یک آیه در روز
913) 📖 إنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي
.
3⃣ «إِنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ»
آیاتی برای اهل خِرَد است؛ آیه و نشانه، همواره آیه بر چیزی است؛ اما نفرمود آیه و نشانه بر چه؟ شاید بدین جهت که این آفرینش و آن آمد و شد، نشانه بر امور متعددی است که هر کس به هر اندازه که عقلش ناب شود، میتواند نشانه بودنِ آن از جهت خاصی را بیابد.
💢اغلب مفسران این را نشانه بر وجود خالق و حداکثر ربوبیت او دانستهاند
🤔اما با تامل میتوان دریافت که:
🔷الف. آفرینش آسمانها و زمین، نه تنها نشانه بر وجود آفریننده است
(تدبر1 https://eitaa.com/yekaye/5111 )
بلکه نشانه است بر:
🔹الف.1. وحدت آفریننده
🔹الف. وجود رب و پروردگار.
🔹الف.3 وحدت ربوبیت و تدبیر.
🔹الف.4. علیم و حکیم بودن آفریننده آنها
🔹الف.5. ابعاد متنوعی از قدرت آفریننده آنها (بویژه با توجه به عجایبی که در آنها هست)
🔹الف.6. غایتمندیِ آفرینش و وجود معاد
🔹الف.7. عدل الهی
🔹الف.8. رحمانیت خداوند
🔹الف.9. ...
🔶ب. و در پی هم آمدنِ شب و روز نیز نه تنها نشانه بر وجود آفریننده نور و ظلمت و ربوبیت او است
(تدبر2 https://eitaa.com/yekaye/5112 )
بلکه نشانه است بر:
🔸ب.1. وجود رب و پروردگار
🔸ب.2. وحدت ربوبیت و تدبیر.
🔸ب.3. وجودی ثابت و فراتر از زمان، که به خاطر آن است که گردش زمان میسر میگردد
🔸ب.4. واقعیتی فراتر از نور و ظلمت، که تقابل نور و ظلمت در ذیل او فهم میشود.
🔸ب.5. رحمانیت خداوند و رها نشدن انسان به حال خود (خداوند با این گونه تدبیر شب و روز، زندگی انسان را نظمی عمیق بخشیده است و کافی است در نظر آوریم که اگر کره زمین در مقابل خورشید حرکت وضعی نداشت و نیمی از آن همواره شب و نیمی دیگر همواره روز بود، چقدر زندگی دچار مشکل، بلکه ناممکن میگشت)
🔸ب.6. ...
@Yekaye
یک آیه در روز
913) 📖 إنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي
.
4⃣ «إِنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ»
در آفرینش آسمانها و زمین و آمد و شدِ شب و روز آیات و نشانههایی برای صاحبان «لُبّ» است.
«لب» عقل خالص و ناب است؛ یعنی اگر کسی از عقل ناب بهرهای برده باشد، از تامل در اینها، نه یک دلیل و یک نشانه، بلکه نشانهها مییابد.
🤔این نشانهها میتواند ناظر باشد به امور متعددی که اینها نشانه بر آنهاست و در تدبر 3 به برخی از آنها اشاره شد،
و نیز
🤔چه بسا ناظر باشد به اینکه با تامل در همین آفرینش آسمانها و زمین و اختلاف شب و روز، در خصوص هریک از مواردی که گذشت (مثلا خالقیت خدا یا وحدت او)، نه یک نشانه و یک دلیل، بلکه چندین و چند نشانه و دلیل می توان یافت.
@Yekaye
یک آیه در روز
913) 📖 إنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي
.
5⃣ «إِنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ»
آفرينش جهان، هدفدار است. (تفسير نور، ج2، ص222)
@Yekaye
یک آیه در روز
913) 📖 إنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي
.
