متن حدیث
عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحَدِهِمَا قَالَ: إِنَ اللَّهَ قَضَى الِاخْتِلَافَ عَلَى خَلْقِهِ وَ كَانَ أَمْراً قَدْ قَضَاهُ فِی عِلْمِهِ كَمَا قَضَى عَلَى الْأُمَمِ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ هِی السُّنَنُ وَ الْأَمْثَالُ یجْرِی عَلَى النَّاسِ فَجَرَتْ عَلَینَا كَمَا جَرَتْ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنَا وَ قَوْلُ اللَّهِ حَقٌّ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لِمُحَمَّدٍ ص «سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنا وَ لا تَجِدُ لِسُنَّتِنا تَحْوِیلًا» و قال: «فَهَلْ ینْظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ الْأَوَّلِینَ فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِیلًا وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِیلًا» و قال «فَهَلْ ینْتَظِرُونَ إِلَّا مِثْلَ أَیامِ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِهِمْ قُلْ فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِینَ» و قال: «لا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ» وَ قَدْ قَضَى اللَّهُ عَلَى مُوسَى ع وَ هُوَ مَعَ قَوْمِهِ یرِیهِمُ الْآیاتِ وَ النُّذُرَ ثُمَّ مَرُّوا عَلَى قَوْمٍ یعْبُدُونَ أَصْنَاماً «قالُوا یا مُوسَى اجْعَلْ لَنا إِلهاً كَما لَهُمْ آلِهَةٌ قالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ» فَاسْتَخْلَفَ مُوسَى هَارُونَ فَنَصَبُوا «عِجْلًا جَسَداً لَهُ خُوارٌ فَقالُوا هذا إِلهُكُمْ وَ إِلهُ مُوسى» وَ تَرَكُوا هَارُونَ فَقَالَ «یا قَوْمِ إِنَّما فُتِنْتُمْ بِهِ وَ إِنَّ رَبَّكُمُ الرَّحْمنُ فَاتَّبِعُونِی وَ أَطِیعُوا أَمْرِی قالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَیهِ عاكِفِینَ حَتَّى یرْجِعَ إِلَینا مُوسى» فَضَرَبَ لَكُمْ أَمْثَالَهُمْ وَ بَینَ لَكُمْ كَیفَ صَنَعَ بِهِمْ.
وَ قَالَ إِنَّ نَبِی اللَّهِ ص لَمْ یقْبَضْ حَتَّى أَعْلَمَ النَّاسَ أَمْرَ عَلِی ع فَقَالَ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِی مَوْلَاهُ وَ قَالَ إِنَّهُ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى غَیرَ أَنَّهُ لَا نَبِی بَعْدِی وَ كَانَ صَاحِبَ رَایةِ رَسُولِ اللَّهِ ص فِی الْمَوَاطِنِ كُلِّهَا وَ كَانَ مَعَهُ فِی الْمَسْجِدِ یدْخُلُهُ عَلَى كُلِّ حَالٍ وَ كَانَ أَوَّلَ النَّاسِ إِیمَاناً بِهِ فَلَمَّا قُبِضَ نَبِی اللَّهِ ص كَانَ الَّذِی كَانَ لِمَا قَدْ قُضِی مِنَ الِاخْتِلَافِ وَ عَمَدَ عُمَرُ فَبَایعَ أَبَا بَكْرٍ وَ لَمْ یدْفَنْ رَسُولُ اللَّهِ ص بَعْدُ فَلَمَّا رَأَى ذَلِكَ عَلِی ع وَ رَأَى النَّاسَ قَدْ بَایعُوا أَبَا بَكْرٍ خَشِی أَنْ یفْتَتِنَ النَّاسُ فَفَرَغَ إِلَى كِتَابِ اللَّهِ وَ أَخَذَ یجْمَعُهُ فِی مُصْحَفٍ فَأَرْسَلَ أَبُو بَكْرٍ إِلَیهِ أَنْ تَعَالَ فَبَایعْ فَقَالَ عَلِی ع لَا أَخْرُجُ حَتَّى أَجْمَعَ الْقُرْآنَ فَأَرْسَلَ إِلَیهِ مَرَّةً أُخْرَى فَقَالَ لَا أَخْرُجُ حَتَّى أَفْرُغَ فَأَرْسَلَ إِلَیهِ الثَّالِثَةَ عُمَرُ ابن عم له [رَجُلًا] یقَالُ لَهُ قُنْفُذٌ فَقَامَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیهَا تَحُولُ بَینَهُ وَ بَینَ عَلِی ع فَضَرَبَهَا فَانْطَلَقَ قُنْفُذٌ وَ لَیسَ مَعَهُ عَلِی فَخَشِی أَنْ یجْمَعَ عَلِی النَّاسَ فَأَمَرَ بِحَطَبٍ فَجَعَلَ حَوَالَی بَیتِهِ ثُمَّ انْطَلَقَ عُمَرُ بِنَارٍ فَأَرَادَ أَنْ یحْرِقَ عَلَى عَلِی بَیتَهُ وَ عَلَى فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَینِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیهِمْ فَلَمَّا رَأَى علیٌّ ذَلِكَ خَرَجَ فَبَایعَ كَارِهاً غَیرَ طَائِع.
