانون توجه کنند و نظر بدهند؛ نه فقط شهرت فتوا. 💠 منطقة‌الفراغ فقه شهید صدر کاربردی است. در نظر ایشان نه مشکلات امروز بشر همه‌اش نو است و نه آنچه شریعت گفته همه‌اش قدیمی. ما دو دسته احکام شرعی داریم، دستۀ اول غیرقابل تغییر و همیشه موردنیاز است، مثل عدالت؛ اما روش‌های برقراری عدالت در جوامع و زمان‌های گوناگون متفاوت است که این دسته تغییرپذیر است. کسانی که به منطقة‌الفراغ انتقاداتی مطرح کرده‌اند، آثار ایشان را دقیق مطالعه نکرده‌اند. ایشان با صراحت نوشته که منطقةالفراغ به این معنا نیست که شارع در برخی مواقع حکم ندارد، بلکه می‌گوید شارع در برخی حوزه‌ها حکم الزامی ندارد و این مسئله نه‌تنها نقص دین نیست، بلکه موجب کمال دین است. اگر ما شریعت را ایستا و غیرقابل‌انعطاف بدانیم که نتواند پاسخ نیازهای امروزه را بدهد، حتی انسان‌های متدین برای حل مشکلاتشان به سوی سایر نظام‌های حقوقی می‌روند. و از سویی اگر ما همۀ احکام شرعی را متغیر بدانیم، هویت فقهی خود را از دست می‌دهیم. اگر همۀ احکام را ثابت بدانیم به سکولاریسم روی می‌آوریم. ما باید بدانیم احکام ثابت که تغییرپذیر نیستند و هستۀ اصلی‌اند را دست نزنیم، اما راه‌وروش را می‌توانیم تغییر دهیم. ⬅️ فیلم کامل این برنامه را در اینجا ببینید 🔻 قسمت‌های گذشته برنامه را از اینجا ببینید: قسمت اول، «سرگذشت، سیره و اندیشه شهید صدر» با حضور حجت‌الاسلام مؤذنی قسمت دوم، «کارکرد اندیشه شهید محمدباقر صدر برای امروزِ امت اسلامی» با حضور آیت‌الله مبلغی 🆔 @shahidsadr