هدایت شده از گل یاس
نکته تفسیری صفحه ۹۸:
نه به آرزوهای شماست و نه به آرزوهای دیگران:
ما به جهان هستی و واقعیت هایش به دو صورت می توانیم نگاه کنیم؛ آنگونه که دوست داریم، و آنگونه که هست. اگر به جهان آنگونه بنگریم که هست، با شناختی صحیح از هستی، تلاش و کوشش می کنیم و از اسباب و وسایلی که خدا برای سعادتمان قرار داده، به درستی بهره می گیریم و از آنچه مانع رشد و کمالمان می شود، دوری می کنیم. اگر امّا آنگونه به جهان بنگریم که دوست داریم، می توانیم واقعیت های آن را در خیال خود تغییر دهیم و دنیایی زیبا و ایده آل در پندار خویش ایجاد کنیم؛ دنیایی که در آن، ما انسانهایی بزرگ و قدرتمند هستیم که از ما کسی خوشبخت تر وجود ندارد. چنین دنیایی اما دیر یا زود به پایان می رسد و هنگامی که انسان با واقعیت های جهان روبه رو می شود، با واقعیتی غیر از آنچه در ذهن خود می پرورانده، مواجه می شود؛ زیرا میفهمد آنچه که در عالم خیال خود از خویشتن ساخته بوده، با حقیقت زندگی دنیا تفاوت بسیاری دارد؛ در حالی که او به جای تلاش و کوشش، در عالم خیالاتش به خوشبختی رسیده بود و هم اکنون هیچ اثری از آن وجود ندارد!
در زمان پیامبر(ص)، یهودیان و مسیحیانی که از پذیرفتن دعوت آن حضـرت سر باز زده بودند، پندارهای عجیب و غریبی داشتند، و به جای پذیرش حق، با خیالات و اوهام خویش زندگی میکردند. مثلاً می گفتند: دین ما قدیم تر است؛ یا ما بندگان مخصوص و ویژه ی خدا هستیم و به همین سبب از شما مسلمانان برتریم! برخی از مسلمانان بی اطلاع نیز از این سخنان برآشفته می شدند و پاسخ های غیر منطقی به آنها می دادند و مثلاً می گفتند: ما از شما برتریم؛ زیرا پیامبر ما، آخرین پیامبر است. در این هنگام، این آیات نازل شد [1]و تمام این خیالات را به کناری نهاد و با صراحت اعلام کرد که خوشبختی و کمال، با ادعا و آرزو به دست نمی آید؛ بلکه این ایمان و عمل صالح است که سعادت حقیقی را برای انسانها رقم میزند. آری، کار بد، کیفر، و کار خوب، پاداش دارد. امامان معصوم(ع) نیز پیروان خود را از خیالپردازی و اعتقادات موهوم باز داشته اند و تنها راه نجات را «عمل و کردار نیک» معرفی کرده اند. پیشوای پنجم ما در این باره فرموده است: «به خدا سوگند، ما با خود ضمانت دوری از دوزخ را نداریم و بین ما و خدا خویشاوندی وجود ندارد، و ما بر خدا دلیلی نداریم [که بی جهت کسی را به بهشت برسانیم]، و ما خودمان فقط با اطاعت از خدا به او نزدیک می شویم. بنابراین، هر کس از شما که از خدا اطاعت کند، دوستی ما به او سود می رساند، و هر کس که خدا را نافرمانی کند دوستی ما به او سودی نمی رساند. وای بر شما! بی جهت مغرور نشوید. وای بر شما! بی جهت مغرور نشوید.»[2] این قانون الهی، نه فقط بر جهان پس از مرگ، که بر همین دنیا نیز حاکم است. حقیقت این است که بسیاری از کشورهای بی ایمان، با به کار بستن دستورهای دین ما به پیشـرفت های زیادی رسیده اند، و ما با رها کردن آن دستورها، عقب مانده ایم. جدّیت، کوشش، راستگویی، امانتداری، دقّت در کارها و... ، همه و همه، دستورهایی است که در دل دین ما نهفته است و ما به بسیاری از آنها بی توجّهی کرده ایم. این حقیقتی تلخ است که امیر مؤمنان علی علیه السلام در آستانه ی شهادت به ما یادآوری کرد: «خدا را در مورد عمل به قرآن در نظر بگیرید. مبادا افرادی غیر از شما مسلمانان، در عمل به دستورهای آن از شما سبقت بگیرند.»
[1] - تفسیر نمونه، ج 4، ص 140
[2] - الکافی، ج 2، ص 75