🔹يَتَطَهَّرُونَ
▪️ماده «طهر» به معنای پاکی و پاکیزگی و زوال پلیدی می‌باشد
📚(معجم مقاييس اللغه، ج3، ص428)
▫️ و نقطه مقابل «نجس» و «قذر» (= پلیدی) می‌باشد؛ و شامل پاکی از هرگونه آلودگی مادی و معنوی می‌باشد، چنانکه برای پاکی از نجاست، پلیدی‌ها، حیض، جنابت، نیت‌ها و عقاید فاسد و اخلاق رذیله به کار می‌رود
📚(التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج7، ص153)
▫️و بدین ترتیب، تفاوت «طهارت» با «نظافت» (که در فارسی هر دو را پاکیزگی ترجمه می‌کنیم) در این است که طهارت هم در امور جسمانی و هم در امور معنوی به کار می‌رود اما نظافت عمدتا ناظر به امور ظاهری (بدن و لباس و …) می‌باشد
(الفروق فی اللغة، ص۲۵۹).
▪️وقتی این ماده در حالت ثلاثی مجرد به کار می‌رود (طَهَارَة و طُهْر) خود پاکی و منزه بودن از پلیدی مد نظر است؛
▪️ و وقتی در باب تفعّل و افتعال می‌رود (تطهّر و اطّهار) طهارت را اختیار کردن و پاک شدن مد نظر است
▪️و وقتی به باب تفعیل (تَطْهِير) می‌رود، چیزی را طاهر و پاک کردن
📚 (التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج7، ص153)
با این ملاحظه، اکنون می‌افزاییم که
▪️حالت ثلاثی مجرد این ماده، بویژه با مصدر «طُهْر» (پاکی، پاکیزگی) وقتی در مورد زنان به کار می‌رود نقطه مقابل «حيض» است و تعبیر «طَهُرَتِ [یا طَهَرَتِ] المرأة» به معنای برای وقتی که حیض او قطع می‌شود و از حیض پاک می‌شود، گفته می‌شود.
▪️وقتی به باب افتعال (اطّهار) می‌رود (وَ إِنْ كُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا؛ مائده/6) به معنای غسل کردن می‌باشد
📚(كتاب العين، ج4، ص19)؛
🔸 و در آیه «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِي الْمَحيضِ وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى یطهرن فَإِذا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ ...» (بقره/222)، عبارت «حَتَّى یطهرن» هم به صورت «يَطْهُرْنَ» قرائت شده که به معنای «از حیض پاک شدند» است و هم به صورت «يَطَّهَّرْنَ» قرائت شده که به معنای «غسل کردند» می‌باشد
📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص525)
▪️وقتی به باب تفعیل می‌رود به معنای پاک کردن است، که هم کاربردش در تطهیر مادی رایج است: «طَهِّرا بَيْتِي» (بقره/125) «وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ» (مدثر/4) و هم در تطهیر معنوی و روحانی: «لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً» (احزاب/33) ؛ «يا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاكِ وَ طَهَّرَكِ» (آل عمران/42) «يا عيسى إِنِّي مُتَوَفِّيكَ وَ رافِعُكَ إِلَيَّ وَ مُطَهِّرُكَ مِنَ الَّذينَ كَفَرُوا» (آل عمران/55) ؛ «لَهُمْ فِيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ» (نساء/57، بقرة/25» ویا در وصف قرآن کریم: «مَرْفُوعَةٍ مُطَهَّرَةٍ» (عبس/14) ؛ «يَتْلُوا صُحُفاً مُطَهَّرَةً» (بینه/2) ؛ «لا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ» (واقعة/79)
▪️وقتی این ماده به باب تفعّل می‌رود (رِجالٌ يُحِبُّونَ أَنْ يَتَطَهَّرُوا وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرينَ؛ توبه/108) غالبا در معنای منزه بودن و خویشتنداری از گناه و هر امر ناپسندی می‌باشد
📚(معجم مقاييس اللغه، ج3، ص428)
هرچند می‌تواند برای طهارت کردن با آب هم به کار رود
📚(كتاب العين، ج4، ص19)
چنانکه در آیه «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِي الْمَحيضِ وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ فَإِذا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرينَ» (بقره/222) کلمه «الْمُتَطَهِّرين» بر هر دو معنا می‌تواند دلالت داشته باشد. (کلمه «مُطَّهِّرين» هم در اصل «مُتَطَهِّرين» بوده است که «ت» در «ط» ادغام شده است)
💢البته در آیه «إِنَّهُمْ أُناسٌ يَتَطَهَّرُونَ» (أعراف/82) که سخن قوم لوط به لوط است، اگرچه می‌تواند در همین معنای «پاک بودن از بدی‌ها و گناهان» باشد
📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص525)؛
و نیز برخی از مشاهیر لغت این را به معنای خاص «پاک بودن از رابطه لواط» معرفی کرده‌اند
📚(تهذيب اللغة (ازهری)، ج6، ص100)،
اما چنانکه عموم اهل لغت تذکر داده‌اند این گونه تعبیر در اینجا از باب تهکّم (مسخره کردن) است، بویژه که حضرت لوط قبلا به آنها پیشنهاد داده بود که به جای این کار، با دخترانش ازدواج کنند و تعبیر کرده بود که «هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ» (هود/78)
📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص525؛ لسان العرب، ج4، ص506؛ مجمع البحرين، ج3، ص379؛ الطراز الأول، جلد8، ص322؛ تاج العروس، ج7، ص150)؛
شبیه تعبیر «جانماز آب کشیدن» در فارسی، که ظاهرش مدح است اما حقیقتش مسخره کردن است.
📿ماده «طهر» و مشتقات آن جمعا 31 بار در قرآن کریم به کار رفته است.
@Yekaye