🔹تَحَاضُّونَ ▪️درباره ماده «حضض» برخی بر این باورند که در دو معنای مستقل به کار رفته است: ‌ 🔸یکی برانگیختن برای چیزی، چنانکه «حضَضْته على كذا» یعنی او را برای انجام آن کار تشویق و ترغیب کردم؛ 🔸و دیگری محل فرودست، چنانکه «حضیض» به نشیب [نقطه مقابل «فراز»] زمین گفته می‌شود. (معجم مقاييس اللغه، ج2، ص13) ▫️برخی خواسته‌اند این اصل را به یک معنا برگردانند و گفته‌اند معنای اصلی «الحثّ على الْحَضِيضِ: برانگیختن بر روی نشیب زمین» است (مفردات ألفاظ القرآن، ص241) یعنی ترغیب و تشویق به کاری که شخص آن را دون شأن خود می‌پندارد و اطلاق «حضیض» ‌بر دامنه کوه هم به خاطر این است که نسبت به بالای کوه در پایین قرار دارد. (التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج2، ص282) ▪️از خلیل نقل شده که فرق «حضض» و «حثث» (که هردو به معنای تشویق و برانگیختن برای کاری می‌باشد) در این است که «حثّ» در سیر و حرکت دادن به کار می‌رود اما «حضّ» در سیر و سوق دادن نیست. (معجم مقاييس اللغه، ج2، ص13) ▪️این ماده به صورت ثلاثی مجرد به معنای «تشویق شدن و رغبت داشتن» است: «وَ لا يَحُضُّ عَلى طَعامِ الْمِسْكينِ» (حاقه/34 و ماعون/3) و در باب مفاعله به معنای همدیگر را به کاری تشویق و ترغیب نمودن است: «وَ لا تَحَاضُّونَ عَلى طَعامِ الْمِسْكينِ» (فجر/18) 📿ماده «حضض» در قرآن کریم همین سه بار به کار رفته است. 📖اختلاف قرائت ▪️در قرائت اهل کوفه (عاصم و حمزه و کسائی) و ابوجعفر (از قراء عشره) و اعمش (از قراء اربعه عشر) و برخی دیگر از قرائات غیرمشهور مانند ابن مقسم به صورت «لا تَحَاضُّونَ» قرائت شده است؛ که در اصل «تتحاضّون» بوده، که یک از «ت»ها حذف شده است (شبیه تنزل الملائکه؛ قدر/4) و به معنای آن است که همدیگر را تشویق نمی‌کنید» ▪️در قرائت اهل مکه (ابن کثیر) و مدینه (نافع) و شام (ابن عامر) به صورت «لا تَحُضُّونَ» (فعل ثلاثی مجرد) قرائت شده است که آن را به معنای «بدان امر نمی‌کنید» ویا «بدان رغبت نمی‌کنید و تشویق نمی‌شوید» دانسته‌اند؛ ▪️در قرائت اهل بصره (ابوعمرو) و یعقوب (از قراء عشره) و حسن و یزیدی (از قراء اربعه عشر) و در برخی قراءات غیرمشهور دیگر مانند قرائت مجاهد و جحدری و قتاده و ابورجاء به صورت غایب «لا یَحُضُّونَ» (فعل ثلاثی مجرد غایب) قرائت کرده‌اند؛ ▪️در روایت شیرازی از قرائت کسائی، و روایتی از قرائت ابن محیصن (از قراء اربعه عشر) و ابن مسعود و علقمه و زید بن علی و عبدالله بن مبارک و سلمی و ابراهیم به صورت «لا تُحَاضُّونَ» قرائت شده است (که آن را به معنای لا تحافظون: محافظت بر این کار ندارید) دانسته‌اند. ▪️در روایت دیگری از قرائت ابن مسعود و نیز قرائت علقمه و شعبه بن حجاج به صورت «لا یُحَاضُّونَ» قرائت شده ااست. 📚مجمع البيان، ج10، ص731 و 732 و 740 ؛ الكشاف، ج4، ص751 ؛ البحر المحيط، ج10، ص474 ؛ معجم القراءات، ج10، ص425-426 🔹علی طَعامِ الْمِسْكينِ ▪️این تعبیر می‌تواند به حذف مضاف باشد؛ یعنی مراد از آن «اطعام طعام المسکین» (طعام دادن به مسکین) باشد؛ ▪️و ممکن است «طعام» (=خوراک) به عنوان اسم جانشین معنای مصدری «اطعام» شده باشد. (مجمع البيان، ج10، ص735) @Yekaye

☀️1) از امام باقر ع روایت شده است: نیکوکاری و صدقه فقر را طرد می‌کنند و بر عمر می‌افزایند و هفتاد نوع مرگ بد را دفع می‌کنند. 📚الكافي، ج4، ص2 مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ جَمِيعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ غَالِبٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: الْبِرُّ وَ الصَّدَقَةُ يَنْفِيَانِ الْفَقْرَ وَ يَزِيدَانِ فِي الْعُمُرِ وَ يَدْفَعَانِ تِسْعِينَ مِيتَةَ السَّوْءِ. @Yekaye

