يكي از اين مخالفين، يك انجمن مخفي است كه خود را «كميته نجات ايران» ناميده است. » نامه اين كميته در تاريخ هفتم مارس ۱۹۲۰ به سفارت آمريكا: «به وزيرمختار محترم آمريكا در تهران: كميته نجات ايران افتخار دارد از طريق حضرت عالي كه نماينده مردم شريف آمريكا هستيد، مراتب اعتراض خود را به استحضار جامعه ملل برساند. توافقنامه شومي كه اخيراً ميان وثوق الدوله (رئيس الوزراي فعلي ايران) و دولت انگلستان منعقد شده، استقلال كشور ايران را زير سؤال ميبرد و بر خلاف اصول آزادي ملتها و قانون اساسي ايران است... كميته همچنين به استحضار ميرساند انتخابات پارلماني جاري در ايران، كاملاً غيرقانوني است. با وجود حكومت نظامي نمي توان انتخاباتي ملي داشت. مردم ايران هيچ شناختي از افراد انتخاب شده ندارند و قلباً از حضور آنها در پارلمان ناراضي هستند؛ چرا كه با دزديدن رأي مردم، رأيي به صندوق ريخته ميشود كه كانديداي مورد نظر وثوق الدوله انتخاب شود. كشف حقيقتِ اين قضايا بسيار آسان است. (مهر و امضا) كميته نجات ايران. » [۱]
----------
[۱]: گزارش كالدول و ضمائم، (بدون شماره)، ۴۱/۹۱. ۷۴۱، مورخ۲۰ مارس ۱۹۲۰
ورود مستشاران انگليسي
كالدول در ۱۵ دسامبر ۱۹۱۹ مينويسد: «هيأت نظامي انگلستان به فرماندهي سرتيپ ديكسون به همراه هشت تن ديگر بر اساس قرارداد اخير ايران انگلستان براي انجام مذاكرات و اقدامات اوليه وارد تهران شد. » [۲] در ۹ ژانويه ۱۹۲۰ كالدول ميافزايد: «چند تن از بازپرسان نظامي انگلستان وارد تهران شده اند. فرماندهي اين گروه بر عهده ژنرال ديكسون است و بيشتر اين افراد با ارتش هند مربوط هستند. بر اساس قرارداد انگليس ايران نيروي نظامي فعلي ايران به يك ارتش متحد الشكل تبديل خواهد شد. » [۳] ۲۶ فوريه ۱۹۲۰: «هيأت نظامي انگلستان به فرماندهي ژنرال ديكسون در همكاري با دولت ايران، از يك ماه پيش كار خود را در تهران آغاز كرده است. انتظار ميرود اين كميسيون حداقل دو يا سه سال در ايران حضور داشته باشد. يك كميسيون انگليسي متشكل از بازرسان مالي و گمركي به سرپرستي سر هوبرت لولين كار خود را در
همكاري با وزارت ماليه ايران آغاز كرد. پيش بيني ميشود اين گروه اقدامات اوليه خود را در مدت زماني كمتر از يك ماه به پايان رسانده و سپس ايران را ترك كند. وزيرمختار انگلستان از من خواسته است اگر پيشنهادي در اين باره به ذهنم ميرسد، از ايشان دريغ نكنم؛ اما اين فقط يك حركت ديپلماتيك است و انگليسيها سعي دارند از آشكار شدن اهداف و تصميمات هيأت اعزامي خود جلوگيري كنند. » [۱] روزنامه رعد در ۸ مارس ۱۹۲۰ مينويسد: «آقاي اسميت كه نماينده خزانه داري انگلستان در شوراي عالي كنفرانس صلح پاريس در پاريس و يكي از كارشناسان برجسته اقتصادي ميباشد به عنوان مستشار وزارت ماليه ايران انتخاب شده است. وي هفته پيش به همراه چند كارشناس ديگر به ايران آمده است. » توضيحات كالدول در اين باره: «قرارداد اخير انگلستان ايران كه درميان عموم مردم انتشار يافته، اما به تصويب مجلس نرسيده، عملاً به اجرا درآمده است. متخصصان حاضر در هيأت مستشاري انگليس، تعرفههاي گمركي را تغيير داده اند و تجديد نظر در حكم قانون است. كميسيون تجديد نظر در تعرفههاي گمركي، از ميان رفته و جاي
----------
[۲]: تلگرام كالدول، شماره ۱۸۹، ۲۷/۹۱. ۷۴۱، مورخ۱۵ دسامبر ۱۹۱۹
[۳]: گزارش فصلي كالدول شماره ۶، ۱۱۴۸/۰۰. ۸۹۱، ۹ ژانويه ۱۹۲۰
[۱]: تلگرام كالدول، شماره ۷، ۱۱۴۴/۰۰. ۸۹۱، مورخ ۲۶ فوريه ۱۹۲۰
خود را به متخصصين مالي داده است. آقاي اي. آرميتاژ- اسميت به عنوان مستشار مالي در مدت زماني كه در ايران حضور دارد، اختياراتي بيش از اختيارات آقاي شوستر خواهد داشت. وي شماري از همكاران خود را از انگلستان به ايران آورده است. كميسيون او به علاوه كميسيون نظامي و كميسيونهاي مربوط به ديگر وزارت خانههاي ايران با الحاق دائمي نيروهاي تازه وارد از انگلستان، تقويت ميشود. كلنل تي. دبليو هيگ، از افسران ارتش هند، به عنوان مستشار محرمانه وزارت داخله ايران منصوب شد. وي در ده سال گذشته سركنسول انگلستان در ايران بوده و در سالهاي اخير نيز به عنوان رايزن سفارت انگلستان در ايران خدمت كرده است. كلنل هيگ به خوبي از اوضاع ايران آگاهي دارد و در حال حاضر مشغول نوشتن كتابي در مورد تاريخ ايران است. وي فردي مستبد و قاطع است و از هيچ فرصتي براي تحقير نظامهاي جمهوري خواه، به ويژه آمريكا، چشم نمي پوشد. ژنرال ديكسون و ديگر افسران انگليسي عضو كميسيون نظامي، طرحهاي خود را براي تشكيل يك ارتش متحد الشكل در ايران، آماده كرده اند. اما از آنجا كه اخيراً دو وزير