6⃣ «إِنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ»
#هستىشناسى، مقدّمه #خداشناسى است. (تفسير نور، ج2، ص222)
📝تاملی در باب #فلسفه و #فلسفیدن 📝
برخی میپندارند چون زادگاه فلسفه، یونان باستان بوده، پس حتما فلسفه سر به الحاد و بیدینی برمیدارد❗️
و به خاطر مشاهده برخی از آرای فلاسفه مسلمان، که عمدتاً ناشی از نفهمیدن منظور آنان بوده (مانند نظریه وحدت وجود)، رای به سراپا ضلالت بودن فلسفه، و کفر فلاسفه میدهند و این موضع ضدفلسفی خود را موضعی دینی و قرآنی میپندارند‼️
صرف نظر از اینکه، فیلسوف از آن جهت که تفلسف میکند به رای هیچ فیلسوف دیگری تعبد ندارد؛ و نمیتوان به خاطر نظر یک فیلسوف، همه فلاسفه را به یک چوب راند،
در این آیه به صراحت اندیشه در هستی جهان، آن هم با عقل ناب را میستاید و محصول این اندیشیدن را، نه فقط یک آیه، بلکه رسیدن به آیات میداند.
🤔یعنی
همان گونه که وحی میتواند معارف عمیقی در اختیار انسان قرار دهد که نامش #آیات قرآن است؛
اندیشیدن در خلقت جهان نیز میتواند معارف عمیقی در اختیار انسان قرار دهد که نام آن نیز #آیات است.
@Yekaye
یک آیه در روز
913) 📖 إنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي
.
7⃣ «إِنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ»
هر كه خردمندتر است با تفكّر در آفرينش بايد نشانههای بيشتری را دريابد.
در واقع، آفرينش، پر از راز و رمز، و ظرافت و دقّت است كه تنها خردمندان به درك آن راه دارند.
(تفسير نور، ج2، ص222)
@Yekaye
یک آیه در روز
913) 📖 إنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي
.
8⃣ «إِنَّ في ... اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ»
اختلاف ساعات شب و روز در طول سال، در نظر خردمندان تصادفی نيست.
(تفسير نور، ج2، ص222)
🤔و نهتنها تصادفی نیست، بلکه نشانههای فراوانی در آن قرار داده شده،
که عقل ناب میخواهد که به آن نشانهها پی ببرد.
@Yekaye
یک آیه در روز
913) 📖 إنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي
.
9⃣ «إِنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ»
پیامبر اکرم ص و ائمه اطهار ع خواندن این پنج آیه سوره آل عمران (یعنی آیات 190 تا 194) در موقعیتهای متعددی (بتنهایی یا همراه با اذکار دیگر) سفارش کردهاند؛ از جمله:
🔹الف. هنگام برخاستن برای ادای نماز شب (تهذيب الأحكام، ج2، ص273 ؛ مجمع البيان، ج2، ص908 )
🔹ب. در تعقیبات نماز صبح (دعائم الإسلام، ج1، ص166-167)
🔹ج. در نافلههای ظهر (در رکعت پنجم و بعد از حمد و توحید) (تهذيب الأحكام، ج2، ص73-74)
🔹د. در اذکار روز جمعه (مصباح المتهجد، ج1، ص368)
🔹ه. برای ایمنی در سفر (الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان، ص42)
در ادامه حکایاتی از خود آن بزرگواران که بر قرائت این آیات مداومت داشتند تقدیم میشود:
@Yekaye
🕋 الف. #نماز_شب پیامبر اکرم ص:
روایات متعدد هم از طریق شیعه
📚(روایاتی از امیرالمومنین ع، امام باقر ع و امام صادق ع؛ مثلا در مجمع البيان، ج9، ص257 ؛ الكافي، ج3، ص445-446؛ تهذيب الأحكام، ج2، ص123-124 ؛ و ص334 )
و هم از طریق اهل سنت
📚(روایاتی از امیرالمومنین ع، برخی از اصحاب که در سفرها همراه پیامبر بودند، و یا از همسران پیامبر ص بویژه به نقل از عایشه و میمونه الدر المنثور، ج2، ص110 و الكشف و البيان (تفسیر ثعلبی)، ج3، ص230 )
نقل شده است که پیامبر اکرم ص هنگامی که برای نماز شب برمیخاست ابتدا آیات 190 تا 194 سوره آل عمران را تلاوت میکرد.
