🔺اقتصاد و جنگ در سوریه! در این روزها پس از حمله گروه‌های مخالف مسلح در سوریه و سیطره بر مناطق مهمی در شمال این کشور همچون حلب این پرسش کانونی درباره علت یا علل این پیشروی سریع مطرح شده است. قبلا هم تقریبا به علل عمده پرداخته‌ام؛ همچون مشغولیت متحدان دمشق از ایران و حزب‌الله به جنگ با اسرائیل، و روسیه به جنگ با اوکراین و البته به نوعی نقش و درنگ سوال‌برانگیز مسکو در یک هفته اخیر که بمباران‌های دو سه روز اخیر نیز نمی‌تواند توجیه‌گر نظاره‌گری آن تا تصرف حلب و پیشروی به سمت حماه باشد. اما علل داخلی چه بسا از اهمیت بیشتری برخوردار باشد؛ مهم‌ترین آن‌ها وا دادن ارتش سوریه و فروپاشی سریع و دومینووار خطوط دفاعی آن از ریف حلب تا نزدیکی حماه در همان روزهای اول آغاز حمله است که حتی موجب شگفتی خود مهاجمان نیز شد. اما این اتفاق دو دلیل دارد؛ نخست خرید و همکاری برخی افسران ارتش با مخالفان و دیگری بی‌انگیزگی نیروهای آن که فرار را بر قرار ترجیح دادند. همین دو عامل نیز به یک علت بسیار مهم بر می‌گردد و آن هم بحران اقتصادی کشنده در مناطق تحت کنترل نظام سوریه است. وقتی میانگین دریافتی ماهانه نیروهای ارتش و کارکنان دولت سوریه حدود 20 دلار است که پول بسته سیگار آن‌ها هم نیست و کفاف مخارج یک روز آن‌‎ها و خانواده‌هایشان را نمی‌دهد، این وادادن‌ها و عقب‌نشینی‌ها طبیعی است و دیگر نه انگیزه‌ای برای جنگیدن می‌ماند و نه مثل گذشته ایدئولوژی بعث با نبود پول در سایه فساد سیستماتیک در نهادهای حکومتی رنگ و حنایی برای آن‌ها دارد. البته رئیس جمهور سوریه دیروز حدود 7 دلار افزایش داد اما چیزی نیست. اما در مقابل طرف مقابل به دلایل متعددی از انگیزه بیشتری برخوردار است. عامل اقتصادی پیشران مهمی در بالا بردن انگیزه گروه‌های مسلح بوده و هست. در کل وضعیت اقتصادی ساکنان شمال سوریه و مناطق حکومت خودگردان کٌردی بهتر از مناطق تحت کنترل دولت سوریه بوده و هست. اقتصاد مناطق تحت کنترل مخالفان به نوعي تابع اقتصاد ترکیه شده و لیر این کشور در آن‌ها حاکم است و دستمزدها هم غالبا از طرف دولت ترکیه تامین می‌شود. هر چند در این مناطق هم با توجه به افت مستمر ارزش لیر ترکیه وضعیت اقتصادی چندان خوب نیست، اما بسیار بهتر از دمشق و دیگر مناطق تحت کنترل دولت سوریه است. به عنوان مثال، میانگین دستمزد ماهانه کارگران و کارکنان در مناطق تحت کنترل مخالفان حدودا به 100 دلار می‌رسد؛ یعنی رقمی 5 برابر حقوق یک افسر ارتش دولت سوریه. اما حقوق برخی نیروها، مدیران ادارات و نهادها در شمال سوریه (بخش تحت کنترل مخالفان) به 200 تا 500 دلار هم می‌رسد. در کنار آن هم ترکیه و شرکت‌هایش در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در زیرساخت‌‎های شمال سوریه به ویژه مناطق تحت کنترل «ارتش ملی سوریه» (ارتش آزاد سابق) داشته است؛ از جمله در بخش برق و در حالی که این مناطق برق دارند، اما مناطق تحت کنترل نظام سوریه اساسا در تاریکی بوده و برقی ندارند. در برخی