🌷 نکته تفسیری صفحه ۳۹۶🌷 یک قانون همگانی: برای همه‏ ی ما که با عالم درس و مدرسه آشنا بوده و هستیم، «امتحان»، یک واژه‏ ی آشنا و تکراری است. تمام جویندگان دانش ـ اعم از دانش آموزان و دانشجویان ـ برای رسیدن به مراحل تحصیلی بعدی و دست یابی به مدارک تحصیلی عالی تر، باید امتحان بدهند و پس از قبول در آن و نشان دادن لیاقت خود، به مرحله‏ ی بالاتر روند. در این میان اگر کسی بدون آزمون به مراحل بالای تحصیلی برود و مدارک عالی مانند فوق لیسانس و دکترا بگیرد، دیگران در باره‏ ی او چه قضاوتی می کنند؟ بدون شک همه به این اتفاق اعتراض می کنند و او را شایسته‏ ی گرفتن آن مدرک نمی دانند؛ زیرا او امتحان نداده و لیاقتش را برای رسیدن به این مرحله‏ ی ارزشمند ثابت نکرده است. انسان نیز موجودی پیچیده و والامقام است که می تواند به بالاترین مراحل رشد و کمال برسد و در بهترین جایگاه جهان و در پیشگاه فرمانروای قدرتمند و مقتدر هستی، با آرامش خیال به سر برد و در میان بهترین نعمت ها برای همیشه به زندگی خود ادامه دهد و در مسیر رشد بی نهایت حرکت کند؛ امّا برای رسیدن به این مقامِ بی نظیر و تصوّرناپذیر در جهان آخرت، در دنیا آزموده شود و لیاقت خود را نشان دهد. از این رو، آزمایش و امتحان همه‏ ی انسان ها در زندگی دنیا، قانونی قطعی و تخلّف ناپذیر است، و به فرموده‏ ی خداوند در آیات مورد بحث، تمام انسان ها باید در آزمون الهی شرکت کنند. البته همان گونه که شکل امتحان در انواع مدارس تفاوت می کند، شکل امتحان انسان ها نیز متفاوت است؛ ولی اصل امتحان از زندگی آنان حذف نمی شود. امتحان خدا، زمانی در قالب ثروت آشکار می شود و زمانی به ‏صورت فقر؛ هنگامی به شکل قدرت در می آید و هنگامی به ‏صورت اسارت. روزی امتحان به شکل پذیرش صلح در کنار امام حسن(ع) است و روز دیگر به‏ صورت جنگ و جانبازی در کنار امام حسین(ع). آری، همه‏ ی ما در هر روز به شکلی امتحان می شویم و فرشتگان ثبت اعمال نیز پیوسته مشغول ثبت عملکرد ما در امتحان زندگی مان هستند، و در قیامت هم مُهر قبول یا ـ خدای ناکرده ـ مردودی مان در این امتحان بزرگ، به کارنامه ی اعمالمان زده خواهد شد. از این رو خداوند در آیه‏ ی 2، طومار خیالاتِ تمام افراد عافیت طلب و تنبل را پیچیده و به آنان اطمینان داده که نمی توانند به ایمان ظاهری و اقرار زبانی خود دل خوش کنند و با گفتن شهادتین و اظهار محبّت به خدا و پیامبر(ع)، خود را از اهالی بهشت بشمارند؛ بلکه مطمئن باشند که در کوره‏ ی حوادث و مشکلات قرار خواهند گرفت و سرانجام، حقیقتِ آنچه در دل دارند، آشکار خواهد شد. قرآن بارها به منافقانی اشاره می کند که برای جهاد و انفاق در راه خدا اظهار آمادگی می کردند؛ ولی در میدان عمل از آن ها اثری دیده نمی شد ! در حدیثی می خوانیم که امام کاظم(ع) پس از تلاوت این آیه فرمود: «[مردم در کوره‏ ی حوادث] آزمایش می شوند؛ همانطور که طلا در کوره ذوب می شود، و خالص و ناخالص شان جدا می‏شوند؛ همان طور که خالص و ناخالص طلا جدا می شود.»