در این نشست به چند نکته اشاره داشتم امروزه مراکز بسیاری در عرصه بین المللی میکوشند ارزشها و بینشهای اسلامی را در عرصه علم ورزی به کار گیرند. مراکزی مانند مرکز جهانی اندیشه اسلامی در آمریکا(جریان اسماعیل فاروقی)، دانشگاه بین المللی اسلامی مالزی و پژوهشگاهی که توسط سید محمد نقیب العطاس تأسیس شد و سپس در این دانشگاه ادغام گردید و ... در ایران نیز مراکز بسیاری هستند که این ایده را دنبال می کنند. برای نمونه در قم پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، دانشگاه مفید و ... اگر واحد تولید علم را نشر مقاله مساله محور (مسایل رایج در فضای علمی بین المللی) در نشریات علمی متعبر بین المللی یا برگزاری دوره های آموزشی یا نشر کتاب توسط انتشارات علمی معتبر بین المللی بدانیم، می توان گفت فعالان عرصه علم دینی به مرحله تولید علم دینی ورود پیدا کرده اند، هر چند در کم و کیف و ...آن جای بحث هست. برای نمونه: 2001: نظریه روان درمانی یکپارچه توحیدی حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید محمد محسن جلالی طهرانی در کتاب نظریه¬های روان درمانی معاصر کرسینی منتشر می¬شود. این نظریه توسط حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد حسین شریفی نیا، در سازمان زندانهای قم پیاده شده و نتایج تحقیقات نظری و عملی در ارتباط با این نظریه در قالب چند کتاب و مقاله منتشر گردیده است. 2014: مقاله حجه الاسلام و المسلمین دکتر سید هادی عربی، در نشریه بین المللی اقتصاد اجتماعی (از نشریات علمی که درISI و scopus و ... نمایه می شود، منتشر شده که در آن رفاه از منظر اسلامی و اقتصاد نئوکلاسیک مقایسه شده است. 2021: چند کتاب در حوزه روانشناسی اسلامی توسط مراکزی همچون انتشارات راتلیج، مرکز علمی سیاتل واشنگتن، انتشارات دانشگاه میشیگان و ... چاپ شده است. 2023: فصلنامه «معنویت در عمل بالینی» که یکی از مجلات انجمن روان‌شناسی آمریکا در شماره 10 خود 7 مقاله درباره کاربرد معنویت اسلامی در زمینه‌های بالینی منتشر کرده است. به عبارت دیگر در سالهای گذشته خرده گفتمانی در عرصه علوم انسانی پدید آمده و ادبیاتی را ایجاد کرده است که با رویکرد اسلامی می کوشد به مسایل علمی پاسخ دهد و نقش آموزه های اسلامی را در تولید علم جهانی به نمایش گذارد. این جریان مورد توجه محققان غربی هم قرار گرفته و تحقیقاتی در این زمینه انجام داده اند، که برای نمونه می توان به کتاب اسلامی سازی دانش اثر لیف استنبرگ و ... اشاره کرد. بر این اساس می توان گفت به اقتضاء ادل الدلیل علی امکان شیء وقوعه، معنای علم دینی فی الجمله روشن و امکان آن اثبات شده است. در چنین موقعیتی هر گونه داوری درباره این مدعیات این گفتمان و خرده گفتمان های ذیل آن، مستلزم آشنایی با ادبیاتی است که این جریان در طول حدود 50 سال گذشته پدید آورده و ذیل عناوینی مانند علم دینی، علوم انسانی اسلامی، اسلمه المعرفه، اسلامیه المعرفه، .... از آن یاد می شود و در آن علاوه بر مباحثی همچون معناداری، امکان، ضرورت، مطلوبیت، اخلاقی بودن و چگونگی دست یابی به علم دینی سعی کرده اند ذیل هر یک از شاخه های علوم انسانی به مسایل مطرح در آن، از منظر اسلامی پاسخ دهند. امروزه حتی اگر در مقام نقد مدعیات این جریان باشیم، نمی توانیم همان نقدهایی را تکرار کنیم که چند دهه پیش منتقدان این گفتمان مطرح می کردند: برای مثال این که مگر دو دو تا غیر از چهارتا هم می تواند پاسخی داشته باشد؟ تجربه تجربه است، پس علم دینی تجربی اسلامی نداریم. این ها می خواهند چند آیه و روایت را به دستاوردهای علمی روز بچسبانند و آن را اسلامی کنند. و ... مقتضای طرح هر ایده موافق یا مخالف در زمینه علم دینی آن است که با در نظر گرفتن پیشینه آن بحث، نوآوری خود را در قالب یک مقاله به جامعه علمی مربوطه عرضه کند. @smtmabtahi