شهرها مثل حلب قبل از سقوط، فقط در شبانه‌روز دو ساعت برق داشتند و هم اکنون ترکیه درصدد تامین برق این شهر راهبردی است. کما این که خود دمشق پایتخت این کشور 3 ساعت در روز برق دارد. لب کلام این که اقتصاد در کنار عوامل دیگری در امتداد بحران سوریه، نقش کلیدی در پیشروهای اخیر مخالفان داشته است و اگر آن‌ها نیز ماهی 10 تا 20 دلار می‌‎گرفتند که قوت روزانه خود و خانواده‌هایشان را تامین ‌نکند، بعید بود که این گونه بجنگند و پیش بروند و اگر هم پیش‌ می‌رفتند بعدا در جایی آن‌ها نیز وا می‌دادند. نتیجه این که نقش اقتصاد چنان اساسی است که در پرونده‌های کلان امنیتی و نظامی چون بحران سوریه در بزنگاه، عامل تعیین کننده‌ای است. سیاست خارجی اقتصادمحور ترکیه در چنین ابربحران‌های امنیتی نیز پیوست اقتصادی قابل توجهی دارد؛ چنان که اقتصاد شمال سوریه کاملا به اقتصاد ترکیه وابسته است؛ به نحوی که اگر هم بخواهد نمی‌تواند به این وابستگی پایان دهد و همین خود ژئوپلیتیک شمال سوریه (فعلا مناطق تحت کنترل مخالفان) را به نفع ترکیه دگرگون کرده است. حالا هم که حلب به تصرف آن‌ها درآمده است؛ از یک سو به علت اهمیت اقتصادی این شهر، بحران اقتصادی دمشق و دیگر مناطق نظام وخیم‌تر خواهد شد و از دیگر سو وزنه ژئوپلیتیک ترکیه در شمال سوریه سنگین‌تر می‎‌شود و پس از تثبیت تصرف حلب، پروژه‌های کلان اقتصادی خود در آن را کلید خواهد زد. شکی نیست که قدرت نظامی مولفه عمده‌ و تعیین کننده‌ای در جنگ‌هاست اما در مقابل نیز در دنیای جدید کشوری که اقتصاد و پول نداشته باشد، شورویِ برخوردار از 6 هزار بمب اتم هم باشد، در نهایت، جنگ و منازعه با رقبا و دشمنان را می‌بازد. البته اقتصاد بدون پشتوانه قدرت نظامی نیز به ویژه در خاورمیانه به تنهایی تامین کننده امنیت نیست. #صابر_گل_عنبری https://eitaa.com/tahlil30yasi

موازنه وحشت در منطقه، سوریه عراق مصر عربستان اسراییل ترکیه https://eitaa.com/tahlil30yasi

به جنگ های منطقه ای خوش آمدید، هدف ایران چیست؟ عرب مد غیر ممکن می‌شود؟ https://eitaa.com/tahlil30yasi

حمص در آستانه سقوط گروه های تروریستی علی رغم اینکه روسیه پل الرستن را برای جلوگیری از پیشروی منفجر کردند اما منطقه دارالکبیره در دو کیلومتری شهر حمص را به تصرف در آوردند ابوقاسم https://eitaa.com/tahlil30yasi

📌رجب طیب اردوغان رسما از عملیات های ترویستی در حلب و حماه حمایت کرد او گفت عملیات تا دمشق ادامه دارد اردوغان طی سخنرانی ای به طور رسمی از نیروهای مخالف اسد حمایت کرد و گفت: در ادلب، حما، حمص و البته دمشق رژه پیروزی نیروهای مخالف اسد ادامه خواهد داشت. ما امیدواریم این رژه بدون هیچ حادثه ای ادامه دار باشد. ما دستمان را به سوی بشار اسد دراز کردیم اما پاسخی نگرفتیم. ابوقاسم https://eitaa.com/tahlil30yasi

