"از 3 تنی که با یکدیگر گفتگو می‌کنند حداقل یک نفر از آنان خبرچین ساواک است"!! (اغراقی که بیانگر واقعیت مهمی بود) عنوان مقاله: ملاحظاتی پیرامون اسناد ساواک نویسنده: مظفر شاهدی ساواک در طول بیش از 3 دهه فعالیت و طی ریاست تیمور بختیار (13401335) پاکروان (13431340)، نعمت‌الله نصیری (13571343) و ناصر مقدم (خرداد57 بهمن57) تحولات اداری و تشکیلاتی گوناگونی را پشت سر گذاشت و نیز در موضوع گزارش‌نویسی و طبقه‌بندی اسناد و مدارک تهیه شده در آن (و به‌طور مشخص اداره کل سوم) هم به لحاظ کیفی و هم کمی، تغییراتی ایجاد شد. سازمان اطلاعات و امنیت کشور هر چه از سال‌های نخست دهه 1340 فاصله می‌گرفت دامنه فعالیت‌های مراقبتی و کنترل‌کننده این سازمان در میان اقشار گوناگون مردم که مستلزم توسعه گسترده حداقل کمی گزارش‌نویسی و بایگانی اسناد بود افزایش چشمگیر و در عین حال روز افزونی پیدا کرد. تقریبا تمام رجال و کارگزاران مهم و درجه اول حاکمیت و مملکت از بخش‌های مختلف کشور که معمولا هم پست‌های مهم سیاسی و اداری حساس و کلیدی داشتند و نیز اکثریت قریب به اتفاق درباریان مهم و خاندان سلطنتی و دیگر کسان از متنفذان و صاحبان قدرت و مکنت و ثروت و دیگر تاثیرگذاران در مجموعه‌های حکومتی و کشوری در ساواک (اداره کل سوم) دارای پرونده‌های ریز و درشت طبقه‌بندی شده و عمدتا انفرادی بودند و نیز تمام احزاب و گروه‌های سیاسی نزدیک و وابسته به حکومت و دولت و نیز وزارتخانه‌ها، سازمان‌های دولتی و غیردولتی که در شؤون مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و غیره فعالیت می‌کردند در ساواک پرونده‌های محرمانه و طبقه‌بندی شده جداگانه داشتند اما مهم‌ترین بایگانی‌های اسناد طبقه‌بندی شده ساواک به مخالفان و منتقدان سیاسی رژیم پهلوی در میان اقشار گوناگون ملت ایران اختصاص داشت و عمده نیرو، وقت و امکانات ساواک (و عمدتا اداره کل سوم) هم مصروف مراقبت، کنترل و تحت تعقیب قرار دادن این خیل عظیم می‌شد. تمام افراد و شخصیت‌های شناخته‌شده‌تر مخالف حکومت در میان احزاب و گروه‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی گوناگون در ساواک پرونده‌های طبقه‌‌بندی شده انفرادی داشتند. برای تمام احزاب و گروه‌ها و تشکل‌های سیاسی مخالف و منتقد حکومت هم پرونده‌های مجزایی تشکیل شده بود. تشکیل این همه پرونده انفرادی و گروهی برای اقشار گوناگون مردم در میان موافقان و مخالفان حکومت که اساسا به هدف اطلاع از آخرین تحولات و وضعیت حاکم بر سوژه‌های هدف، صورت عملی به خود می‌گرفت، مستلزم و نیازمند بهره‌گیری از نیروهای فراوانی بود که از سوی آن سازمان مامور کسب خبر و ارائه گزارش به مقامات مافوق خود می‌شدند. هر چند مجموعه نیروهای رسمی ساواک در تمام دوایر دهگانه که از داخل و خارج از ایران فعالیت می‌کردند به زحمت می‌توانست از حدود 3 تا 5 هزار تن تجاوز کند با این حال حتی از همان روزگار هم شایع بود که این سازمان برای پیشبرد اهداف اطلاعاتی و امنیتی خود در داخل کشور از همکاری ده‌ها هزار تن از جاسوسان، ماموران و خبرچینان غیررسمی که در پوشش‌های گوناگونی فعالیت می‌کردند بهره‌مند است. حتی معروف بود از 3 تنی که با یکدیگر گفتگو می‌کنند حداقل یک نفر از آنان خبرچین ساواک است. هر چند در این باره اغراق هم صورت گرفته است اما واقعیت این است که ساواک بالاخص در میان افراد و گروه‌های هدف و سوژه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هم در اقصی نقاط ایران به اندازه کافی ماموران و جاسوسان رسمی و غیررسمی داشت که بر حسب نوع و کیفیت ماموریت‌های محوله در موارد گوناگون در دوایر مختلف اداره کل سوم ساواک مطالعه و مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته درجه‌بندی می‌شد و حداقل 5 مقام گوناگون که با عناوین رمز: نظریه شنبه تا چهارشنبه مشخص می‌شد معرفی می‌شدند. منبع: پرتال جامع علوم انسانی ensani ir/fa/article/126710/‌