اما پرسشهای بسیاری در زمینه علم دینی وجود دارد که باید به آنها پرداخته شود از جمله: اقتصاد علم دینی و این که نسبت هزینه و عملکرد در دو جریان علم رایج و علم دینی چگونه ارزیابی می شود؟ حکمرانی علم دینی و این که نهادهای سیاستگذار در زمینه علم دینی چگونه این جریان را راهبری می کنند؟ و ... یکی از موضوعات مرتبط با مطالعات علم دینی، دیرینه شناسی و تبارشناسی این جریان و گفتمان است. این که از حال به گذشته برویم و فرایند تحولات جریان و گفتمان علم دینی را تا مقطعی که این جریان پدید آمد دنبال کنیم و نقاط عطف آن را شناسایی نماییم و بررسی کنیم که چه عوامل زمینه ای و فراگفتمانی، به خصوص چه عوامل سیاسی اجتماعی اقتصادی در شکل گیری اصل جریان ایفای نقش کرده، چه عوامل زمینه ای موجب شده یک خرده گفتمان به محاق برود و خرده گفتمان دیگری بروز و ظهور پیدا کند؟ و .... در این سخنرانی این بحث را در فضای ایران دنبال کردم: چه تفاوتی بین ایده دانشگاه اسلامی که محمد رضا پهلوی خواهان آن بود و ایده دانشگاه اسلامی که دکتر سید حسین نصر به دنبال آن بود وجود داشت؟ شباهت ها و تفاوت ایده علم قدسی دکتر نصر با جریان های برجسته آن زمان (به رهبری اسماعیل فاروقی و سید محمد نقیب العطاس) چه بود؟ آن جریان ها چه مسیری را طی کردند؟ دکتر نصر ایده علم قدسی خود را در ایران، در چه قالبهایی پیگیری کرد؟ ایده دکتر نصر توسط چه کسانی امتداد پیدا کرد؟ اگر انقلاب اسلامی رخ نداده بود و دکتر نصر در ایران می ماند و ایده خود را دنبال می کرد، جریان علم دینی در ایران امروزه چه شکل و شمایلی داشت؟ همین سوال را می توان درباره دیگر خرده جریان های ذیل جریان عام علم دینی (مانند جریان خواهان تهذیب و تکمیل علوم موجود و جریان خواهان امتداد بخشیدن به فلسفه اسلامی و ....) دنبال کرد و رسید تا به امروز که خرده جریان هایی با عنوان علوم انسانی قرآن بنیان و مرجعیت علمی قرآن و فقه های مضاف به هر یک از شاخه های علوم انسانی و .... پدید آمده است و در ارتباط با هر کدام از آنها این سوال را مطرح کرد که چه عوامل معرفتی و چه عوامل زمینه ای موجب پدید آمدن هر کدام از آنها شده است؟ و چه ربط و نسبتی با دیگر جریان ها دارند؟ در چه قالب هایی ایده خود را دنبال می کنند؟ و .... @smtmabtahi

دانشگاه جامع امام حسین(ع) همایش ملی ارتقاء و تحول علوم پایه و بنیادی چهارشنبه 12 دی 1403

