. 1️⃣ «وَ لِكُلٍّ جَعَلْنا مَوالِی مِمَّا تَرَكَ الْوالِدانِ وَ الْأَقْرَبُونَ وَ الَّذینَ عَقَدَتْ أَیمانُكُمْ فَآتُوهُمْ نَصیبَهُمْ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلى‏ كُلِّ شَی‏ءٍ شَهیداً» چنانکه در نکات ادبی گذشت این آیه ظرفیت معنایی گسترده‌ای دارد. با صرف نظر از جمله آخر آیه (إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلى‏ كُلِّ شَی‏ءٍ شَهیداً) به برخی از واضحترین این معانی اشاره می‌شود. برای اینکه تفاوت‌های معنایی بهتر معلوم شود، ترجمه‌ها را بر اساس اینکه موضوع فقط ارث باشد و متعلق «لِکُلٍّ» را «مال یا انسان» در نظر گرفته باشد، آنها را در دو دسته کلی قرار می‌دهیم: 🍃الف. بحث درباره «مال» است: 🌱الف.1. و براى هر مالى از آنچه پدر و مادر و نزديكان و كسانى كه شما با آنها پيمان (زوجيت يا ضمان جريره يا آزادى از بردگى) بسته‏ايد، بر جاى گذاشته‏اند وارثانى قرار داده‏ايم (كه بر حسب اختلاف طبقات خويشاوندى ارث مى‏برند)، پس (اى حاكمان وقت) بايد نصيبشان را به آنها بپردازيد. (ترجمه اول آیت الله مشکینی) 🌱الف.2. و براى هر دارايى از آنچه پدر و مادر و نزديكان به‏جا گذارده‏اند، ميراث‏برانى نهاده‏ايم و (نيز) سهم كسانى را كه پيمان (زناشويى) تان (شما را به آنان) وابسته است؛ به آنها بپردازيد. (ترجمه گرمارودی) به تعبیر ساده‌تر: براى هر ميراثى كه پدر و مادر و نزديكان و همسران به جاى گذاشته‏اند، وارثانى مقرر كرديم، بهره آنان را بپردازيد. (ترجمه طاهری) 🍃ب. بحث درباره انسان است: 🌱ب.1. براى هر انسانى ارث‏برانى از (جهت) ما ترك او قرار داديم (و آنها) پدر و مادر و (ساير) نزديكان اويند و كسانى كه با آنها پيمان (زوجيت، ضمان جريره، اعتاق و امامت) بسته‏ايد، پس (اى حاكمان وقت) بايد نصيبشان را به آنها بپردازيد. (ترجمه دوم آیت الله مشکینی) 🌱ب.2. براى هر كسى، وارثانى قرار داديم، كه از ميراث پدر و مادر و نزديكان ارث ببرند؛ و (نيز) كسانى كه با آنها پيمان بسته‏ايد، نصيبشان را بپردازيد! (ترجمه مکارم) به تعبیر ساده‌تر: براى همه، در آنچه پدر و مادر و خويشاوندان نزديك به ميراث مى‏گذارند، ميراث‏برانى قرار داده‏ايم. و بهره هر كس را كه با او قرارى نهاده‏ايد بپردازيد. (ترجمه آیتی) 🌲و با اندک دقتی در آنچه در نکات نحوی بیان شد می‌توان دهها مقصود دیگر از این عبارت استخراج کرد. ✅ تبصره اگر «موالی» را ناظر به مساله ارث در نظر بگیریم، مفاد عمومی همه اینها ناظر است به اینکه 🔹یک وضعیت ارث هست که خداوند قرار داده و آن ارث بردن بین فرد و والدین او، و در مرتبه بعد، بین فرد و خویشاوندانش است. 🔹اما یک عده هم هستند که با عقد و پیمانی که خود شما بسته‌اید در بحث ارث وارد می‌شوند و سهمی هم بدانان اختصاص می‌یابد. ▪️با توجه به آیات دیگر قرآن، 🔸اگر این پیمان، پیمان ازدواج باشد، آنان با تمام طبقات ارث، ارث می‌برند؛ 🔸اگر آن پیمان، از جنس پیمان ولاء باشد (توضیح در ذیل حدیث 4) آنگاه اینان در مرتبه بعدی ارث قرار می‌گیرند (یعنی اگر متوفی هیچ خویشاوندی، حتی خویشاوند سببی نداشت، ارث به اینها می‌رسد)؛ 🔸 واگر ناظر به پیمانهایی نظیر پیمان برادری ویا هم‌قسم شدن (که با سوگند خوردن همدیگر را وارث هم می‌کردند) و ... باشد، آنگاه یا باید مفاد آیه را نسخ شده توسط آیات ارث و «اولواالارحام دانست؛ یا آیه اشاره می‌کند که چون اینها وارثانی که خدا قرار داده نیستند، پس شما که می‌خواهید سهمی بدانان بدهید از طریق وصیت اقدام کنید (زیرا هرکس حق دارد در یک سوم اموالش را برای هرکس که دلش می‌خواهد، ولو در طبقات وراث نباشد، وصیت کند.) @yekaye