بسم الله قاصم الجبارین» و «بسم الله قاسم الجبارین» معنایشان چیست و چه تفاوتی با هم دارند؟
پرسش
بسم الله قاسم الجبارین یعنی چه؟
پاسخ اجمالی
واژهی «قاصم» از ریشه «قصم»، در لغت به معنای هلاک کننده و از بین برنده است.[1] و در برخی از روایات به این معنا اشاره شده است:
امام صادق(ع)فرمود: پدرم امام باقر(ع) به جابر بن عبدالله انصاری روایتی در مورد پیامبر اسلام(ص) نقل کرد که خداوند به ایشان فرمود: «... عَظِّمْ یا مُحَمَّدُ أَسْمَائِی وَ اشْکرْ نَعْمَائِی وَ لَا تَجْحَدْ آلَائِی إِنِّی أَنَا اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنَا قَاصِمُ الْجَبَّارِینَ وَ مُدِیلُ الْمَظْلُومِین...»؛[2]ای محمّد! نامهاى مرا بزرگ بدار و نعمتهاى مرا سپاسگزار باش؛ زیرا من خدایى هستم که غیر از من خدایى نیست، منم که شکننده جبّاران و سرکشان هستم، منم که مظلومان را بر دشمنان پیروز میکنم.
در دعایی میخوانیم: «... وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ قَاصِمِ الْجَبَّارِینَ مُبِیرِ الظَّلَمَةِ...»؛[3] حمد و سپاس برای خدایی است که شکنندهی جبّاران و سرکشان و کساد کنندهی ظلم و ستم میباشد.
و در متنی دیگر: «...بِیدِهِ مَلَکوتُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ قَاصِمُ الْجَبَّارِینَ وَ مُبِیدُ الْمُتَکبِّرِینَ...»؛[4] ملکوت آسمانها و زمین به دست او است و او درهم کوبنده جبّاران و سرکشان و از بین برنده متکبران است.
واژهی «قاسم» نیز از ریشهی «قسم»، و به معنای قسمت کننده است.[5] اما عبارت «قاسم الجبارین» در روایات و ادعیه وجود ندارد تا به دنبال معنای آن باشیم.
البته برخی متون به اشتباه، «قاصم» را با «سین» و به صورت «قَاسِمُ الْجَبَّارِینَ وَ مُبِیرُ الْمُتَکبِّرِین» نگاشتهاند.[6]