#پرسش_و_پاسخ
✅3⃣
❓آیا در روز قیامت، اعضا و جوارحی؛ مانند مو و ناخن که دارای روح حیوانی نیستند، نیز می‌توانند علیه انسان شهادت دهند؟
💠در آیات و روایات زیادی سخن از زنده شدن انسان‌ها در قیامت و حسابرسی و محاکمه آنان به میان آمده است که برخی از آیات و روایات به تشریح چگونگی این محاکمه پرداخته‌اند. یکی از مواردی که در این راستا می‌توان به آن اشاره کرد، شهادت و گواهی شاهدان و گواهانی خواهد بود که علیه انسان در آن روز شهادت می‌دهند.
اینک به طور اختصار با بیان آیات و روایات مربوطه، به گواهان و کیفیت شهادتشان در قیامت خواهیم پرداخت.
گواهان در روز قیامت
به طور کلى از آیات قرآن و روایات، استفاده می‌شود که هفت گواه به شرح زیر، براى محاکمه در دادگاه عدل الهی وجود دارند و به آنچه انسان در عالم دنیا مرتکب شده گواهی می‌دهند تا هیچ راه انکار برای انسان باقی نماند.[1]
1. ذات مقدس و پاک خداوند متعال: «وَ ما تَکُونُ فِی شَأْنٍ وَ ما تَتْلُوا مِنْهُ مِنْ قُرْآنٍ وَ لا تَعْمَلُونَ مِنْ عَمَلٍ إِلَّا کُنَّا عَلَیْکُمْ شُهُوداً إِذْ تُفِیضُونَ فِیهِ»؛[2] در هر حال که باشى و هر آیه‌اى از قرآن که بخوانى و هر کارى را انجام دهید ما گواه بر شما هستیم هنگامى که در آن وارد می‌شوید.
2. پیامبران و اوصیاء: «فَکَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِیدٍ وَ جِئْنا بِکَ عَلى هؤُلاءِ شَهِیداً»؛[3] چگونه خواهد بود آن روز که از هر امتى گواهى می‌آوریم، و تو را گواه بر آنها قرار می‌دهیم.
3. فرشتگان: «وَ جاءَتْ کُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهِیدٌ»؛[4] در آن روز هر انسانى وارد صحنه محشر می‌شود، در حالى که فرشته‌اى با او است که او را به سوى حساب سوق می‌دهد و گواهى از فرشتگان است که بر اعمال او شهادت می‌دهد.
4. زمین: «یَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها»؛[5] در آن روز زمین اخبار خود را بازگو می‌کند.
5. زمان یکی از گواهان است. اگرچه در متن آیات قرآن به این امر اشاره نشده، ولى در روایات معصومین به آن اشاره شده است. چنان‌که امام على(ع) می‌فرماید: «هیچ روزى بر فرزند آدم نمی‌گذرد، مگر این‌که به او می‌گوید: اى فرزند آدم! من روز تازه‌اى هستم و بر تو گواهم، در من سخن خوب بگو، و عمل نیک انجام ده، تا در قیامت به نفع تو گواهى دهم».[6]
6. زبان و دست و پا و چشم و گوش انسان‌ها: «یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَیْدِیهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَعْمَلُونَ»؛[7] در آن روز زبان‌ها و دست‌ها و پاهایشان بر ضد آنها نسبت به اعمالى که مرتکب شدند گواهى می‌دهد.
7. پوست تن انسان: «وَ قالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَیْنا قالُوا أَنْطَقَنَا اللهُ الَّذِی أَنْطَقَ کُلَّ شَیْءٍ وَ هُوَ خَلَقَکُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ»؛[8] آنها به پوست‌هاى تنشان می‌گویند: «چرا بر ضدّ ما گواهى دادید؟! آنها جواب می‌دهند: همان خدایى که هر موجودى را به نطق درآورده ما را گویا ساخته و او شما را نخستین بار آفرید، و بازگشتتان به سوى او است.
کیفیت سخن گفتن و شهادت اعضا و جوارح
در چگونگی شهادت اعضا و جوارح انسان در روز قیامت، سه دیدگاه وجود دارد:
1. خداى متعال، به اعضا و جوارح، دهان و زبان می‌دهد و آنان را به سخن درمی‌آورد و وادار می‌نماید که بر ضرر صاحبانشان شهادت دهند.[9]
2. در آنها ایجاد کلام می‌نماید همان‌گونه که براى حضرت موسى(ع) درخت را به صدا درآورد.
3. حالات و علاماتى در اعضا و جوارح، پدیدار می‌گردد که دلالت بر کردار و رفتار هر یک از آنها در دنیا دارد. به عبارت دیگر؛ از زبان حال اعضا و جوارح، اعمال آنها فهمیده می‌شود؛ مانند هیجان، تپش قلب و رنگ پریدگی شخص که دلالت بر ترس و وحشت دارد. یا مثل خستگی و چرت زدن که آن‌را علامت شب بیداری می‌دانیم و به شخص می‌گوییم؛ چشم تو شهادت می‌دهد بر این‌که تو شب بیدار بوده‌اى.[10]
در روایت دیگری نیز نقل شده است: «کسى که سوره‌هاى "الشَّمْس"، "اللَّیْل"، "الضُّحى" و "الشرح" را در شب یا روز، بسیار تلاوت کند، هیچ چیزى در پیرامون او نمی‌ماند، مگر آن‌که در روز قیامت براى او [به نیکى و نیکوکارى] شهادت می‌دهد، حتى مو و پوست و گوشت و خون و رگ‌ها و اعصاب و استخوان‌هاى او و هر آنچه را که زمین [از اعضاى او] بر پشت خود می‌کشد».[11]
در نتیجه تمام اعضای بدن انسان حتی مو، ناخن، مژه چشم و...، نیز می‌توانند در روز قیامت بر ضرر یا نفع انسان شهادت بدهند و این شهادت دادن اختصاص به اجزاء یا اشیایی ندارد که دارای روح حیوانی و یا صلاحیت سخن گفتن داشته باشند.
📚پی‌نوشت
[1]. تفسیر نمونه، ج 20، ص 255 - 257.
[2] . یونس، 61.
[3]. نساء، 41.
[4]. ق، 21.
[5]. زلزال، 4.
[6]. من لا یحضره الفقیه،، ج 4، ص 397.
[7]. نور، 24.
[8]. فصلت، 21.
[9]. مجمع البیان، ج 9، ص 14.
[10]. مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ج 11، ص 322.
[11]. ثواب الأعمال، ص 322
@thaghlain 🌹