☀️2) حسین بن نعیم می‌گوید: امام صادق ع به من فرمود: حسین! آیا برادران [دینی‌ات] را دوست داری؟ گفتم: بله. فرمود: آیا به فقرایشان کمک می‌کنی و منفعتی به آنان می‌رسانی؟ گفتم: بله. فرمود: همانا بر تو سزاوار است که دوست بداری کسی که خداوند دوست دارد [یا: خدا را دوست دارد]؛ و به خدا سوگند به هیچیک از آنان منفعتی نمی‌رسانی مگر اینکه دوستش بداری. آیا آنان را به منزلت دعوت می‌کنی؟ گفتم: بله. هیچگاه غذا نمی‌خورم مگر اینکه دو سه نفر یا بیشتر و کمتر بر سر سفره‌ام می‌نشینند. سپس امام صادق ع فرمود: اما فضل و نیکی آنان بر تو عظیمتر است از فضل و نیکی تو بر آنان! گفتم: فدایت شوم! من از غذای خودم به آنان غذا می دهم و بر مَرکب خودم سوارشان می‌کنم و آنگاه فضل آنان بر من بیشتر است؟! فرمود: بله! همانا آنان هنگامی که به منزلت وارد می‌شوند با مغفرت تو و مغفرت خانواده ات وارد می‌شوند و وقتی از منزلت بیرون می‌روند گناهان تو و گناهان خانواده ات را بیرون می‌برند. 📚الكافي، ج2، ص201-202 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ حُسَيْنِ بْنِ نُعَيْمٍ الصَّحَّافِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: أَ تُحِبُّ إِخْوَانَكَ يَا حُسَيْنُ؟ قُلْتُ نَعَمْ. قَالَ تَنْفَعُ فُقَرَاءَهُمْ؟ قُلْتُ نَعَمْ. قَالَ أَمَا إِنَّهُ يَحِقُّ عَلَيْكَ أَنْ تُحِبَّ مَنْ يُحِبُ اللَّهُ أَمَا وَ اللَّهِ لَا تَنْفَعُ مِنْهُمْ أَحَداً حَتَّى تُحِبَّهُ! أَ تَدْعُوهُمْ إِلَى مَنْزِلِكَ؟ قُلْتُ نَعَمْ؛ مَا آكُلُ إِلَّا وَ مَعِيَ مِنْهُمُ الرَّجُلَانِ وَ الثَّلَاثَةُ وَ الْأَقَلُّ وَ الْأَكْثَرُ. فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: أَمَا إِنَّ فَضْلَهُمْ عَلَيْكَ أَعْظَمُ مِنْ فَضْلِكَ عَلَيْهِمْ! فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أُطْعِمُهُمْ طَعَامِي وَ أُوطِئُهُمْ رَحْلِي وَ يَكُونُ فَضْلُهُمْ عَلَيَّ أَعْظَمَ؟ قَالَ نَعَمْ إِنَّهُمْ إِذَا دَخَلُوا مَنْزِلَكَ دَخَلُوا بِمَغْفِرَتِكَ وَ مَغْفِرَةِ عِيَالِكَ وَ إِذَا خَرَجُوا مِنْ مَنْزِلِكَ خَرَجُوا بِذُنُوبِكَ وَ ذُنُوبِ عِيَالِكَ. @Yekaye

☀️3) از امام حسن عسکری ع روایت شده است که امام رضا ع فرمودند: بهترین چیزی که عالِی از دوستان و موالیان ما برای روز فقر و درماندگی و ذلت و بیچارگی‌اش از پیش می‌فرستد، آن است که در دنیا [با حل شبهات و تعلیم صحیح] مسکینی از دوستداران ما را از دست فرد ناصبی‌ای که دشمن خدا و رسولش است نجات می دهد؛ چنین کسی از قبرش برمی خیزد در حالی که فرشتگان از لبه قبر او تا جایگاهش در بهشت به صف ایستاده‌اند و او را بر روی بالهای خود می‌برند؛ می‌گویند: آفرین بر تو؛ خوشا به حالت، خوشا به حالت؛ ای دور کننده سگها از نیکان؛ و ای کسی که نسبت به امامان نیکی غیرت می‌ورزیدی! 📚التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكري عليه السلام، ص350 قَالَ عَلِيُّ بْنُ مُوسَى الرِّضَا ع: أَفْضَلُ مَا يُقَدِّمُهُ الْعَالِمُ مِنْ مُحِبِّينَا وَ مَوَالِينَا أَمَامَهُ لِيَوْمِ فَقْرِهِ وَ فَاقَتِهِ، وَ ذُلِّهِ وَ مَسْكَنَتِهِ، أَنْ يُغِيثَ فِي الدُّنْيَا مِسْكِيناً مِنْ مُحِبِّينَا مِنْ يَدِ نَاصِبٍ عَدُوٍّ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ، يَقُومُ مِنْ قَبْرِهِ وَ الْمَلَائِكَةُ صُفُوفٌ مِنْ شَفِيرِ قَبْرِهِ إِلَى مَوْضِعِ مَحَلِّهِ مِنْ جِنَانِ اللَّهِ فَيَحْمِلُونَهُ عَلَى أَجْنِحَتِهِمْ، يَقُولُونَ: مَرْحَباً طُوبَاكَ طُوبَاكَ يَا دَافِعَ الْكِلَابِ عَنِ الْأَبْرَارِ، وَ يَا أَيُّهَا الْمُتَعَصِّبُ لِلْأَئِمَّةِ الْأَخْيَار. @Yekaye

