🌷 نکته تفسیری صفحه ۴۵۵🌷 اولواالالباب: ما انسان ها شباهت های فراوانی با جانداران دیگر داریم؛ ولی ویژگی هایی باعث شده که با آنها تفاوت داشته باشیم. یکی از مهم ترین ویژگی هایی که ما را از سایر جانداران جدا می کند، «عقل» است؛ نیرویی درونی که انسان را از اشتباه و خطا حفظ می کند و تفاوت میان حق و باطل را به او نشان می دهد و امکان یادگیری علوم گوناگون را برایش فراهم می کند. در حقیقت، انسانیّتِ انسان، به وجود عقل بستگی دارد؛ امّا گاهی عقل انسان به سبب پیروی از هوای نفس و سرپیچی از فرمان خدا، آلوده و ضعیف می شود و نمی تواند وظیفه اش را به خوبی انجام دهد. از این رو در برابر برترین سخنان یعنی فرموده های پیامبران نیز تسلیم نمی شود و حتّی درست ترین مطالب را اشتباه می‌شمارد. به همین سبب، قرآن تأکید می کند که عقل و خرد باید از هر آلودگی پاک شود و بدون هیچ گونه تعصّب و میل و علاقه ی نادرست، بین حق و باطل داوری کند. قرآن بارها از «اولواالالباب» سخن می گوید. اولواالالباب، یعنی «صاحبان لُبّ»؛ «لُبّ» یعنی عقل و خردِ پاک و خالص از هر آلودگی. بنابراین، اولواالالباب، کسانی هستند که عقل هایشان از ناپاکی و ناخالصی پاک باشد. آری، به فرموده ی آیه ی 19 سوره ی رعد، تنها چنین افرادی می توانند از آموزه های قرآن، پند کامل بگیرند، و بنا بر آیه ی 190 سوره ی آل عمران، هم آنان هستند که با دیدن نشانه های خدا در آسمان ها و زمین، به یاد او می افتند. آیات 53 و 54 سوره ی غافر می فرماید که تورات برای هدایت تمام بنی اسرائیل نازل شد؛ ولی تنها اولواالالباب از آن بهره بردند و آیه ی مورد بحث (29 سوره ی ص) نیز می فرماید که این قرآن، با خیر و برکت فراوانی نازل شده تا در آن تدبّر شود و اولواالالباب از آن پند گیرند. آری؛ مهم ترین ابزار برای فهم و درکِ صحیحِ سخن خدا و پیامِ پیامبران او، «عقل» سالم و پاک است. به همین سبب، در روایات اهل بیت (ع)، جایگاه بسیار والایی برای «عقل و خرد» بیان شده است؛ تا حدّی که برخی از دانشمندان حدیث شناس شیعه، در ابتدای کتاب های حدیثی خود که در آن، روایات متنوعی در باره ی اصول و فروع دین اسلام نقل کرده اند، روایاتی را در باره ی ارزش و اهمیت عقل آورده اند تا نشان دهند که فهم مطالب دین، مشروط به داشتن عقل و خرد پاک است. در حدیثی از پیامبر اسلام(ص) نقل شده است: «خدا، چیزی بهتر از عقل را در میان بندگانش تقسیم نکرده است. از این رو، خواب انسان خردمند، از شب زنده داری انسان جاهل بهتر است؛ و ماندن انسان عاقل در شهر خود، بهتر از مسافرت انسان جاهل(برای حج و جهاد و عبادت های دیگر) است. و خدا هیچ پیامبری را مبعوث نکرد؛ مگر این که عقلش کامل شده باشد و عقلش از عقل تمام امّتش برتر باشد... و (ارزش) تمام عبادت کنندگان (بی خرد) ـ با وجود ارزش عبادتشان ـ به (ارزش) یک انسان عاقل نمی رسد و عاقلان، همان «اولواالالباب» هستند؛ همان ها که خدا (در باره شان) فرموده است: «فقط اولواالالباب (از آیات و نشانه های خدا) پند می گیرند (بقره ـ 269) ».»