فرحة الغری بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمّد وآله الطاهرین می‌دانیم قبر نورانی حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام قریب به یک قرن مخفی بود بر طبق وصیت خود حضرت، مراسم تشییع و تدفین ایشان شبانه و مخفیانه انجام شد؛ چرا که بیم آن می‌رفت خوارج یا دیگر دشمنان امام، با اطلاع از مکان قبر، در حق پیکر مطهرش جسارتی روا بدارند. فرزندان، در راستای اجرای وصیت پدر و از جهت محکم‌کاری (و شاید هم به توصیه‌ی خود ایشان) جوری عمل و وانمود کردند که چهار تابوت به چهار سمت و جهت مختلف تشییع شد که کسی نداند کدام‌یک تابوت اصلی است. اینها باعث شد امر بر برخی مشتبه شده، در تعیین و تشخیص مدفن و مضجع نورانی مولای متقیان علیه السلام اختلافاتی رخ نماید حضرت علامه عبدالکریم بن احمد حِلّی از علمای قرن هفتم، کتابی تحت عنوان «فرحةالغری» دارد که به تفصیل، قطعیت دفن آن‌حضرت در پشت کوفه (نجف) و در همین مکان معروف و مشهور که حرم مطهر علوی علیه السلام است را اثبات نموده است عبدالکریم ملقب به غیاث‌الدین، از جهت پدر، یکی از عالمان خاندان طاووس است که جملگی به حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام نسب می‌رسانند، همچنان‌که از جانب مادر نیز از نوادگان داوود (برادر رضاعی امام جعفر صادق علیه السلام، همان که عمل ام‌داوود به مادر وی منتسب است) می‌باشد. جناب‌اش از مبرزترین شاگردان پدرش احمد بن موسی بن طاووس حلی و نیز عموی بزرگوارش جناب سید بن طاووس بوده که البته اساتید دیگری نیز در میان بزرگان اصحاب امامیه از جمله خواجه نصیرالدین طوسی و ... داشته است. وی همچنین هم‌درس و هم‌مباحثه‌ی ابن‌داوود (رجالی معروف و صاحب کتاب رجال ابن داوود) بوده است. هوش و ذکاوت فوق‌العاده در کنار زهد و تقوای مثال‌زدنی و اخلاق و ملکات فاضله، او را عالمی بافضیلت و برجسته کرده بود که افتخار نقابت سادات و علویان را از آنِ خود نمود. ۱۶ شوال مناسبت دارد با رحلت آن عالم بزرگ که در سال ۶۹۳ ه‌ق بدرود حیات گفته، در حرم مطهر حضرت علی علیه السلام (و به قولی، در شهر حله در جوار رضی‌الدین طاووس حلی) مدفون گشت رضوان الله تعالی علیه والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته علی‌رضا احمدی دهبالایی (ایلامی) یکشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ ؛ ۱۶ شوّال ۱۴۴۴ https://eitaa.com/vaqayeolayam

فضیلت‌های فراموش شده بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمّد وآله الطاهرین «زاوه» شهری در خراسان بود که در قرن هفتم به واسطه‌ی دفن عارفی به نام «قطب‌الدین حیدر» در آنجا، به تربت حیدریه تغییر نام یافت. نام مبارک حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام بر آن دیار، تأثیرات معنوی فراوانی داشت؛ علمای بزرگ و بافضیلتی از آن شهر برخواستند. آخوند ملاعباس تربتی یکی از نوادر روزگار بود که علم، معرفت، عبودیت، انسانیت، تقوا، تقدس، مردم‌داری، رأفت و مهربانی، و ... و به طور کلی تمام ملکات انسانی و سجایای اسلامی را در وجود خود پیاده کرده بود. آن مرد خدا حقیقتاً با «عمل‌اش» مبلّغ دین و مروج شریعت بود. این بود