بسم الله الرحمن الرحیم مهدویت موعود باوری به معنای اعتقاد به یک نجات بخش است که در آخرالزمان برای نجات و رهایی انسان‌ها و برقراری صلح و عدالت خواهد آمد. منجی موعود و نجاتبخش در نزد اقوام و ملل مختلف با آیین‌ها و فرهنگ‌های کاملاً متفاوت، به اَشکال و صور گوناگون و متنوعی مطرح شده است؛ اما جملگی تقریباً در یک نکته متفق‌القول‌اند که نجات بخشی خواهد آمد و آنان را از یوغ بندگی ستمکاران و حاکمان زورگو رهانیده، جامعه‌ای پر از عدل و داد به وجود خواهد آورد. هندوها انتظارِ دهمین تجلی ویشنو یا کالکی را دارند؛ بودایی‌ها ظهور بودای پنجم را منتظرند؛ یهودیان مسیح (ماشیح) را نجات دهنده می‌دانند؛ مسیحیان، فارقلیط را می‌طلبند که عیسی مسیح مژدة آمدنش را داده است؛ و بالاخره مسلمانان که قائل به ظهور حضرت مهدی(عج) هستند.

ترویج فرهنگ مهدویت راهکار مقابله با جنگ نرم است در جامعه اسلامی همه تلاش ها باید زمینه سازی برای ظهور امام زمان (عج) باشد و بر این اساس نیز اقدام شود چرا که اندیشه مهدویت به سبب داشتن ویژگی منحصر به فرد یکی از توانمند‌ترین عوامل رشد جامعه دینی است و گسترش این فرهنگ نورانی سبب  رشد و بالندگی هرچه بیشتر جامعه می شود. توسعه و ترویج فرهنگ مهدویت راهکار مقابله با جنگ نرم است و آشناسازی آحاد مردم به ویژه نسل جوان با آرمان ها، ارزش ها و باور های بنیادین فرهنگ والای مهدوی زمینه ساز استقرار و برپایی حکومت سراسر عدل منجی موعود است. امروز چشم همه مردم دنیا به دنبال منجی است که در این راستا باید برای معرفی هرچه بیشتر امام زمان به جهانیان قدم های جدی تری برداریم. متولیان فرهنگی باید با ارائه برنامه های غنی فرهنگی، فرهنگ انتظار را برای مردم تبیین کنند چرا که شناخت حضرت امام زمان (عج) برای تقویت معرفت دینی و باورهای مذهبی در جامعه بسیار مهم است. حضرت امام زمان(عج) هدایت کننده کشتی بشریت است و با ظهور حضرت مهدی (عج) عدالت در تمام جهان به صورت گسترده برقرار می شود و برپایی جشن های اعیاد شعبانیه در آن ماه عزیز سنت نیکویی است که باید از آن برای آشنایی با سیره و فرهنگ زندگی اولیای خدا بهره برد. ۱

مهدویت اعتقادی حرکت آفرین، امید بخش، نشاط آور و باعث تلاش مضاعف در زندگی است و از این رو یاس و نومیدی، خستگی و پوچ گرایی در این مکتب راه ندارد و باید دانست فرهنگ مهدویت چیزی جز صلح و رفاه و آسایش نیست و ترویج این فرهنگ پویا کاری بسیار موثر و فرهنگی است. مهدویت از اصلی ترین شعارهای انقلاب اسلامی ایران است و باید این فرهنگ در تمام نقاط جهان گسترش و رونق یابد و از سویی هدف غایی همه انبیا و اوصیای الهی استقرار حکومت مهدوی در جهان است و باید به مقوله ای با این عظمت که نتیجه تلاش ها و رنج های مردان خداست، توجه بیشتری شود. اندیشه مهدویت رویکردی امید بخش و لذت بخش برای بشریت است. رمز بقا و پیشرفت حیات و هویت فردی و اجتماعی بشریت در گرو بهره‌گیری از فرهنگ مهدویت است و باید این فرهنگ غنی را همانطور که هست بفهمیم و بشناسیم. انتظار فرج از اعتقادات شیعیان است که اگر بتوانیم به وظیفه و رسالت خود عمل کنیم و موضوع مهدویت را بر اساس منابع صحیح و حقیقی شیعی و دیگر فرق اسلامی به صورت متوازن در جامعه معرفی کنیم گامی به جلو برداشته ایم. باید بتوانیم به وظایف منتظران واقعی آن حضرت عمل کنیم و با شناسایی آسیب های این حوزه در مسیر انتظار حرکت کنیم. ۲

