🔘جغرافياي استراتژيك خاورميانه
بخش عمده‌اي از مطالعات درباره‌ي ويژگي‌هاي خاورميانه قبل از اين كه توسط مسلمانان انجام بشود توسط غربیان انجام شده است.
٭بد نيست كه عرض كنم بنده با مسامحه از عنوان «خاورميانه» نام مي‌برم. معادل ديگري ندارم. گاهي هم در نوشته‌هايم «شرق اسلامي» را به جاي آن به كار برده‌ام.
▫️فكر مي‌كنم مراكزي چون مركز مطالعات وابسته به وزارت امور خارجه مي‌بايست اين موضوع را در دستور كار مطالعات خود بگذارند. شايد هم گذاشته باشند و بنده بي‌اطلاع باشم. فعلاً اين موضوع براي ما مهم نيست.
▫️بي‌شك، مسلماناني كه به صورت عمده در بخش‌هاي مهمّي از شبه قاره‌ي هند، آسياي مركزي و غربي و آفريقا زندگي مي‌كنند، نيز متأثّر از حوزه‌ي فرهنگ و تمدّن اسلام بوده و هستند،
▫️پيوستگي به جغرافياي خاكي شرق اسلامي دارند و در منافع و مضارّ و اتفاقات جاري در منطقه تأثيرپذيرند يا مؤثّرند. و به صورت جدّي مورد طمع غرب استكباري‌اند.
▫️اين منطقه‌ي مركزي، به سان چهار‌راهي، اروپا، آسيا، آفريقا و روسيه را از هم جدا مي‌كند. از غرب، به منطقه‌ي بياباني صحرا و درياي مديترانه، از شمال، به درياي سياه و كوه‌هاي قفقاز و رشته‌كوه‌هاي البرز و هندوكش، از شرق به جلگه‌هاي هندوستان و از جنوب به اقيانوس هند محدود مي‌شود.
▫️نكته‌ي قابل توجّه اين است كه اتّفاق و اتّحاد كاملي درباره‌ي محدوده‌ي جغرافيايي خاورميانه وجود ندارد.
فهرست سنتي وزارت‌خارجه‌ي آمريكا، كشورهاي مراكش،الجزاير، تونس، ليبي، مصر، اسراييل، سوريه، لبنان، اردن، ايران، عراق، يمن، و كشورهاي عضو شوراي همكاري را در اين محدوده جاي مي‌دهد.
▫️عدّه‌اي از جغرافي‌دانان كه براي توصيف منطقه به گردهم آمده بودند، خاورميانه را شامل شمال آفريقا، تركيه، سودان، شاخ آفريقا، ماوراي قفقاز، آسياي مركزي، غربي و جنوب آسيا مي‌دانند. اين توصيف از توصيف سنّتي وزارت خارجه كمي وسيع‌تر است.
▫️نويسندگان كتاب جغرافياي استراتژيك خاورميانه، به طور كلّي، كلّيه‌ي كشورهايي كه به طور مستقيم درگير مناقشات مهمّ منطقه هستند؛ يعني مناقشه‌ي اعراب و اسرائيل، مناقشه‌ي خليج فارس، حوزه‌ي درياي خزر و جنوب آسيا را جزو خاورميانه به حساب مي‌آورند.
▫️در نقشه‌اي كه در ايران و توسط مؤسسه‌ي گيتاشناسي منتشر شده همه‌ي اين موارد به عنوان منطقه‌ي خاورميانه معرفي و ترسيم شده‌اند.
▫️كتاب مفصّلي در دو جلد با عنوان «جغرافياي استراتژيك خاورميانه» به قلم دو نفر از كارشناسان برجسته‌ي خاورميانه به نام‌هاي «جفري كمپ و رابرت هاركاوي» نوشته و توسط آقاي «سيّد مهدي حسيني متين» ترجمه شده است. در مقدّمه، نويسندگان ضمن بيان موقعيت خاورميانه مي‌نويسند:
▫️به لحاظ تاريخي، خاورميانه چهار‌راه پيوند دهنده‌ي امپراتوري‌ها، دودمان‌ها، فرهنگ‌ها و ارتش‌ها در زمان صلح و جنگ كساني بوده است كه راه‌هاي دسترسي به سرزمين‌هاي حياتي و راه‌هاي آبي تجاري را در اختيار داشته و اين نيروي قدرتمند را به كار برده و فرصت‌هاي چشمگيري را تصاحب مي‌كرده‌اند.
▫️اين در حالي است كه حدود 70 درصد ذخاير ثابت شده‌ي جهاني نفت و بيش از 40 درصد از منابع گاز طبيعي آن در داخل اين منطقه محصور شده است.
📚#سخن‌روز/#مثلث‌مقدّس
@tarikh_farda
🔘از قله عاشورا تا دریای ظهور(۱۲)
▫️مثلث قرب زائر!