که گفتارش هم به سبب آمیختگی با عمل، به شدت تأثیرگذار و پرجاذبه بود. از آنجا که تک‌پسر پدرش بود، در رسیدگی به امور پدر کوتاهی نمی‌کرد؛ با وجود شوق و استعداد فوق‌العاده در راه تحصیل علم، اطاعت از پدر را بر خود فرض و واجب دیده، به تربت بازگشت و ضمن کار در مزرعه و ... پنج‌شنبه و جمعه را با اجازه‌ی پدر به امر تحصیل اختصاص داده بود. فرزندش مرحوم حسینعلی راشد کتابی در شرح احوال وی تألیف نمود که به حق، آن را «فضیلت‌های فراموش شده» نامید. ملاعباس را همه دوست داشتند و بزرگ می‌داشتند؛ برای استماع و استفاده از منبر مرحوم محدّث قمی (صاحب مفاتیح‌الجنان) به مسجد گوهرشاد می‌رود، اما حاج شیخ عباس قمی او را به جای خود به منبر فرستاد و خود، پای منبرش نشست!!! گاهی دستخط‌هایی برای مسؤلین مختلف می‌نوشت که گرهی از مشکل ارباب‌رجوعی باز شود، روزی یکی از خوانین محضرش رسیده، عرض کرد مرقومه‌های مستطاب‌عالی را تماماً محفوظ داشته‌ام و وصیت کرده‌ام پس از مرگ‌ام لای کفن‌ام گذاشته شود، بلکه شفیع‌ام باشند؛ چرا که به یک‌یک‌شان عمل کرده‌ام!!! پس از رحلت‌اش، به توصیه‌ی خودش در گوشه‌ای از صحن نو آستان قدس رضوی علیه السلام به خاک سپرده می‌شود، به این نیت که زوار سعادت‌قرین امام رئوف علیه السلام، پا بر چشم او بگذارند و به زیارت مشرف شوند. به راستی که فضائلی که در وجود آن مرد خدا بود، امروزه نایاب و فراموش شده هستند. ۱۷ شوال ۱۳۶۲ ه‌ق (۸۲ سال پیش در چنین روزی) یادآور رحلت عارف پیر دیار خاکساران آستان ابوتراب (تربت حیدریه) مرحوم حاج آخوند ملاعباس تربتی است. روح‌اش شاد. والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته علی‌رضا احمدی دهبالایی (ایلامی) دوشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ ؛ ۱۷ شوّال ۱۴۴۴ https://eitaa.com/vaqayeolayam

استقلال فکری و حریّت اجتهادی ابن ادریس حلی بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمّد وآله الطاهرین حلّه‌ی عراق از دیرباز مهد دانشمندان و خاستگاه فقیهان و محدثان نام‌آور بوده است شیخ بزرگوار فخرالدین ابوعبدالله محمد بن منصور بن احمد بن ادریس معروف و مشهور به ابن ادریس، یکی از ستارگان فروزان حلّه است که در برخی منابع، نوه‌ (و یا از نوادگان) دختری شیخ طوسی دانسته شده است. او شاگرد برجسته‌ی - ابوالمکارم ابن زهره - ابن شهرآشوب مازندرانی - عمادالدین طبری (صاحب بشارت‌المصطفی) - و ... بوده است نیز شاگردان بزرگی از مجلس علمی او برخواستند؛ از جمله - ابن نما - شیخ حسن (پدر محقق حلی) - و ... شهرت ابن ادریس از قِبَل اثر ماندگارش السرائر است که پس از گذشت صدها سال از وفات‌اش، همچنان محل مراجعه و استناد علما و مجتهدان است و در مجالس و محافل علمی مورد بحث اندیشمندان علوم اسلامی است شهرت ابن ادریس از دو جهت است: - رد خبر واحد - شجاعت نقد آراء و نظریات شیخ طوسی و البته در هردو جهت مورد طعن و انتقاد برخی علما و رجالیون قرار گرفته، همچنان‌که شماری دیگر از آن‌ها که کم هم نیستند، در مشرب فقهی خود از او پیروی نموده‌اند؛ افرادی مانند - محقق حلی - شهید ثانی - شیخ بهایی - فاضل تونی - و ... شهید مطهری نیز شجاعت ابن