. 6⃣ «وَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لَئِنْ جاءَهُمْ نَذيرٌ لَيَكُونُنَّ أَهْدی مِنْ إِحْدَی الْأُمَمِ فَلَمَّا جاءَهُمْ نَذيرٌ ما زادَهُمْ إِلاَّ نُفُوراً» 🔻قریش در مکه به خداوند سوگند خوردند، سختترين سوگندها، که مسلّماً اگر انذاردهنده‌ای نزدشان آید بی‌شک هدایت‌یافته‌تر از هر یک از امّتها باشند؛ اما چون انذاردهنده‌ای نزدشان آمد آنان را جز نفرت نیفزود 📚(ابوهلال، به نقل از الدر المنثور، ج5، ص256) ؛ 🔻یهودیان در مدینه به مشرکان می‌گفتند که اگر پیامبر بیاید، ما بر شما پیروز خواهیم شد؛ اما چون پیامبر اکرم ص آمد بدو کفر ورزیدند (وَ كانُوا مِنْ قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَی الَّذينَ كَفَرُوا فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا كَفَرُوا بِه؛ بقره/89)؛ 🔻مردم جهان اسلام وقتی تبعیض‌های خلیفه سوم را دیدند بر او شوریدند و پس از قتل وی، دور خانه امیرالمومنین ع ازدحام کردند که حتما تو باید حکومت را عهده دار شوی و ما یاریت می کنیم؛ اما بعد از مدتی از اینجا و آنجا سر به شورش برداشتند و سه جنگ عظیم را بر او تحمیل کردند که در اغلب این جنگها جمعیت کسانی که به یاری او برخاستند یک چهارم کسانی که با وی جنگیدند نمی‌شدند؛ 🔻مردم کوفه نامه‌ها نوشتند و هزاران نفر بیعت کردند که اگر امام حسین ع بیاید یاری‌اش کنند و یزیدیان را سرنگون کنند، چون امام حسین ع آمد اکثر آنان به سپاه یزید پیوستند و به جنگ با امام حسین ع آمدند. 🌀تاملی با خویش ما هم ادعا می‌کنیم که منتظر امام زمان ع هستیم و اگر بیاید هدایت‌یافته‌ترین انسانها خواهیم بود و بیش از هرکس دیگری او را یاری خواهیم کرد❗️ آیا وقتی نوبت به عمل برسد، مانند اینان نخواهیم شد⁉️ @yekaye

✅ توجه به دلیل کثرت مطالب مربوط به این آیه (هم در نکات ادبی، و هم در احادیث و تدبرهای مربوطه) نیمی از بحث‌ها به فردا واگذار خواهد شد.

🔹اسْتِكْباراً قبلا بیان شد که ▪️ماده «کبر» در اصل به معنای «بزرگی» و نقطه مقابل «صغر» (کوچکی) می‌باشد؛ و این دو کلمه متضایف هستند، یعنی همواره در نسبت با همدیگر سنجیده می‌شوند، و دو مفهومی هستند که همواره در نسبت با امور دیگر مطرح می‌گردند، برخلاف «عظمت» و «حقارت» که درباره خود شیء به خودی خود و صرف نظر از مقایسه آن با چیزی دیگر به کار می‌روند هرچند در زبان فارسی برای هر دو از کلمه «بزرگ» استفاده می‌کنیم. 🔖جلسه 223 http://yekaye.ir/al-aaraf-7-13/ ▪️اکنون می افزاییم که سه کلمه «کبر» و «تکبر» و «استکبار» به لحاظ معنایی بسیار به هم نزدیک‌اند؛ و استکبار به معنای «بزرگی طلبیدن» و «بزرگی را به خود بستن» است که می‌تواند در معنای ممدوح (اینکه انسان در طلب بزرگی برآید) و مذموم (اینکه انسان بدون اینکه بزرگ باشد، خود را بزرگ بنمایاند) به کار رود و در قرآن همواره در این معنای دوم به کار رفته است. 📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص697) 🔸درباره جایگاه نحوی این کلمه چند دیدگاه مطرح شده، که با توجه به قاعده امکان استعمال یک لفظ در چند معنا همگی می‌تواند درست باشد: ▫️مفعول له: یعنی آمدن انذاردهنده بر آنان نیفزود جز نفرت، برای اینکه (بدین سبب که] آنان در زمین استکبار می‌ورزیدند. ▫️مصدر و مفعول مطلق برای فعل محذوف: یعنی چنین بوده است: استكبروا استكبارا في الأرض؛ یعنی آمدن انذاردهنده بر آنان نیفزود جز نفرت، و آنان استکبار ورزیدند در زمین چه استکبارورزیدنی. ▫️حال، یعنی مراد «مستكبرين في الأرض» بوده است. آمدن انذاردهنده بر آنان نیفزود جز نفرت، در حالی که مستکبر در زمین بودند. ▫️بدل برای «نفور»؛ یعنی آمدن انذاردهنده بر آنان نیفزود جز نفرت، جز استکبارورزیدن در زمین. 📚(مجمع البيان، ج8، ص644) @yekaye

