🍂سلسله مباحث: راه و رسم طلبگی شماره 6 🔹موضوع: اصول حاکم بر برنامه ریزی/ قسمت ششم اصل پنجم: زمان‏مندی در برنامه‏ریزی جزئی حتماً باید «ابتدا» و «انتها»ی زمان هرفعالیت را مشخص کرد. تعیین زمان ابتدای عمل به آن جهت است که اراده به امر «کلی» تعلق نمی‏گیرد. یعنی تصمیمی که انسان بر انجام کاری می‏گیرد، تنها به این شرط عملی می‏شود که بر یک امر مشخص «جزئی» متمرکز شود. مثلاً این تصمیم که فلان کتاب را در «آینده» خواهم خواند، امری کلی است و قابلیت پذیرش اراده را ندارد مگر آنکه یکی از افراد بی‌شمارِ آینده، مشخص شود. مثلاً بگوییم «روز جمعه پس‏از نماز صبح» یا «بلافاصله پس‏از رسیدن به خانه» این کتاب را می‏خوانم. یکی از شواهد مهم این مسئله این است که انسان معمولاً هرکاری را در آخرین فرصت ممکن آغاز می‏کند. زیرا تا پیش از رسیدن به آخرین زمان، مصادیق فراوانی در معرض اراده او قرارگرفته، ولی در لحظة آخر فقط یک گزینه برای انتخاب باقی است. «بعداًانجام میدهم» از نظر عملی با «هرگز انجام نمی‏دهم» معادل است. زیرا «بعداً» مصادیق زیادی دارد و تا هنگامی که کلی است، اراده به آن تعلق نمی‏گیرد. از این‏رو لازم است برای انجام هر کاری یک مصداق مشخص آن را در نظر بگیریم و ابتدای آن را به‏صورت جزئی معین کنیم. تعیین زمان انتهای عمل (یعنی زمان نتیجه‏بخشی کامل آن فعالیت) هم ضرورت دارد. زیرا انسان اگر زمان پیشِ روی خود را بی‏کران یا وسیع انگارد، انگیزه‏ای برای تلاش ندارد. هرگاه فرصت انسان برای انجام عملی محدود باشد، اوقات رهایی او کمتر می‏شود و با فعال کردن ظرفیت بالایی از توان خود، بهرة بیشتری از زمان می‏گیرد. توان انسان همیشه بسیار بیشتر از آن است که تصور می‏کند. آدمی هرگاه خود را آزاد می‏بیند، به حداقل زحمت و حرکت اکتفا می‏کند. اما در تنگناها و محدودیت‏ها چنان فعالیت می‏کند که خود از نیروی عظیم خویش درشگفت می‏ماند. انسان درشرایط عادی بیش از چند کیلومتر نمی‏تواند بدود. اما در هنگامة احساس خطر یا به ‏جهت فرار از مواجهه با دشمن، ساعت‏ها با سرعت و بدون احساس خستگی راه طی می‏کند. البته دائماً نمی‏توان در حال دویدن بود. اما می‏توان توقف‏ها و سستی‏ها را به حداقل رساند. از این قاعده در برنامه‏ریزی استفاده کنیم؛ اگر خود را به اتمام عمل در فرصت پیش‏بینی‏ شده ملزم سازیم، همین التزام عملی به‏ منزلة نیروی قاهری است که ما را به تلاش و فعالیت بیشتر وادار می‏کند. اما اگر همیشه با ارفاق و مدارا فرصت پهناوری پیشِ روی خود ترسیم کنیم، بخش عمده‏ای از وقت ما به رهایی و بطالت تباه می‏گردد. به‏همین جهت برخی از بزرگان حداکثر زمان فعالیت علمی برای یک درس در شرایط معمولی را (با طی تمام مراحل پیش مطالعه، درس، مطالعه، مباحثه، و نگارش بحث) سه ساعت پیشنهاد می‏کنند. برای تخمین زمان پایان عمل لازم است از ابتدا، مجموع فعالیت، به ‏خوبی ملاحظه و مرحله‏بندی شود. مثلاً در تحصیل یک متن، شمار تقریبی جلسات، محاسبه ـ و با کمک یک سالنامه ـ بر روزهای تحصیلی توزیع گردد. #ویژه_طلاب #ندای_تهذیب 🌷 @nedaye_tahzib ✅ tahzib-howzeh.com