« قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم» *مهم ترین دوره تمدن اسلامی *عمده ترین مرکز فرهنگی در زمان سامانیان:بخارا * امیران سامانی شاعران و مترجمان را تشویق می کردند و تیرگی این درخشش با به سلطنت رسیدن غزنویان *قرن چهارم: دوران غلبه، رواج، حفظ و ارائه آداب و رسوم ملی * پایه گذاری حماسه های ملی به زبان فارسی *دوره طلایی با شکوفایی روح ایرانی *قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم: ترقی در همه زمینه های علمی * ورود اصطلاحات علمی، ادبی، دینی و سیاسی جدید ازراه ترجمه متون عربی به زبان فارسی *نوشتن آثار به زبان عربی برای جذب خواننده های بیشتر

←ویژگی های شعر قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم: 1- سادگی فکر و روانی کلام 2-توجه به واقعیات بیرونی و بیان مفاهیم ذهنی در محدوده تعالیم کلی اخلاق 3-به کارگیری توصیفات، تشبیه و استعاره 4- رواج حماسه، مدح، غنا , اوج گیری شعر حماسی با شاهنامه فردوسی 5- مدیحه سرایی که از آغاز به پیروی از شعر عربی رواج پیدا کرده بود جایگاه خود را پیدا کرد 6-استحکام یافتن شعر غنایی با دو شاعر مشهور رودکی و شهید بلخی

←ویژگیهای نثر قرن چهارم و نیمه قرن پنجم: 1-ساده و روان 2- موضوع های حماسی، ملی، تاریخی 3-هنوز آوردن اصطلاحات علمی و اشعار و امثال در آن رایج نشده. «سه نمونه از آثار نثر این دوره»: ←شاهنامه ابومنصوری (سال ۳۴۶ قمری) - توسط عده ای از دانشوران خراسان -←ترجمه تفسیر طبری: اصل تفسیر را محمد بن جریر طبری به زبان عربی نوشته. ←تاریخ بلعمی: ترجمه فارسی کتاب تاریخ الرسل و الملوک از طبری توسط ابوعلی بلعمی به دستور منصور بن نوح سامانی

منثور از نثر میاد و منظوم از نظم که به معنی شعر است

هر دو اصل پارتی دارند ولی چون یک سری تغییراتی توشون به وجود اومده به زبان پهلوی هستند یعنی این دو آثار به زبان پهلوی هستند ولی اصل پارتی دارند

آثار کمی در حوزه شعر پهلوی مونده که باقیمانده اشعار تعلیمی و اخلاقی اند و دچار تغییراتی شدند و به خاطر اینکه نظم و آهنگ شعری اون دوره در حال حاضر قابل فهم نیست در زمره اندرزنامه های منثور قراردارند مثل درخت اسوریک و یادگار زریران