. 1⃣ «وَ لا تَحَاضُّونَ عَلی طَعامِ الْمِسْكينِ» قرآن کریم افراد را فقط به خاطر اینکه رغبتی به اطعام مساکین ندارند، مواخذه نمی‌کند؛ بلکه 🤔حتی اگر کسی خودش به این کار اقدام کند اما اهل تشویق کردن دیگران به این کار نباشد مشمول مواخذه این آیه می‌شود. @Yekaye

. 2⃣ «وَ لا تَحَاضُّونَ عَلی طَعامِ الْمِسْكينِ» بینوانایان نباید گرسنه بمانند؛ با انفاق خود، با تشویق دیگران باید به آنان رسیدگی کرد. (تفسیر نور، ج10، ص477) @Yekaye

. 3⃣ ) «كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْيَتيمَ؛ وَ لا تَحَاضُّونَ عَلی طَعامِ الْمِسْكينِ» در آیات 15-16 منطق انسان‌های دنیاگرا را به چالش کشید و در این آیه و آیه قبل برای نشان دادن تفاوت منطق شخص دنیاگرا با منطق انسان آخرت گرا، از مطلق انفاق و نیکوکاری سخن نگفت، بلکه سراغ اکرام یتیم و اطعام مسکین رفت. شاید بدین جهت که نشان دهد مومن، اگر به دیگری خدمتی می‌کند برای خداست، نه برای اینکه در ازایش ثمره‌ای دریافت کند: یتیم و مسکین مظهر انسانهای ناتوان و بی‌پشت و پناه است؛ اگر کسی به شخصی که تحت حمایت پدرش است یا خودش پولدار است کمک کند، احتمال این هست که کمکش را به خاطر اینکه بعدا از حمایت پدر یا پول او بهره‌مند شود، انجام داده باشد؛ اما در کمک به یتیم و مسکین، فقط باور دینی و امید به پاداش الهی است که مشوق کار است، نه بازده دنیوی. @Yekaye

. 4⃣ «فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهانَنِ؛ كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْيَتيمَ؛ وَ لا تَحَاضُّونَ عَلی طَعامِ الْمِسْكينِ» اینکه خدا روزی را بر انسان تنگ گرفته، نشانه اهانت خدا به شخص و خوار کردن او نیست؛ بلکه اینکه خدا به انسان مالی داده ولی او با این مالش یتیم‌نوازی و اطعام مسکین نمی‌کند، نشانه اهانت و خوار شدن شخص از جانب خداست. (مجمع البیان، ج10، ص740) 💠تاملی با خویش منطق و تحلیل ما چه اندازه قرآنی است⁉️ آیا ما انسان فقیری که بسختی روزی خود را تامین می‌کند، شخصی خوار و بی‌مقدار می‌شمریم؛ یا انسان ثروتمندی که زندگی مرفهی دارد اما روال خود را بر کمک به ایتام و مستمندان قرار نداده است⁉️ مثلا: در مجالسی که یک فرد فقیر و یک فرد ثروتمندی که اهتمامی به فقرا ندارد حضور داشته باشند، به کارها و اقدامات کدام از این دو بیشتر توجه می‌کنیم؟ به سخن کدام از این دو با دقت‌تر گوش می‌دهیم؟ نظر کدامیک را در مسائل مختلف زندگی جویا می‌شویم؟ و ... @Yekaye

. 5⃣ «فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهانَنِ؛ كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْيَتيمَ؛ وَ لا تَحَاضُّونَ عَلی طَعامِ الْمِسْكينِ» ریشه تنگ شدن روزی، این نیست که خدا ما را فراموش کرده و برای ما اهمیتی قائل نیست؛ 🤔ریشه‌اش این است که وقتی مالی داشته‌ایم از یتیم و مسکین دستگیری نکرده‌ایم❗️ @Yekaye