[۲]: محمدبن علی بن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، تحقیق لجنۀ من أساتذۀ النجف الاشرف، مطبعۀ الحیدریۀ، نجف، ۱۳۷۶ه، ج۳، ص ۴۳۷. [۳]: در مورد سازمان وکالت در عصر ائمه: ر. ک: جاسم حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم«عج»، ترجمه سید محمد تقی آیت اللهی، چاپ دوم، امیرکبیر، تهران، ۱۳۷۷؛ محمدرضا جباری، سازمان وکالت و نقش آن در عصر ائمه:، چاپ اول، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی«ره»، قم، ۱۳۸۲. [۴]: منظور، کسانی است که از روی جهالت و نادانی، و مثلاً صرفاً به دلیل سابقة خوب قبلی برخی از یاران امام (علیه السلام)، به پیروی از آنها مبادرت ورزیدند. وجود آمدن فرقه ای مهم از درون شیعه به نام واقفیه ایفا کرد و اگر تلاش‌های بی وقفة امام رضا (علیه السلام) نبود، می‌رفت تا تشیع را نابود سازد. ناآرامی‌های حاکم بر بخش‌هایی از حکومت عباسی، تنها ناشی از حرکت‌های علویان نبود بلکه دوران خلافت هارون شاهد شورش‌هایی از قبیل شورش حمزۀ بن عبدالله خارجی (۱۸۱ ه. ق) [۱] معروف به حمزه آذرک- که از نظر نظامی شاید بتوان گفت که خطرناک ترین و گسترده ترین عملیات نظامی خوارج در زمان مورد بحث یعنی دورۀ امامت امام رضا (علیه السلام) (۱۸۳ ۲۰۳ ه. ق) رخ داد بود، و نیز شورش مردم خراسان که سرانجام وقتی رشید، شخصاً در سال ۱۹۲ ق، برای ساماندهی به اوضاع و فرونشاندن شورش مذکور که به رهبری رافع بن لیث انجام گرفته بود، راهی خراسان شد، [۲] در راه به علت بیماری در سال ۱۹۳ ق در توس درگذشت. [۳] سبب شورش مردم خراسان، ظلم و ستم فراوان حاکم آنجا یعنی علی بن عیسی بن ماهان گزارش شده است. [۴] ---------- [۱]: برای آگاهی بیشتر از جریان شورش حمزه آذرک، ر. ک: مؤلف مجهول، تاریخ سیستان، تحقیق ملک الشعرای بهار، چاپ دوم، کلاله خاور، تهران، ۱۳۶۶، صص ۱۵۶ به بعد. [۲]: . ابن اثیر، پیشین، ج۶، ص ۲۰۷؛ ابن العبری، تاریخ مختصر الدول، تحقیق انطون صالحا نی الیسوعی، الطبعۀ الثالثة، دار الشرق، بیروت، ۱۹۹۲، ص ۱۳۰. [۳]: ابن اثیر، پیشین، ص ۲۱۱؛ ابن العبری، پیشین. [۴]: ابوحنیفه احمد بن داود دینوری، الأخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، منشورات الرضی، قم، ۱۳۶۸، ص ۳۹۱. #فرقه_های_درون_شیعی ✍نعمت الله صفری https://eitaa.com/zandahlm1357