@yekaye

🔹صيْحَةً ▪️ماده «صیح» در اصل به معنای صدای بلند و بلند کردن صدا (فریاد کشیدن) است 📚(معجم المقاييس اللغة، ج3، ص324؛ مفردات ألفاظ القرآن، ص496) ▫️و اگرچه به هر فریاد بلندی اطلاق می‌شود (يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِم؛ منافقون/4) اما در قرآن کریم، غالبا به عنوان یکی از عذاب‌هایی که موجب هلاکت قومی گردیده، مطرح شده ؛ و به نفخ صور نیز «صیحه» اطلاق شده است (إِنْ كانَتْ إِلاَّ صَيْحَةً واحِدَةً فَإِذا هُمْ جَميعٌ لَدَيْنا مُحْضَرُونَ، یس/53؛ يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ، ق/42) ▫️تفاوت دیگر «صیحه» با «صوت» (= صدا) در این است که صوت کلمه عامی است برای همه صداها (از موجود زنده تولید شود یا از در و دیوار و ...) به کار می‌رود: اما «صیحه» فقط به صدایی که از موجود زنده (جانوران، به معنای اعم از انسان) درآید گفته می‌شود؛ ▫️و البته تفاوت «صیحه» با «نداء» هم در این است که «نداء» صدای بلند معنی‌دار است؛ اما «صیحه» بر صدای بلند بی‌معنا هم گفته می‌شود (یعنی در آن ضرورتاً از کلمات معنی‌دار استفاده نمی‌شود؛ یعنی ندا می‌تواند صیحه باشد اما هر صیحه‌ای لزوما ندا نیست.) با این اوصاف، شاید کلمه «فریاد» در زبان فارسی، بهترین معادل «صیحة» باشد. 🔸(البته در فارسی کلمات «آواز» ، «جیغ» ، «بانگ» و «داد» (داد زدن، داد کشیدن) هم داریم که هر یک تفاوتی دارد: 🔺«آواز» این سه ویژگی (بلند بودن، خاص موجود زنده بودن) را دارد، اما برخلاف فریاد، بار معنایی مثبت دارد و شامل صدای گوشخراش نمی‌شود. 🔺 «بانگ» ظاهرا برای غیر موجود زنده هم به کار می‌رود (بانگ نعل ستوران، دهخدا). 🔺«جیغ» اخص از «فریاد» است؛ زیرا اولا حتما از اصوات بی‌معنا استفاده می‌شود و ثانیا صرفا در مورد فریادهایی که با صدای زیر و نازک است به کار می‌رود؛ در مورد کلمات معنی دار به کار ‌رود؛ و 🔺«داد» هم فقط در مورد انسان به کار ‌رود.) 📿ماده «صیح» تنها به صورت کلمه «صیحة» و 13 بار در قرآن کریم آمده است. ✳️ان‌شاءالله در تدبر5 تحلیلی از کاربردهای قرآنیِ کلمه «صیحه» ارائه خواهد شد، که بر آن اساس، شاید بتوان گفت قرآن کریم عملا با استفاده‌های خاص از این واژه، بار معنایی خاصی برایش ایجاد کرده است. 📖 صيْحَة واحِدَة ▪️در اغلب قرائت‌ها به همین صورت «صَيْحَةً واحِدَةً» قرائت شده است، که در این صورت «کان» کان ناقصه محسوب شده و این عبارت خیر کان و منصوب است؛ ▪️اما در قرائت ابوجعفر (از قراء عشره) و برخی قرائات غیرمشهور (شیبه و نعمان بن حارث)‌به صورت «صَيْحَةٌ واحِدَةٌ» قرائت شده است که در این صورت «کان تامه» محسوب شده است و «صیحة» فاعل آن می‌باشد (یعنی: فقط صیحه واحدی رخ داد) ▪️البته در قرائت ابن‌مسعود، به جای «صیحة» ، «زقية» قرائت شده است، که «زقیه» به صدای فریاد پرنده است؛ و بویژه در مورد فریاد شدید خروس به کار می‌رود. 📚(معاني القرآن، ج2، ص375 ؛ مجمع البيان، ج8، ص657-658 ؛ الدر المنثور، ج5، ص262 ؛ البحر المحيط، ج9، ص60) @yekaye

