2⃣ عوامل دینى و اعتقادى که همان هدم و وارونه شدن دین است. در روایات از علی(ع) نقل شده است که؛ «در آخرالزمان نماز رها می‌شود، امانت ضایع می‌گردد، دروغ حلال می‌شود، رباخوارى رواج می‌یابد، رشوه‌گیرى همه‌گیر می‌شود، دین به دنیا فروخته می‌شود، با زنان مشورت می‌شود، قطع رحم می‌گردد، مردم هوا پرست می‌شوند، قتل امرى عادى می‌شود، صبر ضعف تلقى می‌گردد، ظلم فخر شمرده می‌شود، عارفان خائن می‌شوند، قاریان فاسق می‌گردند، مساجد زیبا می‌شوند و مناره‌ها بلند می‌گردد [اما از محتوا تهى می‌گردند]، عهدها شکسته می‌شوند و هواها مختلف می‌گردند».[10] 🔸به عبارت کلى؛ پیش از ظهور، احکام اسلام تعطیل می‌گردد اما این تعطیلى نسبى است؛ یعنى صفت غالب جامعه بشرى چنین است. چنانچه در روایات ما وارد شده است که وقتى امام(ع) ظهور می‌کند با شیوه و کتاب و دین جدید حکومت می‌کند که منظور این است که اسلام چنان با خرافات و قرآن با تحریف‌هاى معنوى آمیخته شده که حقیقت و باطن آن فراموش گردیده است.[11] 3⃣ عوامل طبیعى: از دیگر عوامل و زمینه‌هاى ظهور حضرت، بلاهاى طبیعى است که در روایات ذکر گردیده است؛ مانند: صاعقه‌هاى آخرالزمان، ماه گرفتگى و خورشید گرفتگى در غیر اوقات طبیعى، تغییر در جهان فلکى و اوضاع جوّى و آب و هوایى و طلوع خورشید از مغرب و... که البته این روایات نیز قابل تطبیق با بعضى از اتفاقات امروزه و هم‌چنین قابل توجیه می‌باشند. چنانچه استاد شهید مطهرى طلوع خورشید از مغرب را به ظهور اسلام - به وسیله امام خمینى - از پاریس تطبیق نموده است.[12] 4⃣ عوامل فردى و معجزه‌اى 🔻صیحه و نداى آسمانى: از ظاهر روایات چنین بر می‌آید که پیش یا در هنگامه ظهور فرشته‌اى در آسمان ندا می‌دهد و مردم را به ظهور امام(ع) بشارت می‌دهد، این فرشته، جبرئیل امین می‌باشد و نداى او در سراسر زمین شنیده می‌شود و هر کس به زبان و لهجه خود، آن ندا را می‌شوند، اما جهت آن تشخیص داده نمی‌شود. در کنار این ندا، شیطان فریاد برمی‏دارد: عثمان مظلوم کشته شد، هدف او به شبهه انداختن مردم است.[13] 🔻قتل و شهادت نفس زکیه: نفس زکیه لقب جوانى هاشمى است که داراى مقامى بس رفیع می‌باشد. او با سپاه سفیانى مواجه می‌گردد و به مدینه پناهنده می‌شود و هنگامى که سپاه سفیانى به مدینه می‌رود راهى مکه می‌شود. در مکه دعوت به آل محمد(ص) می‌نماید، اما بدون هیچ گناهى بین رکن و مقام مظلومانه ذبح می‌گردد. شهادت او وجدان جهانیان را بیدار می‌کند تا حدّى که مردم آمادگى بیعت با امام(ع) را پیدا می‌کنند. بین شهادت وى و آغاز قیام امام(ع) پانزده روز فاصله است. او نماینده و فرستاده امام در بین مردم است.[14] به جز علایمى که ذکر شد، نشانه‌هاى دیگرى نیز در روایات بیان گردیده است.[15] 📚پی‌نوشت [1]. قریشى، باقر شریف، زندگى الامام المهدى(ع)، ص 304. [2]. مکارم شیرازى، ناصر، مهدى انقلابىِ بزرگ، ص 192. [3]. مهدى انقلابى بزرگ، ص 202. [4]. راشد محصل، محمد تقى، نجات بخشى در ادیان، ص 159. [5]. هادى کامل، سلیمان، روزگار رهایى، ترجمه‏، مهدی‌پور، على اکبر، ج 2، ص 938 - 939. [6]. طاهرى، حبیب الله، سیماى آفتاب، ص 511. [7]. کورانى، على، الممهدون للمهدى، ص 138 - 139. [8]. شهیدى، سید اسد الله، زمینه سازمان انقلاب جهانى مهدى، ص 439 - 445. [9]. گل محمدى آرمان، فریده، مهدى خورشید منتظران، ص 26 - 27. [10]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 52، ص 193. [11]. جوادى آملى، عبدالله، ولایت فقیه، ص 372. [12]. روزگار رهایى، ص 853؛ [13]. روزگار رهایى، ص 869 - 871. [14]. سادات مدنى، سید على اصغر، نشانه‌هاى ‏ظهور، ص 113. [15]. ر. ک: بحارالانوار، ج 52. @thaghlain 🌹