📚 ﷽ 📚 🖌إِذْ تَبَرَّأَ الَّذِينَ اتُّبِعُوا مِنَ الَّذِينَ اتَّبَعُوا وَ رَأَوُا الْعَذَابَ وَ تَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبَابُ (بقره، ۱۶۶) 🔸دشمنی و دشنام‌گوییِ "پیروان و تابعان" با "پیشوایانِ باطل بارها در قرآن آمده و یکی از عذاب‌های جهنّم است. اصولاً جهنّم، دارِ تخاصم است: إِنَّ ذَٰلِكَ لَحَقٌّ تَخَاصُمُ أَهْلِ النَّارِ (ص، ۶۴)، و جهنّمیّان مدام به هم می‌پرند و یقهٔ هم را می‌گیرند و یک‌دیگر را لعن می‌کنند: ... كُلَّمَا دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَهَا ... (اعراف، ۳۸). یکی از بدترین عذاب‌های جهنّم، همین خصومتِ هم‌بَندان با هم است. 🔸نتیجه‌ای که از این دسته از آیات گرفته می‌شود اینست که هرکس راساً نسبت به انتخاب‌هایش مسئول است و نمی‌تواند تقصیر را به گردنِ کسانی بیندازد که او را تشویق یا وادار به کاری کرده‌اند؛ مگر در مواردِ خاصّی که به حدّ سلبِ اختیار، مُکرَه و مُضطَر شده باشد. 🔸عبارتِ "تَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبَابُ" عبارتِ جالب توجّهی است و نشان می‌دهد که اسبابِ دنیوی - که تکیه‌گاهِ بدکاران است - در قیامت به‌کلّ از کار می‌افتد و دستِ ظالمین از همه‌جا کوتاه می‌گردد. @sulookmanavi