🔹خامِدُونَ ▪️ماده «خمد» در اصل به معنای ساکن و ساقط شدن دلالت می‌کند. این ماده غالبا در مورد وقتی که شعله آتش فروکش می‌کند و خاموش می‌شود به کار می‌رود. 📚(معجم المقاييس اللغة، ج2، ص215؛ مفردات ألفاظ القرآن، ص298) ▪️تفاوت خمودیِ آتش با اطفاء آن ▫️یکی این است که ماده «خمد» در جایی است که با قهر و غلبه باشد؛ اما ماده «طفأ» با مدارا و رفق انجام می‌شود ▫️و دیگر اینکه اخماد فقط برای خاموشی آتش فراوان و از جوش و خروش افتادن آن به کار می‌رود، اما اطفاء برای هر گونه خاموش کردن (حتی در حد یک چوب کبریت) به کار می‌رود 📚(الفروق في اللغة، ص297). ▪️ظاهرا به همین مناسبت است که برخی گفته‌اند که اصل این ماده بر سکون و خمودی پس از غلیان و فوران دلالت دارد 📚 (التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج3، ص126). این ماده تنها 2 بار در قرآن کریم به کار رفته، و هر دو بار در وصف جماعتی است که با نزول عداب الهی، چراغ زندگی‌شان خاموش شد. (مورد دیگر: فَما زالَتْ تِلْكَ دَعْواهُمْ حَتَّى جَعَلْناهُمْ حَصيداً خامِدينَ؛ انبیاء/15) @yekaye

☀️1) از رسول الله ص روایت شده است: همانا خداوند به ظالم مهلت می‌دهد، آنگاه وقتی که او را می‌گیرد، جای فرار ندارد؛ سپس این آیه را تلاوت کردند: «و این چنین بود گرفتن پروردگارت، هنگامی که قریه‌هایی را در حالی که ظالم بودند مواخذه کرد؛ همانا گرفتن او بشدت دردناک است. (هود/102) 📚صحيح البخاري، ج6، ص74؛ صحيح مسلم، ج4، ص1997؛ مجمع البيان، ج5، ص292 حَدَّثَنَا صَدَقَةُ بْنُ الفَضْلِ، أَخْبَرَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ، حَدَّثَنَا بُرَيْدُ بْنُ أَبِي بُرْدَةَ، عَنْ أَبِي بُرْدَةَ، عَنْ أَبِي مُوسَی رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللهُ عَلَيْهِ وَ [آله و] سَلَّمَ: إِنَّ اللَّهَ لَيُمْلِي لِلظَّالِمِ حَتَّی إِذَا أَخَذَهُ لَمْ يُفْلِتْهُ قَالَ: ثُمَّ قَرَأَ: «وَكَذَلِكَ أَخْذُ رَبِّكَ إِذَا أَخَذَ القُرَی وَهِيَ ظَالِمَةٌ إِنَّ أَخْذَهُ أَلِيمٌ شَدِيدٌ» @yekaye