ادریس در نقد آرای شیخ طوسی را می‌ستاید و می‌فرماید: «ابن ادریس با این عمل خود اولاً ثابت كرد كه از ضمیری آگاه برخوردار است و نیاز عصر خویش را درک می‌كند. ثانیاً ثابت كرد كه از موهبت شجاعت عقلی و ادبی بهره‌مند است «مهدوی‌راد، محمدعلی، تطور فقه شیعه و جایگاه سرائر در آن، ج۱، ص۲۴». سرانجام در ۱۸ شوال سال ۵۹۸ ه‌ق در شهر حله بدرود حیات گفته، در محله‌ی جامعتین به خاک سپرده شد مزار مطهرش مورد احترام و زیارت شیعیان است روحش شاد والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته علی‌رضا احمدی دهبالایی (ایلامی) سه شنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ ؛ ۱۸ شوال ۱۴۴۴ https://eitaa.com/vaqayeolayam

سخنرانی در همایش تجلیل از مقام ثقةالاسلام کلینی https://eitaa.com/vaqayeolayam

این سید نعمت‌الله مدتی است نمی‌آید! بسم الله الرحمن الرحیم و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین. امروز ۲۲ شوال، سیصد و سی و دومین سالگرد درگذشت عالم بزرگ شیعه مرحوم «سید نعمت‌الله جزایری» است. «جزایر» از توابع استان بصره‌ی عراق، بین دو رودخانه‌ی دجله و فرات واقع شده و سید جزایری که نسبش با ده واسطه به «عبدالله بن موسی‌الکاظم» علیه السلام می‌رسد، در سال ۱۰۵۰ه‌ق در روستای «صباغیه» که زیرمجموعه‌ی آن است متولد شد. حاصل سفرهای متعدد وی به شیراز، اصفهان، عتبات عالیات و حویزه‌[ی عراق] شاگردی در محضر بزرگانی همچون: «علامه‌ی مجلسی صاحب بحارالانوار، شیخ حر عاملی صاحب وسائل الشیعه، محقق سبزواری، محقق خوانساری و ...» را برای وی رقم زد که در کنار آن و در طول این سالیان متمادی در شهرهای مختلف، شاگردانی نیز پرورش داد. از مهمترین شاگردان وی می‌توان به: «عنایت‌الله تستری، مجدالدین دذفولی، محمد بن علی نجار شوشتری صاحب مجمع‌التفاسیر و ...» اشاره نمود. محدث جزایری که خود صاحب تألیفات گرانسنگی از جمله «انوار النعمانیه» است، در گردآوری کتاب دوره‌ای ۱۲۰جلدی بحارالانوار، کمک‌حال استادش مرحوم مجلسی نیز بود. از دیگر آثار وی «ریاض الابرار فی مناقب الائمة الاطهار» است که در سه مجلد تنظیم گردیده است. کثرت و تنوع آثار سید جزایری گویا و گواه این مطلب است که وی محدث و اخباری‌ای زبردست (و البته میانه‌رو)، مفسری کارکشته، فقیهی مبرز، و رجالی و تذکره‌‌نویسی چیره‌دست بوده است و این، چیزی است که «شیخ آقابزرگ تهرانی» نیز در «الذریعه» بر آن صحه گذاشته است. او در سال‌های آخر عمر در شهر شوشتر خوزستان مرجع و مرشد دینی مردم بود که در سال ۱۱۱۱ه‌ق برای زیارت بارگاه منور رضوی علیه السلام به مشهد سفر کرد و یکسال بعد، در راه بازگشت، در شهر خرم‌آباد بیمار شد؛ با وجود بیماری، سفر را ادامه داد تا اینکه در «پل‌دختر» به جوار رحمت حق شتافته، در همان شهر به خاک سپرده شد. امروزه مقبره‌ی آن عالم فرزانه در حاشیه‌ی شهر پل‌دختر که قبرستان عمومی و گلزار شهدای شهر نیز تیمناً و تبرکاً در جوار وی قرار گرفته، زیارتگاه خاص و عام است و حقیر یکبار توفیق زیارتش را یافته‌ام. از سید در جایی نقل شده است: هرکس سه مرتبه قبر مرا زیارت کند، ثواب یک مرتبه زیارت امام ضا علیه السلام را به او