جالب اینجاست که در بسیاری از این روایات، تاکید شده که ایشان نماز شبش را نه یکجا، بلکه در سه نوبت می خواند؛ یعنی سه بار از بستر خواب برمیخاست و بار اول و دوم، هر بار چهار رکعت، و بار آخر شفع و وتر را میخواند و هربار نیز ابتدا این آیات را تلاوت میفرمود.
📜 یکی از این نقلها چنین است:
شخصی به عایشه گفت: از عجیبترین چیزی که از رسول الله ص دیدی به من خبر بده.
عایشه بعد از اینکه میگوید همه امر رسول الله ص عجیب بود، توضیح میدهد که یک شب که پیامبر نزد من خوابیده بود بلند شد و وضو گرفت و به نماز ایستاد و قرآن می خواند و چنان میگریست که اشکهایش بر دامنش میچکید؛ وقتی دستانش را بالا آورد دیدم چنان میگریست که زمین پیش رویش خیس شد؛ تا اینکه بلال برای اعلام نماز صبح آمد و دید که او چنین میگرید. گفت:یا رسول الله ص! آیا میگریی در حالی که «آنچه از دنباله عملت از پیش فرستادی و بعدا بفرستی را خداوند بخشیده است (فتح/2)
پیامبر فرمود: بلال! آیا بنده شکرگزاری نباشم؟
سپس فرمود: و چرا گریه نکنم در حالی که خداوند متعال در این شب نازل فرمود که «همانا در آفرینش آسمانها و زمین ...» تا آخر آیه. سپس فرمود: وای بر کسی که این آیه را بخواند و در آن تفکر نکند.
📚تفسیر ثعلبی، ج3، ص230
🕋ب. #نماز_شب امیرالمومنین ع
حبّه عرنی میگويد:
یکبار من و نوف در محوطه قصر [ظاهرا منظورشان مسجد کوفه است که دارالاماره امیرالمومنین ع هم بوده] خوابيده بوديم،
ناگهان در اواخر شب امير المؤمنين عليه السّلام را ديديم كه مانند شخص واله و سرگشته دست خويش را بر ديوار گذاشته و اين آيه را تا آخر تلاوت میفرمود: که «إِنَّ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ...» حضرت اين آيات را میخواند و بسان شخص عقل پريده میگذشت. تا اينكه فرمود: ای حبّه، آيا خوابيدهای يا بيداری؟
عرض كردم: بيدارم. شما كه چنين میكنيد، پس ما چه کنیم؟
حضرت چشمانش پر از اشك شد و گريست. و سپس فرمود: ای حبّه، خداوند را موقفی است، و ما در آن موقف در پيشگاه او خواهیم ایستاد، و هيچ كدام از اعمال ما بر او پوشيده نماند. ای حبّه، خداوند به تو و من از رگ گردن نزديكتر است. ای حبّه، هيچ چيز نمیتواند من و تو را از ديد خداوند محجوب دارد.
حبه میگوید: سپس حضرت فرمود: ای نوف، آيا خوابيدهای؟
عرض كرد: نه يا امير المؤمنين، نخوابیدهام و امشب بسيار گريستم.
حضرت فرمود: ای نوف، اگر در اين شب از خوف خداوند عزّ و جلّ بسيار گريستی، فردای قيامت در پيشگاه خداوند عزّ و جلّ چشمانت روشن خواهد شد. ای نوف، هيچ قطرهای از چشم انسان به خاطر ترس از خشیت خدا به زمين نمیريزد، مگر اينكه درياهایی از آتش را خاموش میسازد. ای نوف، هيچ كس مقام و منزلتش عظیمتر نیست از كسی كه از خشیت خدا بگريد، و حب فی الله و بغض فی الله داشته باشد. ای نوف، هر كس حب فی الله داشته باشد ، هيچ كس را بر محبّت او مقدّم نخواهد داشت، و هر كس بغض فی الله داشته باشد، خيری به دشمنان خويش نمیرساند. اينجاست كه به حقايق ايمان كاملا نايل خواهيد شد.
