کلمات کلیدی:سختی , آسانی سوال:آیه شریفه «إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا» را توضیح دهید و بفرمایید زمان رسیدن راحتی پس از سختی از نظر قرآن چقدر است؟ آیا ممکن نیست که انسان از این زمان سختی و رنج خسته شود و ظرفیت نداشته باشد؟ جواب:خداوند متعال در سوره انشراح پس از این که به پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) می فرماید: آیا برای تو سینه ات را نگشاده ایم؟ و بار گرانت را از تو برنداشتیم؟ ]باری[ که ]گویی[ پشت تو را شکست و نامت را برای تو بلند گردانیدیم. در آیه ۵ و ۶ می فرماید: «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا * إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا; پس با دشواری آسانی است. مسلماً با دشواری، آسانی است.» توضیح کامل این آیه شریفه از عهده یک پاسخ خارج است، در این جا به دو نکته اشاره می کنیم: ۱. ارتباط این آیه با آیه های پیشین; این آیه تعلیل آیه های پیشین است، یعنی گشاده نمودن سینه پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) (شرح صدر) برداشتن بارگران از آن حضرت و بالا بردن نام ایشان، بدین جهت است که با هر دشواری آسانی است. از همین نکته نتیجه می گیریم که با داشتن شرح صدر، مشکلات برای انسان آسان می شود. به زندگانی پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله وسلم) که مراجعه می کنیم در تمام مدت بیست و سه ساله دوران رسالت، با مشکلات فراوان و طاقت فرسایی رو به رو بود. در مکه به گونه ای و در مدینه به گونه ای دیگر. یکی از چیزهایی که این مشکلات را برای پیامبر، کوچک، قابل تحمل و آسان می کرد، شرح صدر ایشان بود. از همین جهت است که نخستین دعای حضرت موسی(علیه السلام) پس از دریافت مقام رسالت، درخواست شرح صدر بود. (قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی، طه،۲۵) ۲. قرآن می فرماید، با هر دشواری و سختی، آسانی است (همراهی دشواری و آسانی) نه این که پس از هر دشواری آسانی است. شاید تفسیر این آیه چنین باشد که میان دشواری و آسانی هیچ گونه فاصله ای نیست; رفتن دشواری همان و آمدن آسانی همان. (معیّت دشواری و آسانی) و شاید بتوان برای آیه تفسیر دیگر هم کرد و آن این که، کسی که شرح صدر پیدا کرد دشواری ها برایش آسان است. در حالی که با دشواری رو به رو است، چون شرح صدر دارد، دشواری برایش کوچک است و احساس آسانی می کند و برای شخصی که شرح صدر دارد، دشواری و آسانی با هم است. پس از نظر قرآن میان زمان رفتن دشواری و آمدن آسانی، فاصله ای نیست، و راه تحمل سختی ها و دشواری ها ـ که لازمه زندگی در دنیا است ـ پیدا کردن شرح صدر است.۱ ____________________________________________ ۱. المیزان، علامه طباطبایی، ج ۲۰، ص ۳۱۵ـ۳۱۶، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت / تفسیر نمونه، آیة اللّه‏ مکارم شیرازی و همکاران، ج ۲۷، ص ۱۲۱ـ۱۲۸، دارالکتب الاسلامیة، تهران. نرم افزار پرسمانهای قرآنی