می‌دهند. گفتنی است «آیت‌الله سید محمدعلی موسوی جزایری» نماینده‌ی سابق ولی‌فقیه در استان خوزستان که امروزه تولیت حوزه‌های علمیه‌ی خوزستان را بر عهده دارد، نواده‌ی محدّث جزایری است. خوش حکایتی از عنایت امیرالمؤمنین علیه السلام به سید جزایری: گویند در اوایل ایام تحصیل سید نعمت‌الله در نجف، وی را عادت بر آن بود که ساعتی در روز را در حرم به مطالعه می‌پرداخت و معتقد بود با این کار، عنایت حضرت را به خود جلب می‌کند؛ اما پس از مدتی، خسته شد و با این توجیه که درون حجره هم در واقع جوار امیرالمؤمنین علیه السلام است، ادامه نداد و در همان حجره به مطالعه می‌پرداخت که روزی استادش به دیدنش رفته، گفت: حضرت را در عالم رؤیا دیده‌ام، احوال شما را جویا شده و فرموده‌اند:«این سید نعمت‌الله که می‌آمد اینجا در حرم درس می‌خواند، مدتی است نمی‌آید.» به روح مطهرش صلوات. والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته علی‌رضا احمدی دهبالایی (ایلامی) شنبه ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ ؛ ۲۲ شوال ۱۴۴۴ https://eitaa.com/vaqayeolayam

مرقد مطهر سید نعمت‌الله جزایری، پلدختر سال وفات ۲۲ شوال ۱۱۱۲ ه‌ق از ایشان نقل شده هرکس سه مرتبه به زیارت من بیاید، مثل آن است که یک مرتبه امام رضا علیه السلام را زیارت کرده باشد https://eitaa.com/vaqayeolayam

آخرین شیخ‌الاسلام بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمّد وآله الطاهرین. به نظر می‌رسد همزمان با آغاز دوره‌ی افول دولت صفویه و ضعف شاهان و دربار، از قدرت علمایی که تحت عنوان رسمی حکومتی «شیخ‌الاسلام» به وظایف شرعی حکومتی اشتغال داشته‌اند نیز، کاسته شده است. این مدعا که البته فرضیه‌ای اثبات نشده از سوی راقم این سطور است، به هیچ‌وجه ناظر بر شخصیت و علمیّت آن عالمان نبود (آنچنان‌که راجع به شاه و درباریان چنین چیزی صادق است که ضعف قدرتشان، ناظر به ضعف شخصیتی آنان بود). هرچند میان شیخ‌الاسلام‌هایی همچون محقق کرکی و شیخ بهایی و مجلسی و ... تا دیگران، فاصله بسیار بود ولی در عین‌حال افرادی که حائز عنوان شیخ‌الاسلامی می‌شدند، در زمان خودشان بر اقران خویش برتری داشتند. مرحوم آیت‌الله حاج سید محمدحسین بن محمدصالح خاتون‌آبادی، دخترزاده‌ی علامه‌ محمدباقر مجلسی بود که در اواخر حکومت صفوی و در عهد شاه سلطان حسین، امام جمعه و شیخ‌الاسلام اصفهان بوده است. خاتون‌آباد روستایی کوچک و کم‌جمعیت در ۷ کیلومتری اصفهان (سمت جاده‌ی یزد) است که با گذشت قرن‌ها، همچنان به همان حال خود باقی مانده است. این قریه، خاستگاه عالمان برجسته‌ای با پسوند خاتون‌آبادی بوده که چندین دهه‌ی متوالی محل رجوع و مرجع دینی مردم در مناطق مرکزی ایران بوده‌اند. خاتون‌آبادی را عالمی ذوفنون و کثیرالتالیف دانسته‌اند که محضر بزرگانی نظیر مجلسی، جمال‌الدین خوانساری، و ... را درک نمود و خود شاگردانی از جمله زین‌الدین علی خوانساری و عبدالله بن نورالدین (نوه‌ی محدث جزایری) را پرورش داد. رواج همه‌جانبه‌ی فساد در دربار صفویان و به تبع آن، ضعف و سستی‌شان در زمام‌داری، پریشانی احوال ملک و مملکت و رعیت را به دنبال داشت و خواهی‌نخواهی