عنوان مقاله بنده در همایش ملی ارتقاء و تحول علوم پایه و بنیادی دانشگاه جامع امام حسین(ع) چهارشنبه 12 دی 1403 بایسته های پیشرفت و ارتقاء علوم پایه در گام دوم انقلاب؛ در ارزیابی آسیب شناسانه سند راهبردی توسعه علوم پایه تحلیلی بر مبنای عقلانیت نقاد بود. سرفصل مباحث مطرح شده در این مقاله عبارتند از: ۱. تاریخ علم نشان داده است که مرجعیت علمی در دوره ای در دست یونان و روم بود و در مقطعی در جهان اسلام و در مقطع فعلی در دست جوامع غربی پس قابل تصور است که این مرجعیت علمی بار دیگر در دست مسلمین قرار گیرد. ۲. رهبری بارها بر اهمیت علوم انسانی و علوم پایه(ریاضیات فیزیک شیمی زیست شناسی زمین شناسی و ...) و تحول و ارتقای آن تاکید کرده اند. ۳. در ارتباط با تحول و ارتقاء علوم انسانی مراکز متعددی شکل گرفته اند از جمله شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی(در سال ۱۳۸۷) ولی عدم حکمرانی مطلوب این عرصه مانع دست یابی به نتیجه مطلوب شده است. ۴. حرکتی که در راستای تحول و ارتقاء علوم پایه آغاز شده است برای این که مسیر خود را مستحکم طی کند لازم است تحلیلی آسیب شناسی از جریان تحول و ارتقاء علوم انسانی در گام اول انقلاب و مراکز متعدد اموزشی پزوهشی و سیاستگذاری و ... که در این راستا تاسیس شده است داشته باشد. ۵. در عقلانیت نقاد اسناد و برنامه ها فناوری های نرم و انسانی هستند برای رفع نیازها از طریق تغییر واقعیت. 6. سند راهبردی توسعه علوم پایه، توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، با کوشش کمیته های پنجگانه شورای برنامه ریزی علوم پایه، در زمستان 1390 تدوین شده است. 7. فرایند توسعه و پیشرفت فناوری ها، از جمله سند راهبردی توسعه علوم پایه، عبارت است از: مواجهه با مشکل، تدارک فناوری(در این جا فناوری نرم و انسانی سند) برای رفع مشکل، ارزیابی نظری و عملی این فناوری، تدارک فناوری جدید که برای رفع مشکل و دست یابی به هدف مطلوب کارآمدتر باشد. 8. برای پیشرفت و ارتقاء علوم پایه سه سطح را می توان از هم تفکیک کرد: «کاهش فاصله و حتی سبقت از علوم پایه جهانی»، «ارتقاء وجودی علوم پایه با قرار گرفتن در جهان بینی اسلامی»، «کشف واقعیت ها ناشناخته»؛ که در سه در بیانات رهبری مورد توجه بوده است. 9. تحلیل سند راهبردی توسعه علوم پایه نشان می دهد تنها سطح اول از پیشرفت علوم پایه در تحلیل فوق مد نظر بوده است. 10. برای دست یابی به وضعیت مطلوب در هر سطح باید راهکارهایی تدارک دید که آنها نیز از جنس فناوری های نرم و انسانی هستند. 11. یکی از لوازم دست یابی به اهداف سه گانه قرار گرفتن در مرزهای دانش علوم پایه و استمرار در آن است. 12. برای گذار از سطح اول به دو سطح بعدی پیشرفت علوم پایه آشنایی با مطالعات علوم پایه (تاریخ و فلسفه و جامعه شناسی و اقتصاد و حکمرانی و ... علوم پایه) لازم است. 13. متاسفانه در وضعیت کنونی آموزش و پژوهش در علوم پایه، بدون آشنایی با مطالعات مرتبه دوم نسبت به علوم پایه انجام می گیرد و نتیجه آن شده است که یا اصولا سطح دو و سه پیشرفت علوم پایه انکار می گردد، یا دست یابی به اهداف مطلوب سطح دوم و سوم بسیار ساده تصور می شود. 14 برای برطرف کردن موانع ذهنی و نهادی در این زمینه لازم است برنامه آموزشی مطالعات علوم پایه (در آغاز فلسفه و تاریخ علوم پایه) برای هر یک از شاخه های علوم پایه تدوین گردد، کتاب درسی مناسب در این زمینه نوشته شود، اساتیدی برای آموزش آن تربیت شوند و .... @smtmabtahi

