🌷 نکته تفسیری صفحه ۵۳۲🌷 در آن روز از هیچ کس سؤال نمی شود: از آیات فراوانی فهمیده می شود که در قیامت، مردم مورد سؤال و پرسش الهی قرار می گیرند، و اصولاً قیامت، یک دادگاه بزرگ و عالم گیر است، و نخستین ویژگی دادگاه، سؤال و پرسش است. در آیات 92 و 93 سوره‏ ی حجر می خوانیم: «به پروردگارت سوگند که از همه‏ ی آن ها در باره‏ی کارهایشان سؤال می کنیم.»؛ یا آیه‏ ی 6 سوره‏ ی اعراف می فرماید: «بی شک از کسانی که پیامبران را به سویشان فرستادیم، سؤال می کنیم، و بی شک از پیامبران نیز سؤال خواهیم کرد.»؛ یا آیه‏ ی 24 صافات بیان می کند که در قیامت، از سوی خدا فرمان سؤال و بازخواست گنهکاران فرا می رسد. پس چرا آیه‏ ی 39 سوره‏ ی رحمن می گوید که در روز قیامت از هیچ کس سؤال نمی شود؟ مفسّران قرآن برای حل این اختلاف ظاهری گفته اند که قیامت، روزی بسیار طولانی است و انسان ها از گذرگاههای متعددی باید بگذرند و در هر صحنه باید مدّتی بایستند. طبق بعضی از روایات، قیامت، پنجاه مرحله دارد. در برخی از این مراحل، سؤال و جواب وجود دارد؛ مردم در دفاع از خود سخن می گویند و حتّی گنهکاران هم دروغ سرِ هم می کنند. در بعضی دیگر، بر دهان گنهکاران مُهر زده می شود و اعضا و جوارح بدنشان در مورد کارهایشان توضیح می دهند. در بعضی مراحل نیز هیچ سخنی وجود ندارد؛ بلکه «رنگ رخساره خبر می دهد از سِرِّ ضمیر». در این مرحله، دیگر نیازی به سؤال و پرسش نیست؛ زیرا علامت مخصوصی در چهره‏ ی گنهکاران ایجاد می شود که با آن شناخته می شوند و با کمال ذلّت و خواری گرفته شده، در دوزخ افکنده می شوند. شناخته شدن گنهکاران از چهره هایشان، در آیات دیگری از قرآن نیز آمده است. در آیه‏ ی 106 سوره‏ ی آل عمران می خوانیم که دشمنان خدا با چهره هایی سیاه و تاریک، و دوستان او با چهره هایی سفید و درخشان محشور می شوند؛ یا آیه‏ی 27 سوره‏ ی یونس می فرماید که خواری و ذلّت، چهره های گنهکاران را می پوشاند، و چهره هایشان چنان سیاه و تاریک است که گویی با پاره ای از شب تاریک و ظلمانی پوشانده شده است.