چنین فضایی، در گرایش مردم به مسائل مذهبی و تقیدات و تعهدات شرعی تأثیر مستقیم گذاشت و مردم، به موجب «الناس علی دین ملوکهم» به دنیاگرایی رو آورده، شرعیات را وانهادند. این مغلمه، جبراً محجوریت علمای دین و مروجان شریعت را رقم زد و دیگر آن نفوذ کلامی که از ایشان انتظار می‌رفت را نداشتند. در چنین شرایطی طمع بیگانگان (آنهم همسایگان ضعیفی مانند افغان‌ها را برانگیخت تا با برانداختن تاج و تخت صفویان، برای اندک‌زمانی صحنه‌گردان عرصه‌ی سیاست و قدرت شوند. آری! حکومت مقتدر شیعه‌ی صفویه که اولین حکومت مستقل و فراگیر در ایران پس از اسلام بود، به تلخی هرچه تمام‌تر توسط اشرف افغان و سپاهیانش به تاریخ پیوست و در این میان، این آیت‌الله خاتون‌آبادی بود که در بند و زندان آن پاپتی‌های مهاجم گرفتار شده، به سختی شکنجه شد تا اموالی را که در اختیار داشت به آنها واگذار کند. البته به گفته‌ی خود آن عالم بزرگ، این فرجام تلخ در روحیه‌ی آخرت‌گرایی‌اش مؤثر واقع شده، پس از آزادی و خلاصی از اسارت، به زادگاه خویش بازگشته، به عبادت و آبادگری خانه‌ی آخرت مشغول شد در حالی که کماکان مرجع دینی مردم بود. وی چنان غرق در دنیای عزلت و عبادت خود شده بود که درخواست نادرقلی افشار (سردار مقتدر صفویان و پایه‌گذار سلسله‌ی افشاریه) مبنی بر فتوا به کفر شاهان سنی عثمانی (به دلیل توقع الحاق ایران پساصفوی به قلمروشان) را نپذیرفت. خاتون‌آبادی سرانجام در ۲۳ شوال ۱۱۵۱ ه‌ق بر اثر بیماری درگذشت و بنابر وصیت‌اش، در مشهد مقدس و جوار امام رضا علیه السلام در سرداب مدرسه‌ی علمیه‌ی میرزا جعفر به خاک سپرده شد. والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته علی‌رضا احمدی دهبالایی (ایلامی) دوشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ ؛ ۲۳ شوال ۱۴۴۴ https://eitaa.com/vaqayeolayam

امام صادق و حضرت مهدی علیهما السلام بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمّد وآله الطاهرین. ۲۵ شوال، سالروز شهادت حضرت امام جعفر صادق علیه السلام تسلیت باد. مناسب دیدم چند سطری از لسان مقدس رئیس مذهب، شیخ الأئمه صادق آل محمد علیه وآله السلام در باره‌ی مهدویت و منتظران ظهور و دوران زیبای حکومت جهانی آن امام غائب منتظَر بنویسم: سدیر صیرفى مى‌گوید: روزی، من و مُفضّل بن عمر و ابوبصیر و ابان بن تغلب به محضر حضرت امام صادق علیه السلام مشرف شدیم، دیدیم امام مانند کسی که عزیزی از دست داده، ضجه و ناله می‌زند و اشک می‌ریزد و با کسی از عمق جان نجوا و درد و دل می‌کند: اى آقاى من! غیبت [و دورى] تو خوابم را گرفته و خوابگاهم را بر من تنگ کرده و آرامش و راحت دلم را ربوده است ... ما که اصلاً انتظار دیدن چنین صحنه‌ای نداشتیم، از علت آنهمه حزن و ناراحتی امام سؤال کردیم، آقا آه سوزانی کشید و ... [ازامام زمان عجل الله فرجه و غیبت طولانی او و گرفتاری مؤمنان در آن دوران سخن گفت]. تهذیب‌الاحکام، ج۶، ص۱۸۱. امام، در وصف منتظران راستین قائم عجل الله فرجه فرموده: المُنتَظِرُ لِلّثاني عَشَرَ كَالشّاهِرِ سَيفَهُ بَينَ يَدَي رَسولِ اللهِ يَذُبُّ عَنهُ. کمال‌الدین، ص۶۴۷. منتظر ظهور امام دوازدهم علیه السلام