☀️2) روایت شده که امیرالمومنین ع در فرازی از یکی از خطبه‌های خود فرمودند: و در كارها پيشدستی كنيد در عمری كه واپس رونده است، و بيماريی- كه از كار- بازدارنده- است، يا مرگی كه رباينده است، كه مرگ به هم زننده لذّتهای شماست، و تيره كننده دلخواه‌هایتان، و دور كننده از مقصودهایتان؛ ديدار كنندهای است كه دوستش ندارند، و همتايی است كه شكست نخورد. كينهخواهی است كه پی او را نگيرند. حلقههای ريسمانهايش را بر شما انداخته است، و سختيهايش فراتان گرفته، و پيكانهاش را به سویتان روانه ساخته. خشم و قهرش سترگ است و دشمنیاش در پی هم، و تیرش به خطا نرود. زودا كه بر شما سايه افكند با ابرهای تيره‌اش و دردهايش دائما سختتر شونده‌اش و تاريكيهای از خود بی خود کننده‌اش. و دردِ «جان گرفتن»اش، و پردههای تاريكِ پوشاننده‌اش، و طعم ناخوشايند و ناگوارش. گويی ناگهان مرگ بر شما تاخته و گفتگوهاتان را خاموش ساخته، و جمعيتتان را پراكنده و نشانههاتان را از ميان برده، و خانههاتان را تهی كرده ... و مفريبد شما را دنيا چنانكه فريفت كسانی را كه پيش از شما بودند، از آنان كه گذشتند و رفتند و جای خويش تهی هشتند. آنان كه دنيا را دوشيدند و شرنگ فريبش را نوشيدند. نابود كردند آنچه را به كار آيد و كهنه كردند آن را كه نو بايد. خانههاشان گورستان شد و دارايیشان میراثِ اين و آن. آن را كه نزدشان آيد نشناسند، و آن را كه برایشان بگريد ننگرند و آن را كه بخواندشان پاسخ ندهند. 📚نهج البلاغة، خطبه230 (اقتباس از ترجمه شهیدی، ص263) مِنْ خُطْبَةٍ لَهُ ع ... وَ بَادِرُوا بِالْأَعْمَالِ عُمُراً نَاكِساً أَوْ مَرَضاً حَابِساً أَوْ مَوْتاً خَالِساً فَإِنَّ الْمَوْتَ هَادِمُ لَذَّاتِكُمْ وَ مُكَدِّرُ شَهَوَاتِكُمْ وَ مُبَاعِدُ طِيَّاتِكُمْ زَائِرٌ غَيْرُ مَحْبُوبٍ وَ قِرْنٌ غَيْرُ مَغْلُوبٍ وَ وَاتِرٌ غَيْرُ مَطْلُوبٍ قَدْ أَعْلَقَتْكُمْ حَبَائِلُهُ وَ تَكَنَّفَتْكُمْ غَوَائِلُهُ وَ أَقْصَدَتْكُمْ مَعَابِلُهُ وَ عَظُمَتْ فِيكُمْ سَطْوَتُهُ وَ تَتَابَعَتْ عَلَيْكُمْ عَدْوَتُهُ وَ قَلَّتْ عَنْكُمْ نَبْوَتُهُ فَيُوشِكُ أَنْ تَغْشَاكُمْ دَوَاجِي ظُلَلِهِ وَ احْتِدَامُ عِلَلِهِ وَ حَنَادِسُ غَمَرَاتِهِ وَ غَوَاشِي سَكَرَاتِهِ وَ أَلِيمُ إِزْهَاقِهِ وَ دُجُوُّ أَطْبَاقِهِ وَ جُشُوبَةُ مَذَاقِهِ فَكَأَنْ قَدْ أَتَاكُمْ بَغْتَةً فَأَسْكَتَ نَجِيَّكُمْ وَ فَرَّقَ نَدِيَّكُمْ وَ عَفَّی آثَارَكُمْ وَ عَطَّلَ دِيَارَكُمْ ... وَ لَا تَغُرَّنَّكُمُ الدُّنْيَا كَمَا غَرَّتْ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ مِنَ الْأُمَمِ الْمَاضِيَةِ وَ الْقُرُونِ الْخَالِيَةِ الَّذِينَ احْتَلَبُوا دِرَّتَهَا وَ أَصَابُوا غِرَّتَهَا وَ أَفْنَوْا عِدَّتَهَا وَ أَخْلَقُوا جِدَّتَهَا أَصْبَحَتْ مَسَاكِنُهُمْ أَجْدَاثاً وَ أَمْوَالُهُمْ مِيرَاثاً لَا يَعْرِفُونَ مَنْ أَتَاهُمْ وَ لَا يَحْفِلُونَ مَنْ بَكَاهُمْ وَ لَا يُجِيبُونَ مَنْ دَعَاهُم. @yekaye