دیپلماسی ایرانی: در روزهای گذشته و با هجوم دوباره تروریست‌های جبهةالنصره و احرار شام به شهر حلب و تسخیر دوباره بخش‌هایی از این شهر توسط این گروه‌ها پس از قریب به هفت سال از پایان جنگ داخلی، سوریه دوباره بر سر زبان‌ها افتاد. چرا سیاست‌های جهانی و عمدتا منطقه‌ای به سمتی سوق پیدا می‌کند که همیشه سوریه دارای ضریبی از ناامنی است؟ چه کشورهایی بیشترین سود را از قبال ناامنی در سوریه کسب می‌کنند؟ 1- موضوع توریسم: شاید این بخش در یک نگاه بسیار بی‌اهمیت به‌نظر برسد؛ اما باید به این موضوع اشاره کرد که تا قبل‌از سال 2012 سوریه یک کشور توریستی بود و علاوه‌بر گردشگری مذهبی که پذیرای شیعیان از سراسر جهان بود، گردشگری ساحلی این کشور به‌دلیل آب‌وهوایی مدیترانه‌ای متبوع آن هرساله پذیرای هزاران نفر از سراسر جهان بود. باید به این موضوع نیز اشاره کرد که تا قبل‌از سال 2012 تولید ناخالص داخلی سوریه که بخشی از آن را از طریق گردشگری تأمین می‌کرد، سالیانه بیش‌از ۵۰ میلیارد دلار بود، درحالی‌که پس‌از ناامنی‌های پدیدآمده تولید ناخالص داخلی سوریه در سال ۲۰۲۱ به کم‌تر از ۸ میلیارد دلار سقوط کرده است. حال باید این سؤال را پرسید که جایگزین‌های صنعت گردشگری سوریه که دارای آب‌وهوای مدیترانه‌ای هستند کدام مناطق در محیط پیرامونی سوریه هستند؟ پاسخ این سؤال بسیار ساده است، بخشی از این گردشگران به سمت سرزمین‌های اشغالی و بخشی دیگر عازم ترکیه خواهند شد. 2- کریدورهای انرژی: بخش اعظمی از تحلیلگران که مسائل سوریه را از دیدگاه اقتصاد سیاسی بین‌الملل تحلیل می‌کنند، این گزاره را مطرح می‌کنند که کریدورهای انرژی یکی از مسائل عمده‌ای است که به این منجر می‌شود که کشورها سعی کنند در تحولات امنیتی سوریه اثرگذار باشند و با استفاده از گروه‌های نیابتی خودشان سعی کنند که بر سوریه تسلط یابند و یا حداقل ضریبی از ناامنی را در سوریه تداوم ببخشند. باید به این موضوع اشاره کرد که کشور سوریه یکی از بهترین مسیرها برای انتقال منابع انرژی به سمت دریای مدیترانه و از آن‌جا به سایر نقاط جهان است و بدیهی است که کالای امنیت در سوریه برای منافع ملی سایر کشورها و مناطقی که در خاورمیانه به‌دنبال مبدل‌شدن به هاب انرژی خاورمیانه هستند، از جمله کشور ترکیه، شاید الزاما مفید نباشد. همچنین به برخی از مناطق که به‌دنبال صادرات منابع انرژی خودشان هستند و صادرات منابع انرژی ایران از مسیر سوریه می‌تواند برای آن‌ها به‌عنوان یک دیگری در بازارهای انرژی باشد ازجمله سرزمین‌های اشغالی که به‌تازگی استحصال منابع انرژی را از میدان کاریش آغاز کرده‌ است. همچنین قطر از ناامنی در سوریه سود خواهد برد؛ زیرا در صورت وجود ناامنی در سوریه کشورها ناگزیر هستند که ترکیه را به‌عنوان یک هاب انرژی بپذیرند، و ازسوی دیگر صادرات منابع انرژی مخصوصاً گاز ایران از خاک سوریه محدود خواهد شد و ایران ناگزیر است که از طریق خاک ترکیه به‌عنوان یکی از اعضای ناتو منابع انرژی خود را صادر کند، درنتیجه از این دیدگاه نیز ترکیه بخشی از کشورهای عربی و سرزمین‌های اشغالی از نتایج تداوم ناامنی در سوریه که به محدود شدن خطوط انرژی ایران و یا عبور