مانند كسى است كه در ركاب پيامبر خدا صلی‌ الله علیه وآله شمشير كشيده است و از ايشان دفاع مى‌كند. همچنین در وصف دوران طلایی پساظهور نیز فرموده: اِذا قامَ القائِمُ لایَبقی اَرضٌ اِلّا نُودِیَ فیها شَهادَةُ اَن لا اِله اِلّا اللهُ وَ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ. بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۴۰. هرگاه قائم قیام کند، هیچ سرزمینی باقی نمی‌ماند مگر آن که ندای توحید و گواهی به رسالت حضرت محمّد صلی‌ الله علیه وآله در آن طنین‌انداز شود. اما از آنجایی که آخرالزمان، امتحانات سختی در راه دین‌داری مؤمنان پیش خواهد آمد، «دعای غریق» همواره باید ورد زبان همه‌ی منتظران ظهور باشد. آری! شیخ صدوق حدیثی از آن‌حضرت در شرح احوال عصر غیبت نقل فرموده از این قرار: به زودی شبهه‌ای به شما روی خواهد آورد و شما نه پرچمی خواهید داشت که دیده شود و نه امامی که هدایت کند و ادامه داد: تنها کسانی از این شبهه نجات خواهند یافت که «دعای غریق» را بخوانند. راوی از آن دعا سؤال کرد، امام پاسخ داد: یَا اللهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَى دِینِکَ. مفاتیح‌الجنان اللهم عجل لولیک الفرج. آمین والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته علی‌رضا احمدی دهبالایی (ایلامی) ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ ؛ ۲۵ شوال ۱۴۴۴ https://eitaa.com/vaqayeolayam

سعد بن عبدالله اشعری قمی بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمّد وآله الطاهرین. خاندان اشعری خدمات شایانی به اسلام و تشیع کردند آنان که در نزد اصحاب رجال به «اشعریون» شهرت دارند، اصالتی یمنی عربی دارند که جد اعلای ایشان «مالک بن عامر» از صحابه‌ی خوشنام پیامبر صلی الله علیه وآله است که پیش از فتح مکه به شرف اسلام و ایمان نائل شدند. کثرت تعداد اشعریون در میان اصحاب ائمه علیهم السلام گویای عشق پاک آن خاندان به ذوی‌القربیٰ و خانواده‌ی رسالت علیهم السلام است. از نخستین اشعری‌هایی که در قم ساکن شدند و علوم اهل‌بیت عصمت علیهم السلام را در سطح وسیعی انتشار دادند، جناب «زکریا بن آدم اشعری» بود که قبر شریف‌اش نگین «آرامستان شیخان» در جوار حرم حضرت معصومه سلام الله علیها است. یکی دیگر از برجسته‌ترین رجال نامی این خاندان شریف، ابوالقاسم سعد بن عبدالله اشعری قمی است که هم خودش و هم پدرش عبدالله و هم فرزندش آدم، از راویان ثقه و مورد اعتماد حدیث بوده‌اند. به طور قطع و یقین سعد در شمار اصحاب حضرت امام حسن عسکری علیه السلام بوده و دوران حضرت مهدی علیه السلام را نیز درک نموده است. وی از شاگردان بنام ابوالمقاتل ضریر (شاگرد امام هادی علیه السلام)، علی بن مهزیار اهوازی و برادرش ابراهیم، بود که خود، شیخ جناب علی بن بابویه (پدر شیخ صدوق) بوده است. از دیگر شاگردان او جناب ابوجعفر کلینی است که در کافی شریف بسیار از ایشان روایت نقل نموده است. ابن قولویه (صاحب کامل الزیارات)، احمد بن محمد بن یحیی العطار، و ...