دوران پیش از تاریخ[۲۸] یا ما قبل تاریخ به محدودهٔ زمانی پیش از ثبت و ضبط تاریخ یا اختراع سامانهٔ نوشتاری گفته می‌شود. در این دوره هنوز انسان به ثبت و گزارش زندگی و دستاوردهای خود توانا نشده بود و تجربه‌ها و دستاوردهای انسان به سرعت از بین می‌رفت.[۲۹] طی صد و پنجاه سال کاوش‌های باستان‌شناسی در ایران، دوران پیش از تاریخ ایران به‌طور یکسان مورد کاوش قرار نگرفته‌ است؛ در حالی که در مناطق غربی و جنوبی کاوش‌های وسیعی انجام شده‌ است، مناطق شمالی و شرقی نسبتاً کشف نشده مانده‌ است. دوران پارینه‌سنگی نادیده گرفته شده‌ است. در مقابل، دوره نوسنگی به منظور مطالعه شکل‌گیری یک‌جانشینی به‌طور قابل ملاحظه‌ای مطالعه شده‌ است. به دوره مس‌سنگی اولیه و میانی هم کم توجهی شده‌ است. حال آنکه، دوره مس سنگی پسین به منظور بررسی شکل‌گیری دولت به خوبی بررسی شده‌ است. مطالعه عصر برنز اولیه نیز دچار همین ناهمگونی است. درحالی که دوره پیش‌ایلامی موضوع مورد علاقه در کاوش بوده‌ است، فرهنگ یانیک در شمال غرب ایران نادیده گرفته شده‌ است. فرایند شهرنشینی و مبادلات بین مناطق در عصر برنز میانی بررسی شده‌ است، اما عصر برنز پسین و عصر آهن پیشین، مورد بررسی قرار نگرفته‌ است. ادوار پس از آن، دوره شکل‌گیری دولت‌های ماد و هخامنشی است، که بسیار بررسی شده‌ است.

آغاز عصر برنز با تحولات عظیم در ساختار جوامع ایران همزمان بود.[۶۴] در این دوره جمعیت فلات ایران به‌شدت افزایش یافت.[۶۵] در مطالعهٔ معماری و سکونت‌گاه‌های ایران در اوایل عصر برنز، دو حوزهٔ فرهنگی شاخص در ایران پدیدار می‌شود:[۶۶]در اواسط عصر برنز، فلات ایران صحنهٔ شکوفایی گسترده ولی کوتاه‌مدت شهرنشینی بود.[۶۷] مراکز شهری‌ چون شهر سوخته، تپه حصار، تپه یحیی، شهداد، و جیرفت بخشی از شبکهٔ بازرگانی‌ بودند که آسیای مرکزی را به سواحل جنوبی خلیج فارس و دریای عمان، ایلام، و بین‌النهرین پیوند می‌داد.[۶۸] مهم‌ترین کالاهای تجارتی در این شبکه مس (از مرکز و جنوب‌شرقی ایران و عمان) و کویته در پاکستان) بود که بخش عمدهٔ آن به سرزمین‌های غربی (به‌ویژه بین‌النهرین) صادر می‌شد و در تزئینات ابنیهٔ اداری و آیینی طبقهٔ حاکم به کار می‌رفت.[۶۹] در عصر برنز، مناطق پیرامون دشت‌های فلات ایران از میانهٔ هزارهٔ چهارم پیش از میلاد تا اوایل هزارهٔ سوم پیش از میلاد، دستخوش پیدایش مراکز شهری شد که نتیجهٔ گسترش بازرگانی به‌ویژه در زمینهٔ فلز بود. این فرایند، غالباً شاخه‌ای از پیدایش تمدن در دوران اوروک بین‌النهرین دانسته می‌شود.[۷۰] در دوران برنز، جمعیت فلات ایران به شکلی قابل توجه افزایش یافت.[۷۱ برتولد اشپولر می‌گوید ایران واقعاً یک واحد سرزمینی یک‌پارچه و معین نبود و اطلاعاتی که تا امروز باقی مانده‌اند، نه واضح هستند و نه از دقت کافی برخوردارند که بفهمیم مرزهای ایران کدام مناطق بوده‌ است و تنها می‌شود به تصویری ذهنی و حدودی اکتفا کرد. برخی مرزهای طبیعی مثل زاگرس و امتداد آن در قفقاز را می‌شود منطبق با مرزهای ایران پس از اسلام دانست. اران، ارمنستان و آذربایجان نیز تا کنارهٔ بیلقان و دربند، در ساحل غربی خزر، جزئی از این نواحی بود. در کرانه‌های جنوبی دریای مازندران، سرزمین‌های دیلم، گیلان و مازندران از لحاظ سیاسی، چه پیش از اسلام و چه پس از اسلام، دارای استقلال بودند ولی از نظر جغرافیایی بخشی از ایران به‌شمار می‌آمدند. مکران و بلوچستان تا ۹۲۵ میلادی مسلمان نشده بودند و جزئی از ناحیه سند به‌شمار می‌آمدند. در کرانهٔ شمالی خلیج فارس، اعراب ساکن شده بودند و رفت و آمد و ارتباط با کرانهٔ مقابل عربی همیشه بسیار پویا بود و ادامه داشت. مرز از دهانه فرات و دجله (شط العرب) به شرق واسط تا غرب اهواز می‌رسید و این بخشی از ایران محسوب می‌شد تا به امتداد خط الراس کوه‌های زاگرس بپیوندد.[۲۷] در حدود ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد، آریایی‌ها در سه گروه مادها، پارس‌ها و پارت‌ها به سرزمین ایران مهاجرت کردند. در آن زمان، این کشور "ایران"، به معنی سرزمین آریایی‌ها نامیده شد. پارس‌ها، نیاکان فارس‌های امروزی، در نواحی مرکزی ایران کنونی اسکان یافتند. مادها (نیاکان آذربایجانی‌ها و کُردهای امروزی)، در منطقه‌ای سکنی گزیدند که شامل همدان کنونی در شرق، کردستان در غرب و منطقه آذربایجان در شمال می‌شد. قلمرو مادها از جنوب به اصفهان، یکی از سکونتگاه‌های پارس‌های هخامنشی منتهی‌ می‌شد. حدود سرزمین پارت به طور دقیق منطبق بر استانهای سه‌گانه خراسان امروزی در ایران بود و گستره آن از ایران و این سه استان فراتر نمی‌رفت به طوری که سرزمین پارت از شمال با رشته‌کوه کپه‌داغ (امروزه مرز ایران و ترکمنستان)، از جنوب با کویر دشت کویر، از غرب با سرزمین ماد، از شمال‌غربی با گرگان، از شمال‌شرقی‌ با مرو و از شرق با هوریوا هم‌مرز بود.[

❌ادبیات سخیف رئیس جمهور کشورمون❌ پزشکیان : استاندارها میگن پول بده تا وضع استان ها رو درست کنیم. بابا ما پول نداریم اگه پول داشتم دیگه مردمو میخواستم چیکار؟! اگه شعور دارید خودتون حل کنید. اگه هم شعور نداشته باشید هرچی پولم بدم هدر میدید!! عجب ...