. 1⃣ «إِنْ كانَتْ إِلاَّ صَيْحَةً واحِدَةً فَإِذا هُمْ خامِدُونَ» مردم آن شهر وقتی فرستادگان الهی سراغشان آمدند بدانها اعتنا نکردند و آنها را تهدید کردند و به آنان فال بد زدند❗️ وقتی هم که یکی از خودشان به حمایت از آن فرستادگان الهی آمد نه‌تنها به سخن او توجه نکردند بلکه او را به شهادت رساندند‼️ اینان به خود مغرور شده بودند؛ اما هلاکت آنان برای خدا کاری نداشت؛ نه لشکری لازم بود و نه عِدّه و عُدّه‌ای؛ یک صیحه کافی بود که تمامی جنبش و جوش و خروش آنان را خاموش کند. 🔹خلاصه اینکه: ابرقدرتهايى كه ديروز مىگفتند: «لَنَرْجُمَنَّكُمْ وَ لَيَمَسَّنَّكُمْ مِنَّا عَذابٌ أَلِيمٌ» امروز با يك صيحه نابود شدند. 📚(تفسير نور، ج9، ص536) @yekaye

. 2⃣ «إِنْ كانَتْ إِلاَّ صَيْحَةً واحِدَةً فَإِذا هُمْ خامِدُونَ» قهر الهى ناگهانى است، غافل نباشيم. 📚(تفسير نور، ج9، ص536) @yekaye

. 3⃣ «وَ ما أَنْزَلْنا عَلی قَوْمِهِ ... مِنْ جُنْدٍ مِنَ السَّماءِ ... إِنْ كانَتْ إِلاَّ صَيْحَةً واحِدَةً» در آیه قبل فرمود که بر این قوم لشکری از آسمان نفرستادیم؛ و در این آیه فرمود جز یک صیحه در کار نبود. مقصود چیست؟ 🍃الف. اغلب مفسران گفته‌اند که این تعبیر برای کوچک شمردن آنان است، یعنی می‌خواهد بفهماند که نابود کردن آنان برای خدا بسیار آسان بود. 📚(مثلا مجمع‌البیان، ج8، ص759؛ المیزان، ج17، ص80) 🍃ب. اگر این آیه را با آیات دیگری که بحث عذاب کردن یک قوم با «صیحه» مطرح شده، مقایسه کنیم، شاید بتوان گفت که می‌خواهد بفرماید که عذاب اینان صرفا با صیحه انجام شد، نه با همراهی هیچ عذاب آسمانی دیگری (همانند صاعقه و سنگباران و ...) 🔖(توضیح بیشتر در تدبر5 https://eitaa.com/yekaye/1646 ) 🍃ج. ... @yekaye

. 4⃣ «إِنْ كانَتْ إِلاَّ صَيْحَةً» چنانکه در نکات ادبی اشاره شد، صیحه همان فریاد است؛ یعنی صدای بلندی که از موجود زنده بیرون می‌آید. چرا از تعبیر «صیحه» (آن هم «یک صیحه») برای عذاب آنان استفاده کرد؟ 🍃الف. شاید می‌خواهد غیرمستقیم اشاره کند به واسطه بودن فرشته‌ای در این عذاب، و اینکه فقط فریاد یک فرشته برای نابودی آنان کافی بود؛ و هیچ عامل زمینی و آسمانی دیگری (مانند زلزله و صاعقه و سنگباران و ...) در کار نبوده است. 🍃ب. ... @yekaye