هم در شمار تلامیذ سعد نام برده شده‌اند. مجموع مشایخ روایی سعد، ۳۴ نفر بوده‌اند؛ همچنان‌که ۱۱۴۲ روایت از آن بزرگوار در کتب اربعه (کافی، من لا یحضره الفقیه، تهذیب، استبصار) ضبط شده است و این، غیر از روایت‌های او در دیگر مجموعه‌های حدیثی شیعه (نظیر بحارالانوار، وسائل الشیعه، کمال الدین ، و ...) است. رجالیون شیعه در برابر عظمت سعد سر تعظیم فرود آورده، هریک با عباراتی درخور، به تجلیل از مقام شامخ او و منزلت‌اش در علم حدیث پرداخته‌اند. مجالس مناظرات علمی سعد با ارباب مذاهب که همواره با استدلالات محکم خود، ایشان را در پاسخ درمانده می‌ساخت، زبانزد بود. در کنار آن، تألیفات زیادی به عالم اسلام و جویندگان دانش هدیه نمود که البته تنها اثر به جا مانده از او (المقالات والفرق) است که طی آن، فرَق منشعب از اصل اسلام را تا زمان حیات‌اش، برشمرده، شرح و توضیح داده است. سعد در ۲۷ شوال سال ۳۰۰ ه‌ق بدرود حیات گفت و مزار منورش در میانه‌ی قبرستان شیخان قم، نزدیک بقعه‌ی زکریا بن آدم و مقبره‌ی مرحوم میرزای قمی (صاحب قوانین) قرار دارد که دهه‌ی هفتاد، به دستور آیةالله موسوی گلپایگانی مرتفع و مشخص گردید. روحش شاد والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته علی‌رضا احمدی‌ دهبالایی (ایلامی) پنج‌شنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ ؛ ۲۷ شوال ۱۴۴۴ https://eitaa.com/vaqayeolayam

أیها الناس! أنا حجت‌الله علیکم!!! بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمد وآله الطاهرین مسلک «اخباری‌گری» و ضدیت با «اجتهاد و تقلید» می‌رفت کل فقه و شریعت و احکام دین را با خطر انقراض و انسداد مواجه کند. در برخی شهرهای مذهبی شیعه مثل کربلا (که بالطبع مرکزی برای حوزه‌ی علمی شیعی به شمار می‌رفت) کتب و دست‌نوشته‌های «علمای اصولی» را به جهت احتیاط، لای دستمال می‌پیچیده، حمل و نقل می‌کردند به این باور که «نجس»اند!!! در چنین اوضاع و احوالی، فقیه بزرگ شیعه مرحوم علامه محمدباقر وحید بهبهانی که به مبارزه با اخباری‌گری شهره‌ی آفاق بود، از بهبهان به نجف و پس از مدتی از آنجا به کربلا مهاجرت کرد؛ ... روزی در صحن مطهر سیدالشهدا علیه السلام ایستاد و با صدای بلند و رسا فریاد زد: «أیها الناس! أنا حجت‌الله علیکم» ای مردم! من حجت خدا بر شما هستم!!! مردم (علما) گرداگردش را گرفته، به سخنان‌اش گوش دادند و پرسیدند: - چه می‌خواهی؟! - می‌خواهم «شیخ یوسف بَحرانی (صاحب حدائق) مدتی مجلس درس خود را به من واگذارد و شاگردان را مکلّف به نشستن پای درس من کند. مرحوم شیخ یوسف (که خود، اخباری‌ای اعتدال‌گرا بود و توان مبارزه با تندروی‌های اخباریان را در خود نمی‌دید) با علم به روحیّات مرحوم بهبهانی، تقاضایش را با طیب خاطر اجابت کرد و وحید بهبهانی تنها با سه روز بحث، بیش از دوسوم شاگردان شیخ یوسف را از مسلک اخباری‌گری روی‌گردان نمود. او در منظر بَحرانی به موقعیتی دست یافت که وصیّ او شد و بر پیکرش نماز گذارد. بهبهانی و شاگردان برجسته‌اش همچون «فاضلین نراقی، سید بحرالعلوم، شیخ جعفر کاشف‌الغطاء، سید علی طباطبایی صاحب ریاض المسائل، میرزای قمی صاحب قوانین، محمدحسین اصفهانی صاحب هدایةالمسترشدین، محمدجواد عاملی صاحب مفتاح الکرامة و ...» برای همیشه‌ی تاریخ اخباری‌گریِ صِرف را به حاشیه رانده، اجتهاد