🔹يَحيقُ ▪️ماده «حیق» در اصل به معنای «نازل شدن چیزی بر چیزی» می‌باشد 📚(معجم المقاييس اللغة، ج2، ص125) ▫️و تفاوتش با ماده «نزل» را در این دانسته‌اند که اخص از آن است و صرفا در خصوص نزول یک امر ناخوشایند به کار می‌رود. 📚(الفروق في اللغة، ص301) ▪️برخی بر این باورند که اصل این ماده همان ماده «حقق» است که قلب در آن رخ داده 📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص266) که درباره «حق» قبلا اشاره شد که نقطه مقابل «باطل» است. اصل این کلمه را محکم کردن شیء، ثبات و استقرار داشتن، و مطابقت و موافقت داشتن با یک امر ثابت و مستقر دانسته‌اند. 🔖جلسه 311 http://yekaye.ir/al-hajj-22-6/ ▪️همچنین ماده دیگری که به لحاظ معنایی به این خیلی نزدیک است ماده «حوق» است که فعل ماضی آن نیز به صورت «حاق» می‌باشد و آن را به معنای «احاطه کردن» نزدیک دانسته‌اند 📚(معجم المقاييس اللغة، ج2، ص121) ▫️برخی به اشتقاق اکبر بین این دو ماده قائل شده‌اند و گفته‌اند در این ماده (و استعمالات قرآنی آن) معنای «نزول» به همراه معنای «احاطه» لحاظ شده است چنانکه در آیات مختلف که در مورد عذاب به کار رفته، عذاب هم بر آن افراد نازل می‌شود و هم آنها را احاطه می‌کند (حاقَ بِهِمْ ما كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ؛ هود//8 و زمر/48 و نحل/34 و غافر/83 و جاثیه/33 و احقاف/26؛ حاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذابِ؛ غافر/45) 📚(التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج2، ص332) اگر تمایز دو ماده «حیق» و «حقق» را بپذیریم باید گفت که 🔹ماده «حیق» و مشتقات آن 10 بار؛ و 🔹ماده «حقق» و مشتقاتش 287 بار در قرآن کریم به کار رفته است. @yekaye

🔹مَكْرَ ؛ الْمَكْرُ قبلا بیان شد که ▪️ماده «مکر» در اصل به معنای «حیله» و «خدعه» است؛ یعنی با هر ترفندی شخص را از آنچه می‌خواهد منصرف کردن؛ و به تعبیر دیگر، تدبیر و برنامه‌ریزی‌ای برای ضرررساندن به دیگری بدون اینکه او متوجه شود. ▪️در زبان عربی چند کلمه «مکر» و «کید» و «حیله» بسیار به هم نزدیکند؛ و در تفاوت آنها گفته‌اند: ▫️«مکر» و «کید» تقریبا مانند همدیگرند با این تفاوت که غالبا «کید» قویتر از «مکر» است (شاهد لغوی‌اش هم این است که بدون حرف اضافه متعدی می‌شود در حالی که مکر نیازمند حرف اضافه است) و دیگر اینکه «مکر» حتما در جایی است که خود کسی که مورد مکر قرار گرفته متوجه نباشد، اما در «کید» ممکن است خود او متوجه باشد. ▫️تفاوت «مکر» با «حیله» در این است که مکر فقط در مورد ضرر زدن به کار می‌رود اما حیله در زبان عربی اعم از آن است که برای ضرر زدن باشد یا نفع‌رسانی. 🔖جلسه 710 http://yekaye.ir/al-fater-35-10/ @yekaye

🔹السَّيِّئ قبلا توضیح داده شد که ▪️ماده «سوء» معادل کلمه فارسی «بد» و مترادف با قبیح و زشت می‌باشد و گفته‌اند تعبیر «سوء» بر هر چیزی که مایه ناراحتی انسان شود اطلاق می‌شود و از هر امر زشت و قبیحی با تعبیر «سُّوأی» یاد می‌شود که نقطه مقابلش «حُسنی» است و هر کار زشت و ناپسندی را «سیّئه» و در مقابل، هر کار خوب و پسندیده‌ای را «حسنه» می‌گویند. 🔖جلسه۲۴۰ http://yekaye.ir/al-aaraf-7-20/) ▪️درباره تفاوت آن با «ضرر» هم گفته شد که تعبیر «سوء» را غالبا در مورد بدی‌هایی که ریشه و منشأش را می‌شناسیم به کار می‌برند؛ اما «ضرر» را در مورد هر بدی‌ای که به انسان برسد، ولو ریشه‌اش را نداند. 🔖جلسه ۲۱۳ http://yekaye.ir/al-muminoon-023-075/ 📖 اختلاف قرائت ▪️کلمه «السَّيِّئِ» در عموم قرائتها به صورت مجرور قرائت شده است؛ ▪️اما در قرائت حمزه (از قراء سبعه کوفه) و اعمش (از قراء اربعه عشر کوفی) به صورت مجزوم (السَّيِّئْ) قرائت شده است. 📚(مجمع‌البیان، ج8، ص643 ؛ البحر المحيط، ج‏9، ص41-42 ) @yekaye