یکی از مهمترین توطئه های دشمن برای دور کردن مسلمانان از فرهنگ غنی اسلام هجمه های فرهنگی است که دین، آیین و فرهنگ ما را نشانه گرفته است و بر اساس آن سعی دارند که ما را از فرهنگ اصیل مهدوی دور کنند. امام راحل در زمان حیات خود در دیدار با رهبر معظم انقلاب که در آن زمان ریاست جمهوری کشور را عهده دار بودند با اشاره به مسائل سیاسی و تهدیدها فرمودند، من در طول انقلاب نیروی ماورایی را دیده ام که این انقلاب را محافظت می کند. امام عصر(عج) در طول این سال ها با عنایتی که به انقلاب اسلامی ما داشته اند از این انقلاب و آرمان هایش محافظت کرده اند، بنابراین ما باید به گونه ای برای تحقق جامعه مهدوی تلاش کنیم که شرمنده امام زمان(عج) نشویم. ۴

مهدویت، راهکار قطعی افزایش امید به زندگی تنها چیزی که می تواند امید واقعی را به زندگی انسان تزریق کند امید به خداوند متعال و ظهور حضرت بقیه الله الاعظم(عج) است. این که امید داشته باشیم عدالت گستری خواهد آمد و ظلم را از بین می برد، آن هم ظلمی که بر جهان سیطره یافته است. اگر بخواهیم از نگاه قرآنی صحبت کنیم در جای جای قرآن آمده که باید به رحمت خدا امید داشته باشیم و به هیچ وجه مایوس نشویم. چنان که در آیه ۵۳ سوره مبارکه زمر آمده است: «بگو اى بندگانم که زیاده بر خویشتن ستم روا داشته اید، از رحمت الهى نومید مباشید، چرا که خداوند همه گناهان را مى بخشد، که او آمرزگار مهربان است». در اینجا اشاره آیه به ناامیدی مطلق است که از یاس هم فراتر می رود و فرد هیچ راهی ندارد. می فرماید حتی در چنین شرایطی از رحمت خداوند ناامید نباشید. بنابراین، در آیات قرآن همواره روزنه امید برای بندگان مطرح شده است و قرآن مثال های مختلفی می زند که انسان ناامید نشود. حتی آیاتی هست که انسان را به توکل دعوت می کند، توکل یعنی شخصی را به عنوان وکیل مورد اعتماد گرفتن و به آن وکیل اعتماد کردن و کارها را به او سپردن. کسی وکیل می گیرد که نتواند کار خود را انجام دهد و خیالش از آن وکیل جمع است و می داند که او همه جزئیات را در نظر می گیرد و کارها را انجام می دهد. قرآن بسیار به توکل تکیه می کند و می فرماید: در زندگی تان ناامید نباشید چون کسی که به خدا توکل کند حضرت حق برایش کافی است. ۵

