↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
اللّهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
🔹مساله ۶۸ اشیائی که بعد از حذف فاعل از او نیابت میکنند.🔹
✔️۲.مــصــدر یا اسم مصدر،برای نیابت"مصدر"و"اسم مصدر"از فاعل دو شرط،لازم است.
أ.مصدر،یا اسم مصدر،متصرف باشند؛منظور از تصرف یعنی،ملازمِ نصب بنا بر مفعولیت(مفعول مطلق)"نباشند" و علاوه بر مفعول مطلق بودن،نقشهای دیگری بگیرند.
اما اگر"مصدر"یا "اسم مصدر"ملازم بود نصبیتشان،متصرف نیستند و صحیح نیست نائب فاعل بودنشان،مثلِ"معاذَ"که مصدرِ میمی است و به صورت ملازمِ نصب،استعمالش شهرت پیدا کرده است.
#مثال"معاذَ اللهِ أنْ یغدرَ الامین"
و مثلِ"سبحانَ"که اسم مصدر است،و به صورت غیر نصب استعمال نشده است.
ب.مختص باشند،یعنی مصدر و اسمش،از لفظ دیگری معنای اضافه بر معنای مبهمشان کسب کنند.بنابر این صحیح نیست"عُلِمَ علمٌ"چون مصدر از لفظ دیگری معنایِ بیشتری کسب نکرده است،در نتیجه این اسناد فایده ای ندارد.اما اگر گفته شود"عُلِمَ علمٌ نافعٌ"،"عُلِمَ علمُ المخترعین"یا"قُرِءَ عشرون قرائةً"و غیر این موارد که ابهام مصدر را زائل کند صحیح است که نائب فاعل شود.
با توجه به توضیحات فوق،مراد از قول علماء نحو مشخص میشود که میفرمایند"مصدر برای نیابت از فاعل صحیح است به شرطی که مفید باشد"و فایده با همین دو شرط(تصرف و اختصاص) محقق میشود.
#نحو وافی جلد دوم خلاصه صفحه ۹۳ تا ۹۵
https://eitaa.com/joinchat/2729246727C8ff5234cd0