نکاتی در باب نظامات اقتصادی
این روزها میشنویم که میگویند در فلان دوره نئولیبرالیسم در ایران پیاده شد یا در فلان دوره سوسیالیسم بر ایران حاکم بود. واقعیت این است که هیچ مکتبی در هیچ دوره ای به طور کامل در ایران پیاده نشده است. تاکید میکنم هیچ مکتبی در هیچ دوره ای. آنچه در تمام نظامات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایران معاصر رخ داده اغلب گرته برداری های ناقص، کاریکاتوری و کج‌فهمیده شده از الگوهای مختلف جهانی بوده است. البته ناگفته نماند در موارد اندکی از الگوی موفق کشورهای دیگر به خوبی استفاده کردیم و نتیجه مطلوب گرفتیم و موارد کمی هم خودمان خلاقیت و عقلانیت بخرج دادیم و نتیجه مثبت گرفتیم.
هرچند بحث تفصیلی درباره این موارد بهتر است در محافل تخصصی باشد تا فضای مجازی ولی با این مقدمه به سراغ پاسخ به این سوال میرویم که آیا سیاست اصلاح یارانه ارز ترجیحی در دولت سیزدهم همان سیاست تعدیل قیمتی در دهه ۷۰ است؟ پاسخ: خیر؛ زیرا
۱. در سیاست تعدیل حذف هرگونه یارانه، کوپن و قیمت گذازی بود و هیچ طرح حمایتی از دولت شروع نمیشد. درحالیکه طرح فعلی دولت سیزدهم می خواهد توزیع یارانه خود را هدفمند و دقیق کند و از هدر آن جلوگیری کند و اتفاقا حمایت گسترده تری از دهک های پایین درامدی داشته باشد؛ در این طرح دولت قبل از اجرای طرح به دنبال حمایت و پشتیبانی از مردم و جلوگیری از وارد شدن ضرر به آنهاست.
۲. در سیاست تعدیل خدمات رایگان دولت تعرفه گذاری شد و به بخش خصوصی واگذار شد و مردم بجای بیمارستان و مدرسه دولتی و رایگان راهی مدارس و بیمارستان های خصوصی شدند و چرخه نابرابری تشدید شد زیرا فرزندان ثروتمندان میتوانستند آینده بهتر را با پول بخرند و مجدد در آینده هم پولدار باشند. در حالیکه دولت فعلی هیچ گونه برنامه ای برای خصوصی کردن خدمات رایگان دولتی ندارد و اتفاقا بر گسترش خدمات رایگان یا ارزان مثل طرح مسکن ملی و وام ازدواج با کارمزد اندک از منابع دولتی تاکید دارد.
موضوعات دیگر مثل وام گرفتن از صندوق بین المللی پول، توزیع رانت ها در اقتصاد، توسعه صنایع سرمایه بر، تعامل با شرکت های خارجی و... از موضوع بحث ما خارج است، البته که سیاست های اقتصادی دولت در اغلب موارد متفاوت از مسیر دولت های قبل است.
مهدی سرمست
اردیبهشت ۱۴۰۱
@talabe_rahi