تدقیق در باب مفهوم علم دینی نقد ادعای دکتر عبدالکریمی درباره مبهم بودن ایده علم دینی https://farhikhtegandaily.com/page/262051/ @smtmabtahi

🔸 علم تجربی خنثی است یا نه؟ 🔸با ارائه دکتر سید محمد تقی موحد ابطحی ▫️چهارشنبه/۱۹دی/ساعت۲۰:۳۰ لینک حضور در جلسه👇 https://webinaronline.ir/Link/S2444093403 @smtmabtahi

کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با همکاری مرکز پژوهشهای علوم انسانی اسلامی صدرا برگزار می‌کند: نشست هم اندیشی نقد و بررسی کتاب الفبای فلسفه (کتاب کار عقلی با کودکان) با حضور نویسنده کتاب؛ دکتر مهدی پرویزی شنبه ۲۲ دی ماه ۱۴۰۳ ساعت ۱۰ تا ۱۲ پخش زنده در اپلیکیشن شاد (کانال کانون) https://shad.ir/kpf_live لینک اتاق کتابخانه مرجع در اسکای روم https://live.kpf.ir/ch/lib با حضور: دکتر سید محمدتقی موحد ابطحی دکتر فرزانه شهرتاش دکتر مسعود زین‌العابدین @smtmabtahi