اگر انسان این امید را نداشته باشد که قدرت دست خداوند است و او است که کارها را جلو می برد در این صورت زندگی حالت ایستا پیدا می کند و در آن پیشرفتی وجود ندارد؛ بنابراین، امید در آیات قرآن و سبک زندگی اسلامی موج می زند. از این منظر می توانیم این امید را جهت دهی کنیم و بگوییم که در اینجا امید از یک جهت به امدادهای الهی بر می گردد و به هیچ وجه قدرتِ دشمنان نباید سبب ترس انسان شود. این مساله در قرآن بارها مطرح شده است چنان که می فرماید: فقر از شیطان است و از فقر نترسید که خدا وعده فضل داده است. برای مثال بحث رزق برای انسان ها بسیار مهم و دغدغه آنها است تا جایی که حتی انسان به مسافت های دور برای طلب روزی می رود. قرآن در این باره می گوید: «و اینچنین به بندگان آرامش می دهد و امید را در زندگی فرد تزریق می کند.» این رویه نوعی بهداشت روان است و می خواهد خیال فرد را راحت کند تا مثلا اگر کارگری کار خود را از دست داد زندگی را تیره و تار ببیند و بلکه حرکت کند و بداند روزی دهنده خداست و زمانی که قرار است روزی از آسمان مشخص شود و با تلاش زمینی میسر شود، پس این خود یک امیدواری است. این مباحث در بخش های مختلفی از سوره های قرآن مطرح شده است. این امید آینده روشن را نوید می دهد. خداوند می فرماید: عاقبت برای کسانی است که زندگی شان رنگ خدایی دارد: «وَالعاقِبَهُ لِلمُتَّقینَ». ۶

تمام حکومت ها و تمام افرادی که ادعا می کنند می توانند قسمتی از عدالت را اجرا کنند قبل از ظهور امام زمان(عج) می آیند و هرچه در چنته دارند روی صفحه روزگار رها می کنند، اما در واقع هر چه که زمان پیش می رود رنج ها در جوامع افزایش می یابد. در چنین شرایطی تنها چیزی که می تواند امید واقعی را به زندگی انسان تزریق کند امید به خداوند متعال و ظهور حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف است. این که امید داشته باشند که عدالت گستری خواهد آمد که ظلم را از بین ببرد، ظلمی که در یک زمان به طرق مختلف بر مردم جهان سیطره پیدا می کند. از سوی دیگر در زمانه فعلی امید به ظهور حضرت حجت(عج) و همین که بدانیم امام(ع) حاضر و ناظر بر اعمال است خود می تواند احساس تکیه گاه و پشتیبان در زندگی را برای افراد تامین کند. هرچه قدر که توکل بر خداوند و استعانت از اهل بیت(ع) بیشتر باشد افراد سبک زندگی شان بیشتر و بیشتر به سبک زندگی مهدوی نزدیک می شود. ۷

راهکارهای ترویج فرهنگ مهدویت در مقابل روحیه استكباری كه هم در دوران غیبت و هم در دوران ظهور، مهم‌ترین عامل دشمنی و ستیز با امام است، می‌بایست به كارهایی مانند: شناسایی اهداف و راه‌كارهای دشمن، آگاهی‌سازی افراد و جوامع نسبت به این امر، مقاومت و مقابله در مقابل توطئه‌ها و تحركات دشمن پرداخت. با ترمیم و تبیین و ایجاد اعتماد‌سازی باید حربه تخریب دشمن را خنثی نمود و با روشن‌گری و خرافه‌زدایی برای تعمیق ایمان و اعتقادات مردم گام برداشت و توطئه تحریف را ریشه‌كن نماییم. در همین رابطه مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای مرکز تخصصی مهدویت می‌فرمایند: «اثبات‌ اصل‌ مهدویت‌ در یك‌ محفل‌ علمی‌ با مخاطبانی‌ كه‌ اهل‌ علم‌ و اهل‌ تفكّر و استدلال‌اند، جزو آسان‌ترین‌ كارها است. در این، هیچ‌ تردیدی‌ نیست. ایمان‌ و اعتقاد مردم‌ هم‌ خوب‌ است، منتها تعمیق‌ این‌ ایمانی‌ كه‌ مردم‌ به‌ امام‌ زمان-ارواحنا فداه‌ و علیه‌ الصلاه‌ و السلام- دارند، كار بسیار ظریفی‌ است. باید در این‌ قضیه، با شیوه‌های‌ هنرمندانهِ‌ تبلیغی‌ وارد شد. به‌ نظر من، بخش‌ مهم‌ كار شما، این‌ است. اگر این‌ كار با موفقیت‌ انجام‌ بگیرد و اگر شما بتوانید این‌ عشق‌ و محبت‌ و سوز و گدازی‌ را كه‌ مردم‌ ما به‌ طور طبیعی‌ نسبت‌ به‌ حضرت‌ دارند، در سطح‌ عموم‌ مردم، به خصوص‌ جوانان، با یك‌ نگاه‌ عالمانه‌ و آگاهانه‌ همراه‌ كنید، بركات‌ این‌ كار، لاتُعدّ و لاتُحصی خواهد شد».  ۸

