891) ‌📖 وَ تُحِبُّونَ الْمالَ حُبًّا جَمًّا 📖 💢ترجمه و مال را دوست دارید، دوست‌داشتنی فراوان؛ سوره فجر (89) آیه20 1397/11/19 2 جمادی‌الثانی 1440 @Yekaye

🔹تُحِبُّونَ ▪️قبلا بیان شد که ماده «حبب» در معانی متعددی به کار رفته است؛ دو معنای رایجتر آن، که در قرآن کریم به کار رفته، یکی «دوست داشتن» است و دیگری «دانه». ▪️برخی اساساً به سه اصل و ریشه مستقل برای این ماده باور دارند: یکی همین معنای «دانه»، دیگری لزوم و ثبات (که محبت و دوست داشتن را به این معنا برمی‌گردانند) و سوم کوتاه بودن (قِصَر). ▪️اما دیگران همان دو معنا را اساسی دانسته‌اند؛ و در این میان، ▫️ برخی همه این معانی را به «دوست داشتن» برمی‌گردانند و می‌گویند «دانه» هم از این جهت که محبوب کشاورز است، «حبّ» نامیده شده و ▫️برخی هم «دوست داشتن» را به «دانه» برمی‌گردانند با این توضیح که اصل این کلمه برای گندم و جو و سایر دانه‌های خوردنی به کار می‌رفته، سپس تعبیر «حَبَّةُ القلب» از باب تشبیه قلب به شکل دانه به کار رفته؛ و از اینجا تعبیر «حَبَبْتُ فلانا» در اصل به این معنا بوده که «حبه‌ی قلبم به تو اصابت کرد» و بتدریج برای دوست داشتن به کار رفته است. جلسه 781 http://yekaye.ir/ya-seen-36-33/ 📖اختلاف قرائت ▪️در اغلب قراءات سبع و قرائت حسن و ابن‌محیصن به صورت مخاطب (تحبّون) قرائت شده است؛ ▪️اما در قرائت اهل بصره (ابوعمرو) و نیز در قرائت ابوجعفر و یعقوب (از قراء عشره) و در برخی قراءات غیرمشهور مانند قرائت حسن و یزیدی و اعمش (از قراء ابرغع عشر) و مجاهد و جحدری و قتاده و ابورجاء و یحیی بن وثاب به صورت غایب (یحبّون) قرائت کرده‌اند. 📚مجمع البيان، ج10، ص731 و 732 ؛ البحر المحيط، ج10، ص474 ؛ معجم القراءات، ج10، ص428. @Yekaye

🔹جمًّا ▪️ماده «جمم» در اصل بر کثرت و اجتماع چیزی دلالت دارد (معجم المقاييس اللغة، ج1، ص420) و «جَمّ» به امر فراوان و بزرگ (کثیر عظیم) گویند چنانکه تعبیر «جمة الماء» به آب فراوانی که در جایی جمع شده باشد گفته می‌شود. (مجمع البيان، ج10، ص735؛ مفردات ألفاظ القرآن، ص ) ▪️در تفاوت «جمّ» با «کثیر» هم گفته‌اند که کثیر، مطلق فراوانی است، خواه در یکجا جمع شده باشد یا متفرق باشد؛ اما «جم» آن امر کثیر و فراوانی است که یکجا جمع شده باشد. (الفروق في اللغة، ص248) ماده «جمم» تنها همین یکبار در قرآن کریم به کار رفته است. @Yekaye

☀️1) روایت شده که یهودی‌ای خدمت امیرالمومنین ع آمد و گفت من سوالاتی دارم که اگر جوابشان را بدهی اسلام می‌آورم. و سوالاتش را پرسید و حضرت هم تمامی را جواب داد و وی هم تایید کرد که در تورات تحریف‌نشده همه این پاسخها را دیده بوده؛ و از این رو، مسلمان شد و نهایتا در حنگ صفین به شهادت رسید. یکی از سوالاتش این بود: چرا درهم را درهم و دینار را دینار نامیدند؟ امیرالمومنین ع فرمود: درهم را «درهم» نامیدند چون «دارُ هَمٍ [= ‌سرای غم و اندوه] است برای کسی که آن را جمع کند و در طاعت خداوند خرج نکند که آتش را برایش به ارث خواهد گذاشت؛ و دینار را دینار گفتند چون «دار النار» [= سرای آتش] است برای کسی که آن را جمع کند و در طاعت خداوند خرج نکند که آتش را برایش به ارث خواهد گذاشت. 📚علل الشرائع، ج1، ص3 حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ بِإِسْنَادِهِ رَفَعَهُ قَالَ: أَتَى عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ ع يَهُودِيٌّ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنِّي أَسْأَلُكَ عَنْ أَشْيَاءَ إِنْ أَنْتَ أَخْبَرْتَنِي بِهَا أَسْلَمْتُ قَالَ عَلِيٌّ ع سَلْنِي يَا يَهُودِيُّ عَمَّا بَدَا لَكَ فَإِنَّكَ لَا تُصِيبُ أَحَداً أَعْلَمَ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ فَقَالَ لَهُ الْيَهُودِيُّ أَخْبِرْنِي ... لِمَ سُمِّيَ الدِّرْهَمُ دِرْهَماً وَ لِمَ سُمِّيَ الدِّينَارُ دِينَاراً ... ؟ قال ع: ... وَ إِنَّمَا سُمِّيَ الدِّرْهَمُ دِرْهَماً لِأَنَّهُ دَارُ هَمٍّ مَنْ جَمَعَهُ وَ لَمْ يُنْفِقْهُ فِي طَاعَةِ اللَّهِ فأَوْرَثَهُ النَّارَ وَ إِنَّمَا سُمِّيَ الدِّينَارُ دِينَاراً لِأَنَّهُ دَارُ النَّارِ مَنْ جَمَعَهُ وَ لَمْ يُنْفِقْهُ فِي طَاعَةِ اللَّهِ فَأَوْرَثَهُ النَّارَ. فَقَالَ الْيَهُودِيُّ صَدَقْتَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنَّا لَنَجِدُ جَمِيعَ مَا وَصَفْتَ فِي التَّوْرَاةِ. فَأَسْلَمَ عَلَى يَدِهِ وَ لَازَمَهُ حَتَّى قُتِلَ يَوْمَ صَفَّيْنِ. @Yekaye