این خطوط از خاک ترکیه منجر خواهد شد سود می‌برند. 3- کریدورهای حمل‌ونقل کالا: هرچند که سوریه در حال حاضر در هیچ‌کدام از نقشه‌های ترسیم شده برای حمل‌ونقل کالا در کریدورهای جاده ابریشم نوین چین و احتمالاً در آینده در کریدور جاده کتان هند حضور ندارد؛ اما باید به این موضوع توجه کرد که دقیقاً همانند منابع انرژی سوریه به‌دلیل داشتن سواحل طولانی با دریای مدیترانه، درصورتی‌که به‌عنوان یک کشور امن باشد می‌تواند بخشی از کریدورهای حمل‌ونقل کالا را در آینده به خود اختصاص بدهد. این مسئله می‌تواند حاکمیت ترکیه را بر کریدورهای احتمالی جاده ابریشم نوین چین و حاکمیت اسرائیل را بر کریدور آی مک کاهش دهد. به این مفهوم که بخشی از ترانزیت را نه به‌صورت کامل ولی به‌صورت نسبی به خودش اختصاص بدهد که می‌تواند از ترافیک سایر کریدورها بکاهد. در این مسئله نیز به‌گونه‌ای آمریکا نیز سود خواهد برد؛ زیرا عملاً جاده ابریشم نوین چین به‌جای سوریه از یک کشور عضو ناتو یعنی ترکیه عبور خواهد کرد. 4- اهمیت خود سوریه از دیدگاه یک دروازه ورود کالا به خاورمیانه: باید به این موضوع اشاره کرد که همان‌طور که سوریه می‌تواند در صورت امن شدن به‌عنوان یک بندرگاه برای صادرات کالاها و انرژی خاورمیانه و حتی شرق آسیا به سمت اتحادیه اروپا و سایر نقاط جهان عمل کند در صورت امن بودن و داشتن زیرساخت می‌تواند به‌عنوان یک بندرگاه برای واردات کالاها از اروپا، بخش‌هایی از آفریقا و آمریکای جنوبی به خاورمیانه نیز عمل کند که از این دیدگاه نیز می‌تواند ترکیه و اسرائیل را در نقطه ضعف قرار بدهد و بخشی از درآمدهای تعرفه ای ترکیه و اسرائیل در آینده را به سمت سوریه سرازیر کند. 👇👇👇

👆👆 درنتیجه در صورت تداوم ناامنی در سوریه سایر کشورها سعی خواهند کرد که از طریق مسیر ترکیه و یا سرزمین‌های اشغالی کالاهای مدنظر خود را به خاورمیانه و قاره آسیا صادر کنند. 5- مسائل آبی سوریه با ترکیه و مسئله کردها: در دوران حافظ ‌اسد نیز سوریه با ترکیه بر سر آب فرات دچار مشکلاتی بوده‌است اما در آن دوران سوریه از ابزار فشار حمایت از کردها می‌توانست حقابه خود را از ترکیه دریافت کند؛ اما درحال‌حاضر باوجود ناامنی در سوریه و کاهش درآمدها و ذخایر ارزی سوریه و همچنین عدم تسلط دولت این کشور بر مناطق کردنشین، عملاً این مسئله یک مزیت را برای ترکیه از دیدگاه امنیتی ایجاد کرده و موضع ترکیه را از دیدگاه مسئله آب فرات نیز قدرتمند کرده‌است؛ تااندازه‌ای که ترکیه بتواند دررابطه ‌با آب فرات چانه‌زنی‌هایی را با کشورهای منطقه ازجمله سوریه در ازای صادرات کالا و خدمات به این کشور داشته باشد؛ اما از این دیدگاه باید این مسئله را پذیرفت که نخستین‌بار در تاریخ روابط بین ترکیه و سوریه، سوریه از ابزار گروهای تروریستی برای اعمال فشار بر علیه ترکیه استفاده کرده است. 👇👇