📚تفسیر العیاشی، ج2، ص307-308
@yekaye
یک آیه در روز
743) 🌺 اسْتِكْباراً فِي الْأَرْضِ وَ مَكْرَ السَّيِّئِ وَ لا يَحيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلاَّ بِأَ
.
7⃣ «اسْتِكْباراً فِی الْأَرْضِ وَ مَكْرَ السَّیئِ وَ لا یحیقُ الْمَكْرُ السَّیئُ إِلاَّ بِأَهْلِهِ»
در تاریخ اسلام، یکی از وقایعی که رخ داد و امیرالمومنین ع آن را مصداق این آیه شمرد، واقعه جنگ جمل است.
📜حکایت📜
امیرالمومنین ع نامهای به اهل مصر نوشتند و مطالب مختلفی را برایشان توضیح دادند و در فرازی راجع به خروج طلحه و زبیر و عایشه از مکه برای جنگ جمل نوشتند:
و آن دو [= طلحه و زبیر] را عبدالله بن عامر به سوی بصره هدایت کرد و به آنها وعده داد که در آنجا اموال و مردان فراوانی برای کمک به آنها آماده است؛ در این حال بودند که آن دو، آن زن [= عایشه] را به پیش میراندند در حالی که آن زن آن دو را به پیش میراند؛
پس آن دو وی را سپری برای خود قرار دادند که با او به جنگ رفتند و به گناه عظیمتری نیز اقدام کردند:
مادرشان، یعنی همسر رسول الله ص [اشاره به آیه قرآن که زنان پیامبر ص را مادران مومنان میخواند، احزاب/6] را بیرون آوردند
و پردهای که خداوند بر او پوشانده بود [اشاره به آیهای که میفرماید که زنان پیامبر از پشت پرده با مردان سخن بگویند] از او کنار زدند، در حالی که همسران خود را در امان نگهداشته بودند؛
در حق خدا و رسولش انصاف را رعایت نکردند [= اینکه زنان خود را در خانه نگه داشتند و زن پیامبر ص را که خدا دستور در خانه ماندنش را داده بود بیرون آوردند]؛
و مرتکب سه خصلتی شدند که بازگشتش در کتاب خدا به سه امر است:
تجاوزگری و پیمانشکنی و نیرنگبازی؛
که خداوند متعال فرمود: «ای مردم! همانا تجاوزگری شما علیه خودتان تمام میشود» (یونس/23)
و فرمود «پس هر کس پیمان شکنی کند علیه خودش پیمانشکنی کرده است» (فتح/10)
و فرمود: «و نیرنگ بد جز بر اهلش وارد نشود» (فاطر/43)
پس به خدا سوگند در حق من تجاوزگری نمودند و در بیعت با من پیمانشکنی کردند و به من نیرنگ زدند؛
من به چهار نفر مبتلا شدم که هیچکس به کسانی مثل آنها مبتلا نشده است:
به فرمانبردارترین مردم در میان مردم [کسی که بیش از دیگران مردم دستورش را با رغبت گوش میدادند] عایشه دختر ابوبکر؛
و به شجاعترین مردم، زبیر بن عوام؛
و به جدالپیشهترین مردم، طلحه بن عبیدالله،
و به پولدارترین مردم، یعلی بن مُنیة تمیمی، که علیه من با پیمانههایی از طلا به یاری آنان شتافت؛
و به خدا سوگند که اگر این کار سامان یابد مال خودش و فرزندانش را جزء فیءِ [اموال عمومیِ] مسلمانان قرار خواهم داد؛
پس به جانب بصره روان شدند در حالی که مردم آنجا بر اطاعت و بیعت من اتفاق نظر داشتند و شیعیانم و خزانهداران بیتالمال مسلمانان در آنجا بودند؛
پس مردم را به عصیان در برابرم و به شکستن بیعتم فراخواندند؛ کسی که اطاعتشان کرد را کافر نمودند و کسی که با آنان مخالفت کرد کُشتند ... .