سپس حضرت آن دو را پند و اندرز داد و موعظه نمود و در اواخر گفتارش فرمود: پس از خداوند بيم داشته باشید، كه من شما را بيم دادم.»
سپس در حالی که راهش را در پیش گرفت فرمود: « ای كاش میدانستم كه در حال غفلتهايم آيا از من روی گردانی، يا به من مینگری؟ و ای كاش میدانستم كه در خواب طولانی و شكر و سپاس اندكم در برابر نعمتهايت، حالم چگونه است؟»
حبّه میگويد: به خدا سوگند، حضرت پيوسته بر اين حال بود، تا اينكه سپيده دم طلوع كرد.
📚فلاح السائل و نجاح المسائل، ص266؛
ترجمه در
ادب حضور، ص482-483
✅این واقعه را با توضیحاتی دیگر نوف بکالی هم روایت کرده است؛ در
📚غرر الأخبار، ص362
@Yekaye
🕋 ج. امام صادق ع:
روایت شده است که وقتی امام صادق ع به آسمان نگاه میانداخت این آیه را میخواند: «به یقین در آفرینش آسمانها و زمین و گردش شب و روز آیاتی برای اهل خِرَد است.»
و نیز آیه تسخیر را میخواند: «در حقيقت، پروردگار شما آن خدايی است كه آسمانها و زمين را در شش روز آفريد سپس بر عرش استيلا يافت. با شب روز را، در حالی كه شتابان آن را میطلبد، میپوشاند و [نيز] خورشيد و ماه و ستارگان را كه به فرمان او رام شدهاند [آفرید]. آگاه باش كه خلق و امر از آنِ اوست. پربرکت خدايی است پروردگار جهانيان.» (اعراف/54)
سپس میفرمود:
«إِنَّكَ جَعَلْتَ فِي السَّمَاءِ نُجُوماً ثَاقِبَةً وَ شُهُباً بِهَا حَرَسْتَ السَّمَاءَ مِنْ سُرَّاقِ السَّمْعِ مِنْ مَرَدَةِ الشَّيَاطِينِ. اللَّهُمَّ فَاحْرُسْنِي بِعَيْنِكَ الَّتِي لَا تَنَامُ، وَ اكْنُفْنِي بِرُكْنِكَ الَّذِي لَا يُرَامُ، وَ اجْعَلْنِي فِي وَدِيعَتِكَ الَّتِي لَا تَضِيعُ، وَ فِي دِرْعِكَ الْحَصِينَةِ وَ مَنْعِكَ الْمَنِيعِ، وَ فِي جِوَارِكَ، عَزَّ جَارُكَ، وَ جَلَّ ثَنَاؤُكَ، وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُكَ وَ لَا إِلَهَ غَيْرُكَ:
خدایا تو در آسمان ستارگانی شکافنده و شهابهایی قرار دادی که با آن آسمان را از دزدانه به گوش نشستن شیاطین رانده شده حفظ میکنند.* خدایا پس با آن چشمت که به خواب نرود مرا حفظ فرما و به آن رکن خود که سست نشود مرا پناه بده و مرا قرار بده در آن ودیعهات که هرگز ضایع نگردد و در سپر مصون خویش و حفظ نفوذناپذیرت؛ و در جوار خویش، که جوار تو عزیز و ثانی تو عظیم و اسمای تو مقدس است و خدایی جز تو نیست. »
📚الأصول الستة عشر، ص136
✳️* واضح است که به تناسب حکم و موضوع، و با توجه به تعبیر استراق سمع از ملکوت، مقصود از رانده شدن شیاطین توسط شهابها، نه امری فیزیکی، بلکه کنایه از حقایقی ماروایی است.
@Yekaye
914) 📖 الَّذينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلی جُنُوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرُونَ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ 📖
💢ترجمه
همانان که خدا را یاد کنند، ایستاده و نشسته و بر پهلوی خویش [آرمیده] ؛ و در آفرینش آسمانها و زمین تفکر نمایند: پروردگارا این را باطل نیافریدی؛ منزهی تو! پس ما را از عذاب آتش در امان بدار!
سوره آل عمران، (3) آیه 191
1398/1/2
15 رجب1440
@Yekaye