👆👆 6- منابع انرژی سوریه: هرچند میزان منابع نفت و گاز سوریه نسبت‌به سایر کشورهای خاورمیانه بسیار کم‌تر است؛ اما هرچند اندک، این کشور دارای منابع نفت و گاز است که عمدتاً در مناطق شمالی و کردنشین این کشور که هم‌اکنون پایگاه‌های آمریکایی در اطراف این منابع مستقر هستند قرار دارد. بدیهی است در صورت تحکیم حاکمیت ملی این کشور در نهایت کشور سوریه چه از طریق قانونی و دادگاه‌های بین‌المللی و چه از طریق اعمال قوه قهریه درصدد بازگرداندن منابع انرژی خودش خواهد بود که خود این مسئله نیز به‌نوعی به چراغ‌سبز آمریکایی‌ها دررابطه‌با تداوم تحولات امنیتی سوریه به سایر بازیگران منطقه ای منجر می‌شود. 7- تأمین امنیت سرزمین‌های اشغالی: سوریه از دیرباز و از بدو تأسیس اسرائیل همواره به‌عنوان دشمن اسرائیل مطرح بوده‌است. وجود یک سوریه یکپارچه و قدرتمند که متحد ایران نیز محسوب می‌شود می‌تواند بر مسائل امنیتی سرزمین‌های اشغالی اثرگذار باشد. درنتیجه تداوم ناامنی در سوریه به‌نوعی به نفع اسرائیل است؛ زیرا تمرکز و انرژی ارتش سوریه را می‌گیرد. 8- مسئله سرزمین‌های جولان: مناطق اشغالی جولان نیز که در جریان جنگ اعراب با اسرائیل از این سرزمین جدا شده‌اند، از دیدگاه امنیتی برای اسرائیل بسیار حائز اهمیت هستند؛ زیرا مشرف بر سرزمین‌های اشغالی هستند و این مسئله نیز دورازذهن نیست درصورتی‌که روز معمای امنیت در سوریه حل شود و ارتش این کشور بتواند قدرت خود را بازیابی کند این کشور چه به‌صورت قانونی و از طرق بین‌المللی و چه به‌صورت قهری به‌دنبال بازگرداندن سرزمین‌های جولان باشد. درنتیجه وجود ناامنی‌های پراکنده در کشور سوریه برای گرفتن تمرکز و انرژی ارتش این کشور برای اسرائیل یک مزیت محسوب می‌شود و به‌نوعی کالای امنیت را برای اسرائیل به ارمغان می‌آورد. 9- خروج سرمایه از سوریه: باید به این موضوع اشاره کرد که در دوران جنگ داخلی سوریه بخش عظیمی از سرمایه اقتصادی و نیروی انسانی این کشور از این کشور خارج شد. تا این لحظه سوریه به یک کشور مصرفی تبدیل شده‌است که ساده‌ترین کالاهای مصرفی خود را از سایر کشورها وارد می‌کند؛ اما باید این سؤال را پرسید که نزدیک‌ترین خطوط نیروی انسانی و سرمایه اقتصادی از این کشور در دوران جنگ داخلی به سمت کدام کشور بوده‌است؟ پاسخ این سؤال نیز بسیار ساده است. نزدیک‌ترین کشوری که سرمایه‌گذاران و نیروی کار و تاجران سوری آن را انتخاب کرده تا به کشور خود نیز نزدیک‌تر باشد کشور ترکیه بوده‌است. هر چند ترکیه پذیرایی پنج میلیون پناهنده سوری در دوران بحران سوریه بوده اما بخشی از نیروی کار ارزان‌قیمت سوریه و سرمایه‌های این کشور را نیز توانسته است به سمت خود جذب کند. 10- استفاده از گروه‌های مسلح به‌عنوان یک ابزار فشار سیاسی: حتی درصورتی‌که این گروه‌های مسلح نتوانند به‌صورت کامل بر کل سوریه تسلط یابند حامیان آن‌ها می‌توانند از آن‌ها به‌عنوان یک ابزار فشار سیاسی در راستای گرفتن امتیازات ژئوپلیتیک، امتیازات اقتصادی و امنیتی در ازای خالی‌کردن پشت این گروه‌ها و یا حتی وجه المصالحه قراردادن آنها استفاده کنند؛ موضوعی که بارها در طول تاریخ منطقه