و افتاء و تقلید را به عنوان جزئی لاینفک از کار و وظایف حوزه‌ها و علمای شیعه جا انداختند. مرحوم وحید بهبهانی در ۲۳۹ سال پیش در چنین روزی (۲۹ شوّال‌المکرم سال ۱۲۰۵ه‌ق) در کربلا وفات یافته، در رواق پایین پای مطهر به خاک سپرده شد. شادی روح باعظمت‌اش صلوات والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته. علی‌رضا احمدی دهبالایی (ایلامی) شنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ ؛ ۲۹ شوال ۱۴۴۴ https://eitaa.com/vaqayeolayam

عالم بزرگ، اما بدعاقبت!!! بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمّد وآله الطاهرین در میان اصحاب و شاگردان ائمه علیهم السلام بودند کسانی که عاقبت بخیر نشدند؛ حسن بن قیاما، علی بن ابی حمزه‌ی بطائنی، و ... وجه مشترک همه‌ی آنها، حب جاه و مقام، حب دنیا، و بی‌توجهی به تهذیب و خودسازی بود. ابوجعفر محمد بن علی العزاقری معروف به شلمغانی، از یاران امام عسکری علیه السلام و از علمای امامیه بود که آثار و تألیفاتی نیز داشت و مورد احترام و محل رجوع مردم بود. پس از جناب عثمان بن سعید و فرزندش محمد که به ترتیب نائبان اول و دوم حضرت ولی‌عصر علیه السلام بودند، شلمغانی توقع داشت این‌بار، حکم نیابت به نام او صادر شود و این منصب از ناحیه‌ی مقدسه به او واگذار گردد. همین خودشیفتگی و خودشایسته‌پنداری او سبب شد در خود نسبت به جناب حسین بن روح نوبختی احساس رقابتی داشته باشد که خالی از کینه و حسد نبود. وی که از سوی نائب سوم گرامی داشته می‌شد و در راستای امر خطیر نیابت به نوعی کمک‌حال و دستیار ابن روح قلمداد میشد، در نهایت نتوانست بر آن حسد درونی‌اش فائق آید و رفته‌رفته از مسیر حق منحرف شد و به یک غالی تمام‌عیار تبدیل شد انحراف آن نگون بخت به جایی رسید هر دروغ و باطلی را به امامان شیعه و خصوصاً امام دوازدهم علیهم السلام و نائب خاص ایشان نسبت می‌داد و در روایات اهل‌بیت علیهم السلام به سود و میل خویش دخل و تصرف می‌نمود. او به اینها اکتفا نکرد و عطش معروفیت‌طلبی و شهرت‌خواهی وادارش کرد حتی عقاید حقه را (و حتی وجود امام غائب شیعه را) انکار، و به دامان عقایدی از جنس تناسخ و حلول و ... پناه ببرد در چنین شرایطی بود که توقیع شریف از ناحیه‌ی مقدسه صادر، و مورد لعن حجت معصوم الهی قرار گرفت و حسین بن روح نیز که چنین دید، آشکارا به اعلام برائت و انزجار از نامبرده دست زد. اینجا بود که مردم و شیعیان همه به امر نائب از اطراف وی پراکنده شده، تمام کتب و نوشته‌هایش را متروک گذاشتند. البته حسین بن روح به تأسی از امام حسن عسکری علیه السلام که فرموده بود: عقاید باطل مندرج در کتب علمای بنی‌فضال را رها کرده، روایاتشان را اخذ کنید، توصیه فرمود همین رویه در باره‌ی مکتوبات شلمغانی در پیش گرفته شود. شلمغانی سرانجام در ۲ ذی‌القعده‌ی سال ۳۲۳ ه‌ق به دار مجازات آویخته شد و جامعه‌ی شیعه از شر اذیت و آزارها و انحرافاتش راحت شد. اللهم اجعل عواقب امورنا خیرا؛ آمین والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته علی‌رضا احمدی‌ دهبالایی (ایلامی) دوشنبه ۱ خرداد ۱۴۰۲ ؛ ۲ ذی‌القعده‌ی ۱۴۴۴ https://eitaa.com/vaqayeolayam