📚المسترشد فی إمامة علی بن أبی طالب علیه السلام، ص419 ؛ تفسیر القمی، ج2، ص210
@yekaye
یک آیه در روز
743) 🌺 اسْتِكْباراً فِي الْأَرْضِ وَ مَكْرَ السَّيِّئِ وَ لا يَحيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلاَّ بِأَ
.
8⃣ «لا یحیقُ الْمَكْرُ السَّیئُ إِلاَّ بِأَهْلِهِ فَهَلْ ینْظُرُونَ إِلاَّ سُنَّتَ الْأَوَّلینَ فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدیلاً وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْویلاً»
اگر کسی مسیر نیرنگبازی را در پیش گرفت، بداند که هرآنچه خداوند بر سر نیرنگبازان قبلی آورد بر سر او نیز خواهد آورد؛
چرا که این گونه جزا دادنها در دنیا از آن دسته سنتهای خداوند است که هیچ تغییر و تبدیلی در آن راه ندارد.
@yekaye
یک آیه در روز
743) 🌺 اسْتِكْباراً فِي الْأَرْضِ وَ مَكْرَ السَّيِّئِ وَ لا يَحيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلاَّ بِأَ
.
9⃣ «هَلْ ینْظُرُونَ إِلاَّ سُنَّتَ الْأَوَّلینَ فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدیلاً وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْویلاً»
خداوند در جامعه قانونها و سنّتهاى ثابتى را مقرّر كرده است كه در تمام اقوام و ملّتها جریان دارد.
به بیان دیگر،
تاریخ داراى نظام و قانون ثابت است و با نگاه به گوشهاى از تاریخ مىتوان قانونِ گوشهى دیگر تاریخ را به دست آورد.
📚(تفسیر نور، ج9، ص513)
📝 نکته تخصصی #جامعهشناسی📝
❌امروزه وبویژه با گسترش مکتب مطالعات فرهنگی، برخی از «مرگ جامعهشناسی» سخن میگویند و مرادشان این است که دوره جامعهشناسی پوزیتیویستی که درصدد ارائه تبیینهای جهانشمول بود، بسر آمده است.
🔸در اینکه جامعهشناسی پوزیتیویستی، از این جهت که تنها راه شناسایی را مطالعه حسی و تجربی میدانست عملا با مشکلات متعددی مواجه شده، و بویژه از جانب مکاتب تفسیری (هرمنوتیکی) و انتقادی زیر سوال رفته، بحثی نیست؛ اما زیر سوال رفتن آن بدان معنا نیست که لزوما همه مدعیات آنان هم نادرست بوده است.
🔹از منظر قرآنی تردیدی نیست که یک سنتهای جهانشمول الهی بر تمامی جوامع حاکماند که مقدمات آن در هر جامعهای حاصل شود، حتما نتیجه آن نیز رخ خواهد داد.
با توجه به اینکه قرآن بحث عبرتگیری از وقوع این سنتها در جوامع پیشین را مطرح کرده، نتیجه میشود که بررسی تجربی و میدانی نیز در تشخیص این سنتها نقش دارد؛
و این گونه نیست که این سنتها تنها و تنها باید در متون دینی بیان شود تا قابل استناد باشد.
@yekaye
یک آیه در روز
743) 🌺 اسْتِكْباراً فِي الْأَرْضِ وَ مَكْرَ السَّيِّئِ وَ لا يَحيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلاَّ بِأَ
.
🔟 «لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدیلاً وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْویلاً»
مقصود از «تبدیل» و «تحویل» سنتهای الهی – که امری ناممکن شمرده شده - چیست؟
🍃الف. تبدیل سنت آن است که به جای عذاب، عافیت و نعمت بیاید؛ و «تحویل» آن به آن است که عذاب از قومی که مستحق آن عذاب شدهاند، به جانب غیر آنان برگردد.
📚(المیزان، ج17، ص58)
🍃ب. تبدیل آن است که سنتی بتمامه عوض شود و چیز دیگری جای آن را بگیرد؛ اما تحویل به معنای آن است که سنتی از برخی ابعاد تغییر کند و دگرگون شود
🍃ج. ...