خاورمیانه اتفاق افتاده است. دقیقا مشابه کاری که حافظ اسد در رابطه با کردها علیه ترکیه کرد. جمع بندی: باید به این موضوع اشاره کرد که دو بازیگر اصلی در تحولات امنیتی سوریه یعنی ترکیه و اسرائیل سعی کرده‌اند با سوق‌دادن محیط کشور سوریه به یک محیط ژئوپلیتیک، منافع اقتصادی منافع ملی و منافع امنیتی خودشان را تأمین کنند. باید به این مسئله اذعان کرد که این دو بازیگر دراین‌راستا موفق عمل کرده‌اند و تا این لحظه توانسته‌اند از دیدگاه اقتصادی و امنیتی اهداف خودشان را دررابطه‌با سوریه به‌پیش ببرند؛ هرچند که نتوانسته‌اند بر خاک سوریه تسلط یابند و در عرصه میدان نبرد ایران و روسیه و سوریه نقش‌آفرینی قدرتمندتری را ارائه کرده‌اند؛ اما همین میزان اندک ناامنی در سوریه آن‌ها را به بخشی از اهداف ژئوپلیتیکی خودشان رسانده است؛ به‌طور مثال می‌توان اشاره کرد که درحال‌حاضر هیچ گردشگری به سمت سوریه نمی‌رود، هیچ خط لوله انرژی از داخل خاک سوریه عبور نکرده است و هیچ سرمایه‌گذاری سوریه را به ترکیه ترجیح نمی‌دهد. درحال‌حاضر ارتش سوریه قدرت نقش‌آفرینی در تحولات امنیتی مرتبط با سرزمین‌های اشغالی را ندارد. سوریه همانند گذشته نمی‌تواند از گروه‌های کرد حمایت کند. دررابطه‌با ترکیه که نیز می‌توانست با سوق‌دادن سوریه و منطقه به یک محیط ژئواکونومیک یک بازی برد برد را داشته باشد ظاهراً به‌دنبال این مسئله است که با سوق‌دادن منطقه به‌سوی یک منطقه ژئوپلیتیک بازی برد را تنها برای خودش بدست آورد و منطقه را به سمتی سوق بدهد که تنها یک برنده وجود داشته باشد. 👇👇👇

👆👆👆 دررابطه‌با این مسئله که تقویت گروه‌های مسلح در منطقه در آینده بر امنیت ترکیه چه اثراتی می‌تواند بگذارد، موضوعی است که باید مورد توجه آینده‌پژوهان باشد؛ زیرا براساس نظریه امنیت منطقه کپنهاگ ناامنی از یک منطقه می‌تواند به مناطق مجاور نیز سرایت کند. همچنین می‌توان به این موضوع نیز اشاره کرد که شاید کنشگری ترکیه براین‌اساس باشد که این گروه‌ها تااندازه‌ای بزرگ شوند که همیشه یک وضعیت نه صلح نه جنگ در یک محیط ژئوپلیتیک در سوریه تداوم داشته باشد تا ترکیه به منافع ملی خودش دست یابد. ✅پایان https://eitaa.com/tahlil30yasi

آخرین وضعیت نظامی در شمال شهر #حماه ✍ پاتک گسترده ارتش سوریه بر علیه تروریست های تکفیری در غرب و شمال شهر حماه شهرک های «معردس و خطاب» آزاد و «جبل زین العابدین و قمحانه» از محاصره درآمدند. 🔹همچنین تیپ ۸۷ و مناطقی از جبرین برای شکستن محاصره قمحانه آزاد شدند. 🔹ارتش سوریه ورود گسترده به محله های حماه را تأیید کرد. 🔹همچنین چندین گروه از نیرو های کمکی تروریست ها به محور حماه در کمین ارتش #سوریه و جنگنده ها افتادند و هر جنبنده ای که قصد ورود و خروج از شهر #حماه را داشته باشد توسط هواگرد ها مورد هدف قرار میگیرد. 🔹 درگیری ها با شدت هر چه تمام تر ادامه دارد و اگر با همین منوال پیش رود احتمالاً تا فردا شهر به صورت کلی آزاد شود. ✨https://eitaa.com/tahlil30yasi