☀️2) از امام رضا ع روایت شده است که فرمودند: مال [در جایی و نزد کسی] جمع نشود مگر با پنج خصلت: بخل شدید؛ و آرزوی دراز؛ و حرصی که بر شخص غلبه کرده؛ و گسستن پیوند خویشاوندی؛ و ترجیح دادن دنیا بر آخرت. 📚الخصال، ج1، ص: 282 حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ هَارُونَ الْفَامِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ بُطَّةَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا ع يَقُولُ: لَا يَجْتَمِعُ الْمَالُ إِلَّا بِخِصَالٍ خَمْسٍ بِبُخْلٍ شَدِيدٍ وَ أَمَلٍ طَوِيلٍ وَ حِرْصٍ غَالِبٍ وَ قَطِيعَةِ الرَّحِمِ وَ إِيثَارِ الدُّنْيَا عَلَى الْآخِرَةِ @Yekaye

☀️3) از امام صادق ع روایت شده که یکی از دوستداران امیرالمومنین ع از ایشان پولی را درخواست کرد. حضرت فرمود: وقتی نوبت گرفتن سهم من از بیت‌المال شد، آن را با تو تقسیم می‌کنم. او گفت: ‌این مقدار کافی نیست و به نزد معاویه رفت و معاویه او را بهره‌مند ساخت. از آنجا به امیرالمومنین ع نامه‌ای نوشت که معاویه چه اموالی به من بخشید. امیرالمومنین ع در پاسخش نوشتند: اما بعد؛ همانا آنچه از مال و اموال در دست توست، کسانی قبل از تو بوده‌اند که این از آنِ آنان بوده؛ و بعد از تو هم به دست کسانی می‌رسد که مالِ آنان خواهد شد؛ و از آن تنها آنچه برای خویش آماده کرده‌ای مال تو است؛ پس [صلاح حال] خودت را بر صلاح فرزندانت ترجیح بده؛ که همانا تو فقط آن را برای یکی از این دوکس جمع می‌کنی: برای کسی که آنچه تو جمع کرده‌ای را در راه طاعت خداوند به کار می‌گیرد، پس با آنچه که مایه شقاوت تو شده، او سعادتمند می‌گردد؛ یا شخصی که آنچه را تو گردآورده‌ای در راه معصیت خداوند به کار می‌گیرد و با آنچه برایش جمع کرده‌ای شقاوتمند می‌گردد؛ و هیچیک از اینان سزاوار نیست که او را بر خودت ترجیح دهی و او را بر پشت خود سواری دهی؛ پس امیدت به کسی باشد که در مسیر رحمت خدا می‌رود و اعتمادت به کسی باشد که به روزی خدا باقی است. 📚الكافي، ج8، ص72؛ نهج البلاغة، حکمت 416 عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ مَوْلًى لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع سَأَلَهُ مَالًا. فَقَالَ ع: يَخْرُجُ عَطَائِي فَأُقَاسِمُكَ هُوَ. فَقَالَ لَا أَكْتَفِي. وَ خَرَجَ إِلَى مُعَاوِيَةَ؛ فَوَصَلَهُ؛ فَكَتَبَ إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع يُخْبِرُهُ بِمَا أَصَابَ مِنَ الْمَالِ. فَكَتَبَ إِلَيْهِ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع: أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ مَا فِي يَدِكَ مِنَ الْمَالِ قَدْ كَانَ لَهُ أَهْلٌ قَبْلَكَ وَ هُوَ صَائِرٌ إِلَى أَهْلِهِ بَعْدَكَ وَ إِنَّمَا لَكَ مِنْهُ مَا مَهَّدْتَ لِنَفْسِكَ فَآثِرْ نَفْسَكَ عَلَى صَلَاحِ وُلْدِكَ فَإِنَّمَا أَنْتَ جَامِعٌ لِأَحَدِ رَجُلَيْنِ إِمَّا رَجُلٌ عَمِلَ فِيهِ بِطَاعَةِ اللَّهِ فَسَعِدَ بِمَا شَقِيتَ وَ إِمَّا رَجُلٌ عَمِلَ فِيهِ بِمَعْصِيَةِ اللَّهِ فَشَقِيَ بِمَا جَمَعْتَ لَهُ وَ لَيْسَ مِنْ هَذَيْنِ أَحَدٌ بِأَهْلٍ أَنْ تُؤْثِرَهُ عَلَى نَفْسِكَ وَ لَا تُبَرِّدَ لَهُ عَلَى ظَهْرِكَ فَارْجُ لِمَنْ مَضَى رَحْمَةَ اللَّهِ وَ ثِقْ لِمَنْ بَقِيَ بِرِزْقِ اللَّهِ. @Yekaye