@yekaye
یک آیه در روز
743) 🌺 اسْتِكْباراً فِي الْأَرْضِ وَ مَكْرَ السَّيِّئِ وَ لا يَحيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلاَّ بِأَ
.
1⃣1⃣ «لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدیلاً وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْویلاً»
اینکه هرگز نمیشود که سنتهای خداوند تبدیل و دگرگون شوند، چگونه با مساله «نسخ» که در خود آیات قرآن هم مورد تاکید قرار گرفته جمع میشود؟
🍃الف. نسخ به معنای آن است که حکمی که مدتش محدود بوده، برداشته شود؛
اما چون به محدود بودن آن اشارهای نشده بسیاری گمان میکنند که این حکم عوض شده است؛
در حالی که در نگاه دقیق، نسخ، عوض شدن مصداق یک واقعه است، یعنی واقعهای قبلا مصداق سنت الف بود، با تغییر زمان، مصداق سنت ب شده است؛
نه اینکه خود سنت عوض شده باشد؛
و بدین بیان، خود نسخ هم یکی از سنتهای الهی است.
🍃ب. ...
@yekaye
744) 🌺 أ وَ لَمْ یسیرُوا فِی الْأَرْضِ فَینْظُرُوا كَیفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ كانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ ما كانَ اللَّهُ لِیُعْجِزَهُ مِنْ شَیءٍ فِی السَّماواتِ وَ لا فِی الْأَرْضِ إِنَّهُ كانَ عَلیماً قَدیراً 🌺
💐 ترجمه
مگر در زمین سیر [و سفر] نکردند تا ببینند چگونه بود عاقبت کسانی که پیش از آنان بودند، و از آنان نیرومندتر بودند؛ و هرگز خداوند چنین نبوده که چیزی، نه در آسمانها و نه در زمین، او را به عجز آوَرَد؛ همانا او همواره دانا و توانا بوده است.
سوره فاطر (35) آیه 44
1397/2/23
26 شعبان 1439
@yekaye
☀️1) ابوهاشم جعفری میگوید:
خدمت امام جواد ع بودم که شخصی از ایشان سوالاتی درباره خداوند پرسید و حضرت توضیحاتی دادند تا رسیدند به اینکه:
و اینکه گفتی خداوند تواناست، خبر دادی که هیچ چیزی او را به عجز درنمیآوَرَد، پس با این سخن عجز را از او نفی کردی و عجز را غیر او قرار دادی؛ و همچنین اینکه گفتی عالِم است، پس با این سخن جهل را از او نفی کردی و جهل را غیر از او قرار دادی؛ پس چون خداوند همه اشیاء را فانی سازد، همین شکلها و تلفظها را هم نابود سازد و او کسی است که همواره و پیوسته عالم بوده است...
📚التوحيد (للصدوق)، ص193؛ الكافي، ج1، ص117
حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ الدَّقَّاقُ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْكُوفِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ بِشْرٍ عَنْ أَبِي هَاشِمٍ الْجَعْفَرِيِّ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي جَعْفَرٍ الثَّانِي ع فَسَأَلَهُ رَجُلٌ فَقَالَ أَخْبِرْنِي عَنِ الرَّبِّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَهُ أَسْمَاءٌ وَ صِفَاتٌ فِي كِتَابِهِ فَأَسْمَاؤُهُ وَ صِفَاتُهُ هِيَ هُوَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع ..
فَقَوْلُكَ إِنَّ اللَّهَ قَدِيرٌ خَبَّرْتَ أَنَّهُ لَا يُعْجِزُهُ شَيْءٌ فَنَفَيْتَ بِالْكَلِمَةِ الْعَجْزَ وَ جَعَلْتَ الْعَجْزَ سِوَاهُ وَ كَذَلِكَ قَوْلُكَ عَالِمٌ إِنَّمَا نَفَيْتَ بِالْكَلِمَةِ الْجَهْلَ وَ جَعَلْتَ الْجَهْلَ سِوَاهُ فَإِذَا أَفْنَى اللَّهُ الْأَشْيَاءَ أَفْنَى الصُّوَرَ وَ الْهِجَاءَ وَ لَا يَنْقَطِعُ وَ لَا يَزَالُ مَنْ لَمْ يَزَلْ عَالِما.
@yekaye