نشست هم اندیشی معرفی و بررسی کتاب الفبای فلسفه (کتاب کار عقلی با کودکان) که قرار بود با حضور نویسنده کتاب(دکتر مهدی پرویزی) در تاریخ شنبه ۲۲ دی ماه ۱۴۰۳ در کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شود، به دلیل آلودگی هوا و تعطیلی ادارات و دانشگاه ها در تاریخی دیگر برگزار خواهد شد. از این فرصت استفاده می کنم و یکی از نکاتی را که می خواستم در جلسه بیان کنم با عزیزان به اشتراک می گذارم. طرح جلد به گمانم با عنوان کتاب (الفبای فلسفه، کتاب کار عقلی با کودکان) بسیار تناسب دارد. طراح جلد موسسه رویانگاران است. طرح جلد برگرفته از نقاشی Putting It Together اثر جی دی هیلبری ( J.D.Hillberry ) است. نقاشی که آثار هنری خود را با زغال و مداد سیاه خلق می کند و یکی از ویژگی های مشترک آثار او شکستن صفحه نقاشی است. از این نقاش صاحب سبک، کتاب «طراحی واقع‌گرایانه از بافت اشیاء» با ترجمه فریبرز فریدافشین و مریم خسروشاهی توسط نشر آبان منتشر شده است. هیلبری در توضیح نقاشی Putting It Together می نویسد: پسر دو ساله ام الهام بخش این نقاشی بود. او تازه یادگیری در مورد خودش و جهان اطرافش را آغاز کرده بود. خودکاوی و توسعه در طول زندگی ادامه می یابد تا ما خود و جهان خودمان را کامل کنیم. هنگامی که ذهن خود را برای تجربه های جدید باز نگه داریم، به طور مداوم این تجربه ها را کنار هم قرار می دهیم تا خود و جهان مان را بسازیم. محور کتاب الفبای فلسفه، کار عقلی با کودکان است، و تصویر کودک تناسب با این هدف دارد. خودشناسی یکی از توصیه های فلسفه و ادیان است. جمله معروف سقراط «خود را بشناس» بود و از پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) هم نقل شده است که «هر که خودش را بشناسد خدایش را شناخته است». حالت تاملی که کودک در این تصویر دارد، این معنا را به ذهن متبادر می کند. کودک تنها در خود تآمل نمی کند، بلکه با دستی که از نقاشی بیرون زده است (سبک نقاشی های هیلبری) در حال تکمیل پازل خود یا به تعبیر دیگر در حال ساخت و کامل کردن خود هم هست. و البته کودک فقط خود را کامل نمی کند، بلکه در حال تکمیل جهان اطراف خود نیز هست. در مجموع به نظرم موسسه رویا نگاران با هوشمندی این نقاشی را برای طرح جلد کتاب انتخاب کرده است. اما چند نکته انتقادی در ارتباط با این طرح: 1. ظاهرا از فایل رایگان این تصویر استفاده شده و کیفیت پائین است 2. کودک مخاطب این کتاب شش ساله و علی القاعده مسلمان ایرانی است. در حالی که کودک در نقاشی 2-3 ساله و اروپایی؛ 3. ای کاش در کتاب توضیح داده می شد که نقاشی از کیست و چرا از آن به عنوان طرح جلد این کتاب استفاده شده است و .... و به تبع این نقدها، دو پیشنهاد به طراح جلد و انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی 1. با استفاده از هوش مصنوعی سن کودک و رنگ موی او و حتی چهره کودک را متناسب با کودک مورد بحث در کتاب کنند و عکس با کیفیت بیشتر و متناسب با کودک شش ساله ایرانی را به عنوان طرح جلد بازسازی نمایند. 2 در یک صفحه توضیحاتی درباره طرح اولیه و دلیل انتخاب آن و دلیل بازسازی آن ارائه کنند. با تشکر از برادر گرامی و هنرمند توانا جناب آقای سید هادی قادری، که در حین خلق اثر هنری خود در کارگاه بین المللی طراحی هولوساید در دانشگاه قم، که با حضور چندین هنرمند برجسته ملی و بین المللی در حال برگزاری بود، به سوال بنده درباره نقاش این اثر پاسخ دادند و سبک هنری خاص او را معرفی کردند. ایشان همچنین توضیح دادند که استفاده از یک نقاشی به عنوان طرح جلد یا دست بردن در یک نقاشی و استفاده از آن در طرح جلد فی نفسه مشکلی ندارد و باید دید آیا نقاشی انتخاب شده برای عنوان و محتوای کتاب مناسب بوده است که در این مورد با توضیحاتی که ارائه شد، تناسب اولیه وجود دارد و البته این تناسب می تواند با دو اصلاحیه بیشتر هم بشود. @smtmabtahi

حاصل گفتگو مکاتبه دکتر سید محمد تقی موحد ابطحی و دکتر رضا غلامی درباره امکان یا امتناع علومِ انسانیِ تجربیِ اسلامی پس از نشر مصاحبه حجت الاسلام دکتر رضا غلامی با روزنامه فرهیختگان مکاتبه ای با ایشان داشتم که بخشهایی از آن را در همین کانال قرار دادم. اخیرا و پس از یادداشت ایشان با عنوان «چرا خود را نقد کردم؟» مکاتبه مفصل تری با ایشان داشتم. در پایان به پیشنهاد دکتر غلامی مکاتبات خود را ویرایش کردیم تا به صورت عمومی منتشر گردد. حاصل این گفتگوی مکتوب را در فایل پیوست ملاحظه می فرمایید. @smtmabtahi

🔸بازخوانی ظرفیت های رویکرد تهذیب و تکمیل علوم موجود جهت دست یابی به علم دینی 🔸با ارائه دکتر سید محمد تقی موحد ابطحی عضو هیئت علمی پژوهشکده فلسفه و تاریخ علم پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ▫️چهارشنبه/۲۶دی/ساعت۲۰:۳۰ لینک حضور برخط 👇 https://webinaronline.ir/Link/S2444093403 @smtmabtahi