بررسی رابطه واقعه جانسوز عاشورا با واقعه شریف ظهور
سخنرانی استاداسماعیل شفیعی سروستانی
📚#کلام‌استاد/#ازقله‌عاشوراتادریای‌ظهور
@tarikh_farda
🔘جایگاهی برای کشورهای اسلامی
اگرچه فهرست كشورهايي كه در منطقه‌ي خاورميانه جاي داده شده‌اند متفاوت است امّا، پوشيده نيست كه تمامي كشورهاي اسلامي در اين منطقه‌ي مهم واقع شده‌اند.
▫️نويسنده‌ي كتاب « جغرافیای استراتژیک خاور میانه» ضمن بيان حدّ و مرز اين منطقه و ذكر اهمّيت طبيعي هر يك از اضلاع شمالي و جنوبي و غربي و شرقي خاورميانه مي‌نويسد:
▫️«بازرگانان، مسافران، جنگجويان و پادشاهان و تمامي آن‌هايي كه در پي دست‌يابي قدرت و ثروت در خاورميانه هستند به ناچار بايد در جست‌وجوي راه‌هايي براي غلبه بر موانع بي‌مانند جغرافيايي منطقه باشند. وضع ظاهري خاورميانه يك عامل مهم تأثيرگذار بر طرح‌هاي دست‌يابي به قدرت است. حتي در عصر حاضر كه عصر موشك‌ها و جنگ‌افزارهاي جمعي است»
▫️از نظر كساني كه خاورميانه را مورد مطالعه‌ي استراتژيك قرار مي‌دهند، اين منطقه داراي مرزهاي زميني و دريايي مستحكمي است كه راه‌هاي غلبه بر تمامي جغرافياي منطقه را سخت و مسدود مي‌كند.
▫️منطقه‌ي «صحرا» با بزرگ‌ترين بيابان‌هاي جهان ـ بيش از 5/3 ميليون كيلومتر مربع ـ از سوي غرب، به همان اندازه راه دست‌يابي و تسلط كامل بر خاورميانه را سخت كرده كه موانع طبيعي ارتفاعات البرز در شمال. چنان كه رشته كوه‌هاي هندوكش قرن‌ها هم‌چون سدي در برابر آسياي مركزي عمل كرده است.
▫️به جز موانع طبيعي مهمي كه منطقه‌ي خاورميانه را در خود گرفته، راه‌هاي دريانوردي منطقه با دروازه‌هاي مهم و استراتژيك خود بر اهميت آن افزوده است.
▫️اين تنگه‌هاي مهم عبارتند از:
• تنگه‌ي جبل‌الطارق كه تمامي راه‌هاي دريايي بين اقيانوس اطلس تا مديترانه‌ي غربي را در كنترل دارد.
▫️• كانال سوئز و كل شبه جزيره سينا در شرق مديترانه در كنار خليج سوئز و عقبه كه اهميت بسيار جدي استراتژيك دارند بخش عمده‌اي از آب هاي استراتژيك را در خود گرفته‌اند. اين كانال، دروازه‌ي اصلي اروپا و شبه‌قاره‌ي هند است.
▫️• تنگه‌ي باب المندب، در محلّ تلاقي درياي سرخ و خليج عدن واقع شده كه باريك‌ترين قسمت آن 15 مايل طول دارد و از شاخ آفريقا تا بخش شبه جزيره‌ي عربستان امتداد دارد. با كنترل اين تنگه مي‌توان راه‌هاي دسترسي به درياي سرخ و كانال سوئز را بست، اين تنگه دومين دروازه‌ي بزرگ دريايي است.
▫️• تنگه‌ي هرمز، ايران را از شبه جزيره‌ي عربستان جدا مي‌كند. اين تنگه معبر اصلي خروج نفت خليج فارس و دسترسي آزاد به درياي آزاد است.
▫️هر يك از اين دروازه‌ها محلّ درگيري‌هاي بزرگ طيّ قرن‌هاي متمادي بوده است.
هر يك از مناطق و عوامل جغرافيايي نقش عمده‌اي را در تحولات سياسي، اقتصادي و نظامي منطقه ايفا مي‌كند و جداً تأثير گذارند.
▫️اجازه مي‌خواهم عرض كنم، كمتر كسي در شرق اسلامي متوجّه جايگاه و اهمّيت اين منطقه‌ي مهم در جغرافياي زمين است. تا به طور كامل و همه جانبه اين منطقه شناخته نشود نمي‌توان درباره‌ي ديروز و امروز و فرداي آن سخن گفت و راز بسياري از حوادث سياسي، اجتماعي، اقتصادي و نظامي را كشف كرد.
📚#سخن‌روز/#مثلث‌مقدّس
@tarikh_farda