از جمله راهكارهای مهم در ترویج و تفهیم فرهنگ مهدوی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ۱-نظریه‌پردازی درباره مهدویت  آموزه‌های دینی مهدویت دارای دامنه و پیشینه تاریخی است و جزء بنیادی‌ترین اعتقادات مسلمانان شمرده می‌شود و در میان دیگر ادیان نیز با عنوان مصلح جهانی مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اهمیت موضوع مصلح جهانی در میان ادیان، لازم است اندیشمندان با تئوری‌پردازی و گفتمان‌ها، نقد و نظرها و نكته‌سنجی‌ها و اظهارنظرهای ژرف درباره آموزه مهدویت، به قوّت عملی این موضوع بین ادیانی بیفزایند. خارج ساختن بحث مهدویت از عرضه‌های سنتی و مهجور، و واردكردن آن در محیط‌های پژوهشی علمی موجب می‌شود كه مساله مهدویت بر زندگی انسان‌ها اثر گذارد و آنان را با امام عصر(عج) مرتبط سازد. ۲-شفاف ساختن جنبه‌های شخصیت و حكومت امام مهدی(عج) نوشتن دایره‌المعارف، دانشنامه، پایان‌نامه و رساله تحصیلی، ایجاد سایت‌های قوی، انتشار مجله‌های تخصصی، فیلم‌سازی، و آثار ادبی و هنری در این رابطه چاره‌ساز است. دكترین مهدویت سزاوار آن است كه در قالب رمان، فیلم، نمایشنامه، و آثار هنری، در سطح جهان ترویج شود.  ۹

۳-رشد و اعتلای فرهنگ مهدویت و مفهوم انتظار در این رابطه بررسی و تبیین روایات و سخنان تاریخی موجود در کتاب‌های اعتقادی و منابع مهم اسلامی مثمر ثمر خواهد بود. بدیهی است عدم ارائه‌ درست موضوع مهدویت یكی از عوامل مؤثر در گریز اشخاص از مسأله مهدویت، یا نداشتن باور عمیق به امام عصر(عج) هست. وجود پاره‌ای از سخنان نادرست و بی‌اساس پیرامون شخصیت آسمانی امام مهدی(عج)، موجب شده است كه چهره‌ای غیر واقعی و اسطوره‌ای از ایشان ترسیم گردد. پس باید كوشش شود كه با بررسی تطبیقی روایات و دقت نظر در آن‌ها، چهره‌ای معقول و مهربان و روزآمد از امام عصر(عج) ترسیم شود. ۴-توسعه فرهنگ مهدویت در این راستا ایجاد كرسی‌ مهدی‌شناسی در حوزه و دانشگاه راه‌گشا است. در تمامی دانشگاه‌های جهان، برای شناخت افكار اندیشمندان بزرگ كرسی‌‌های تدریس و پژوهش وجود دارد و تخصص پاره‌ای از اساتید، تنها تدریس افكار یك اندیشمند است، به عنوان مثال، برخی استادان در زمینه‌ تدریس اندیشه‌های ارسطو، تبحر دارند، در كشور عزیز اسلامی ما نیز باید برای هر یك از ائمه اطهار علیه السلام از جمله امام مهدی علیه السلام، كرسی درس امام‌شناسی و مهدی‌شناسی گذارده شود و افرادی پرورش یابند كه در زمینه بزرگان هدایت و وحی صاحب‌نظر باشند. آموزه مهدویت در طول تاریخ فرهنگ اسلامی همواره مورد توجّه اندیشمندان اسلامی بوده و هیچ آموزه‌ دیگری به اندازه‌ آن از اهمیت برخوردار نبوده است؛ امّا به ‌رغم این اهمیت، به مثابه یك نظریه و راهكار مهم مورد توجّه و دقّت نظر قرار نگرفته است، از این بر اندیشمندان و فرهیختگان است كه در این مورد به ژرف‌اندیشی و فرهنگ‌سازی بپردازند تا مهدویت آن چنان كه شایسته است و در متون دینی سفارش شده، مورد توجه قرار گیرد. ۱۰

