باب چهارم مسؤول پرداخت ديه ماده ۳۰۴ در قتل عمد و شبه عمد مسوول پرداخت ديه خود قاتل است ماده ۳۰۵ در قتل خطاي محض در صورتي كه قتل با بينه يا قسامه يا علم قاضي ثابت شود پرداخت ديه به عهده عاقله است و اگر با اقرار قاتل يا نكول او از سوگند يا قسامه ثابت شد به عهده خود اوست ماده ۳۰۶ در خطاي محض ديه قتل و همچنين ديه جراحت (موضحه و ديه جنايتهاي زيادتر از آن به عهده عاقله مي‌باشد و ديه جراحتهاي كمتر از آن به عهده خود جاني است تبصره جنايت عمد و شبه عمد نابالغ و ديوانه به منزله خطاي محض و بر عهده عاقله مي‌باشد. ماده ۳۰۷ عاقله عبارت است از بستگان ذكور نسبي پدر و مادري يا پدري به ترتيب طبقات ارث به طوري كه همه كساني كه حين الفوت مي‌توانند ارث ببرند به صورت مساوي عهده دار پرداخت ديه خواهند بود. تبصره كسي كه با عقد ضمان جريره ديه جنايت ديگري را به عهده گرفته است نيز عاقله محسوب مي‌شود. ماده ۳۰۸ نابالغ و ديوانه و معسر جزء عاقله محسوب نمي شود و عهده دار ديه قتل خطايي نخواهد بود. ماده ۳۰۹ هرگاه قتل خطايي با گواهي شهود عادل ثابت شود عاقله عهده دار ديه خواهد بود ولي اگر با اقرار جاني ثابت شود خود جاني ضامن است ماده ۳۱۰ هرگاه اصل قتل با شهادت شهود عادل ثابت شود و قاتل مدعي گردد كه خطاء انجام شده و عاقله منكر خطايي بودن آن باشد در صورتي كه عاقله سوگند ياد كند قول عاقله مقدم بر قول جاني مي‌باشد. ماده ۳۱۱ عاقله فقط عهده دار پرداخت خسارتهاي حاصل از جنايتهاي خطايي محض از قتل ناموضحه است و در موارد ذيل عاقله ضامن نمي باشد: الف جنايتهاي خطايي كه شخص بر خودش وارد آورد. ب اتلاف مالي كه به طور خطاي محض حاصل شود. ماده ۳۱۲ هرگاه جاني داراي عاقله نباشد يا عاقله او نتواند ديه را در مدت سه سال بپردازد ديه از بيت المال پرداخت مي‌شود. ماده ۳۱۳ ديه عمد و شبه عمد بر جاني است لكن اگر فرار كند از مال او گرفته مي‌شود و اگر مال نداشته باشد از بستگان نزديك او بارعايت الاقرب فالاقرب گرفته مي‌شود و اگر بستگاني نداشت يا تمكن نداشتند ديه از بيت المال داده مي‌شود. ماده ۳۱۴ در موارد قتل خطايي محض دادگاه مكلف است در حين رسيدگي عاقله را دعوت كند تا از خود دفاع نمايد ولي عدم دسترسي به عاقله يا عدم حضور آن پس از احضار موجب توقف رسيدگي نخواهد شد. ماده ۳۱۵ اگر دو نفر متهم به قتل باشند و هر كدام ادعا كند كه ديگري كشته است و علم اجمالي بر وقوع قتل توسط يكي از آن دو نفرباشد و حجت شرعي بر قاتل بودن يكي اقامه نشود و نوبت به ديه برسد با قيد قرعه ديه از يكي از آن دو نفر گرفته مي‌شود. .......: #قوانین کیفری.... https://eitaa.com/zandahlm1357