☀️4) ابوالاسود می‌گوید: هنگامی که طلحه و زبیر عثمان بن حنیف (والی منسوب امیرالمومنین ع) را از بصره بیرون کردند و سراغ بیت المال رفتند و در آن را گشودند و طلا و نقره‌های ذخیره شده در آن را دیدند گفتند: این غنیمتهایی است که خداوند به ما وعده داده بود و خبر داده بود که برای رساندن آن به ما تعجیل می‌کند! من این را از آنها شنیدم و البته علی ع را هم دیدم که وقتی بر بیت المال بصره وارد شد و آنچه در آن بود را دید؛ فرمود: ای زرد و ای سفید! بروید غیر مرا فریب دهید؛ همانا مال و ثروت یعسوب* ظالمان است و من یعسوب مومنانم. * یعسوب، ملکه زنبور عسل است که همه زنبوران مجذوب اویند و به گرد او می‌چرخند و به فرمان اویند. 📚الجمل و النصرة لسيد العترة في حرب البصرة، ص286 وَ لَمَّا خَرَجَ عُثْمَانُ بْنُ حُنَيْفٍ مِنَ الْبَصْرَةِ وَ عَادَ طَلْحَةُ وَ الزُّبَيْرُ إِلَى بَيْتِ الْمَالِ فَتَأَمَّلَا مَا فِيهِ فَلَمَّا رَأَوْا مَا حَوَاهُ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ قَالُوا هَذِهِ الْغَنَائِمُ الَّتِي وَعَدَنَا اللَّهُ بِهَا وَ أَخْبَرَنَا أَنَّهُ يُعَجِّلُهَا لَنَا. قَالَ أَبُو الْأَسْوَدِ فَقَدْ سَمِعْتُ هَذَا مِنْهُمَا؛ وَ رَأَيْتُ عَلِيّاً ع بَعْدَ ذَلِكَ وَ قَدْ دَخَلَ بَيْتَ مَالِ الْبَصْرَةِ فَلَمَّا رَأَى مَا فِيهِ قَالَ يَا صَفْرَاءُ وَ يَا بَيْضَاءُ غُرِّي غَيْرِي؛ الْمَالُ يَعْسُوبُ الظَّلَمَةِ وَ أَنَا يَعْسُوبُ الْمُؤْمِنِين. @Yekaye

. 1⃣ «وَ تُحِبُّونَ الْمالَ حُبًّا جَمًّا» مقصود از دوست‌داشتن یکجا و فراوان مال که در این آیه بدان هشدار داده شده، چیست؟ 🍃الف. چنان دلبسته جمع کردن مال و ثروت هستید که دغدغه‌ای ندارید که از چه راهی آن را به دست می‌آورید؛ یعنی هر راه حلال و حرامی که جلویتان برای کسب مال مهیا شود بدان اقدام می‌کنید و از عاقبت کار پروایی ندارید. (به نقل از مجمع‌البیان، ج10، ص740) 🍃ب. چنان مال و ثروت را دوست دارید که حاضر نیستید در راه طاعت خدا و رفع نیازهای نیازمندان پولی خرج کنید؛ (به نقل از مجمع‌البیان، ج10، ص740) و در واقع، این آیه تعلیلی است برای دو آیه قبل که آنان را به خاطر اکرام نکردن یتیمان و رغبت نکردن به اطعام مسکینان مواخذه فرمود. (المیزان، ج20، ص283) 🍃ج. شاید می‌خواهد بفرماید یک علاقه متعارف به مال و ثروت، به عنوان یک وسیله برای گذران زندگی دنیوی، مشکلی ندارد؛ آنچه انسان را بیچاره می‌کند موضوعیت پیدا کردن جمع‌آوری مال به هر قیمتی و دلبستگی شدید پیدا کردن بدان است. 🍃د. ... @Yekaye