بر خدا یعنی چه؟ 🔹مرحوم محدث قمی نقل می‌کند که پیامبر اکرم به جبرئیل فرمودند: «ما التوکل علی الله عز و جل؟» توکل بر خدا به چه معناست؟ جبرئیل جواب می‌دهد: «فقال العلم بان المخلوق لا یضر و لا ینفع ولایعطی ولا یمنع» توکل به این معناست که ما یقین داشته باشیم مخلوقات نمی‌توانند از پیشرفت ما جلوگیری کنند، نه زیان یا نفعی به ما برسانند و عطا یا منعی کنند. بلکه آنچه هست از سوی خداوند است. به این معنی که ما تلاش و کوشش می‌کنیم و به رحمت پروردگار امیدواریم. «فاذا کان العبد کذلک لم یعمل لاحد سوی الله ولم یرج و لم یخف سوی الله و لم یطمع فی احد سوی الله» زمانی که انسان به این مقام رسید، تنها امیدش به ذات پاک پروردگار است و تنها از او فرمان می‌برد و تنها به او وابسته است و به هیچ انسان دیگری وابستگی پیدا نمی‌کند. 🔹 مرحوم علامه نیز در بحارالانوار می‌گوید: توکل به این معنی نیست که انسان درپی کارهای ضروری و تدبیر امور نباشد، و در کارش حساب و کتاب نداشته باشد، و دنبال عالم اسباب نباشد. بلکه توکل به این معنی است که همه این امور را انجام دهد اما چشم امید و تمام توجهش تنها به مسبب الاسباب باشد. wikifeqh.ir/تحریف_مفهوم_توکل @WikiFeqh