۵-لزوم شناخت دشمن و تدارك و مهیا شدن برای مقابله و دفاع در برابر مهدی ستیزان پس از شناخت و درك وجود دشمنان و معاندان در برابر مفهوم مهدویت و اسلام و آگاهی از فعالیت‌ها و تلاش‌های آنان در جهت تخریب فرهنگ مهدویت، آنچه از نظر عقل و دین اسلام لازم و حقیقی است؛ لزوم شناخت دشمن و تدارك و مهیا شدن برای مقابله و دفاع در برابر، آن است. بدین‌سان به منظور ایجاد آگاهی و بیداری در تمامی انسان‌ها نسبت به نیاز به امام، نخست بایستی با استفاده از ابزارهای کارآمد‌، به تبیین ضرورت نیاز به امام و بی‌مانندی آن پرداخت و دوم آنکه نقد و بررسی جریان و نظام‌های مدعی نجات بشریت، زمینه پذیرش حكومت طیبه مهدوی را بیشتر فراهم می‌آورد.  ایجاد آگاهی و بیداری‌ مسلمانان و شیعیان نسبت به حقیقت و ماهیت دشمنان اسلام و مهدی‌ستیزان پس از شناخت ماهیت دشمن و روش‌ها و اهداف آن ضروری است. بنابراین لازم است تا با ارائه معارف مهدویت به دور از خرافه‌پرستی و بدعت‌گذاری، در اندیشه مسلمین و ارائه آن به زبان جهانی و روزآمد، مسلمانان و به ویژه شیعیان را نسبت به حقیقت و ماهیت چالش مهدویت آگاه ساخت. ۶-معاد باوری اندیشمندان و عمل‌گرایی خالصانه با تکیه بر اندیشه معاد و توجه به تداوم بشریت در دنیای دیگر، می‌توان فارغ از فتنه‌ها و فساد‌انگیزی‌های دجال و دجال‌ها ره پویید و به اردوی خداباوران و مهدی‌یاوران جهان رسید. ۱۱ صحبت را با مرور بیانات ارزشمند رهبر حکیم انقلاب حفظه الله تعالی درباره مفهوم شگرف انتظار ادامه دهیم؛ معظم له در ۱۸ تیرماه سال ۹۰ می فرمایند: «انتظار از آن کلیدواژه های اصلی فهم دین و حرکت اساسی و عمومی و اجتماعی امت اسلامی به سمت اهداف والای اسلام است؛ انتظار یعنی ترقّب؛ یعنی مترصد یک حقیقتی که قطعی است، بودن ... این انتظار را بشریت نیاز دارد و امت اسلامی به طریق اولی نیاز دارد، این انتظار تکلیف بر دوش انسان می گذارد ... وقتی بناست که در دوران منتظَر، عدل باشد، حق باشد، توحید باشد، اخلاص باشد، عبودیت خدا باشد، ما که منتظِر هستیم باید خودمان را به این امور نزدیک کنیم ... یکی از خصوصیاتی که در حقیقت انتظار گنجانده شده است، این است که انسان به وضع موجود، به اندازه پیشرفتی که امروز دارد، قانع نباشد ... .» همچنین بیانات دیگر ایشان در ۲۷ مرداد ماه ۸۷ نشان می دهد که معنای انتظار، انتظار حرکت است و نه انتظار سکون؛ به بیان دیگر، انتظار یک نوع کسب آمادگی است و این آمادگی را باید در وجود خودمان و در محیط پیرامون خودمان حفظ کنیم. ۱۲