همراه با ماه خدا (شماره 29)  با سلام و درورد بر تمام کسانی که در کنار حق هستند و در مسیر حق شهید شدند. نگاهی به دیگر کارگزاران؛ فراری و شهید امیرالمؤمنین (ع) نگاهی دیگر به کارگزاران حضرت داریم به دو گروه دیگر آنان اشاره می‌کنیم که بیشتر در نتیجه تلاش‌های معاویه دچار مشکل و شهید شدند و اشاره‌ای به دیگران. 1. کارگزاران فراری جمعی از کارگزاران حضرت وقتی مزدوران معاویه به منطقه آنان حمله کردند مجبور شدند شهر خود را ترک کنند. که بیشتر در کتاب الغارات آمد. بسر بن ارطات به یمن حمله کرد عبید الله بن عباس و سعید بن نمران کارگزاران مناطقی از یمن فرار کرده به کوفه رفتند (نهج البلاغه، خطبه 25). همین بسر به مدینه حمله کرد کارگزار آنجا ابوایوب انصاری مدینه را ترک کرد و بُسر ابوهریره را به عنوان والی مدینه تعیین کرد (الغارات، 413). وقتی وی به  مکه حمله کرد قثم بن عباس کارگزار مکه آنجا را ترک کرد و بعد بازگشت مجددا یزید بن شجره یکی دیگر از مزدوران معاویه به مکه حمله کرد(الغارات، 416).  2. کارگزاران شهید  عبد الله بن خباب ارت کارگزار نهروان توسط خوارج به شهادت رسید و زن او را که بار دار بود کشتند و در همان زمان به جهت کشتن خوکی اهلی از اهل کتاب دنبال حلالیت از صاحبش بودند (سیمای کارگزاران، ج1، ص251). جمعی از کارگزاران حضرت به دست معاویه و مزدورانش شهید شدند. دو تن از این شهدا کارگزاران مصر بودند؛ مالک اشتر نخعی و محمد بن ابی بکر. اعین بن ضبیعه مجاشعی فرستاده حضرت به بصره به دست ابن حضرمی فرستاده معاویه، به شهادت می‌رسد(الغارات، ص 272).  افزون بر این زمانی که سفیان بن عوف غامدی مزدور معاویه به منطقه انبار یورش برد و به غارت پرداخت کارگزار آنجا حسان بن حسان بکری را به شهادت رساند. حمله به انبار و آسیب به مردم بویژه زنان آن منطقه که غیر مسلمان بودند امیر المؤمنین را بسیار ناراحت کرد و خطبه جهاد را (نهج البلاغه ، خطبه 27) را در این باره ایراد فرمود. وقتی حضرت شنید خلخال از پای زنان اهل کتاب بیرون آورده و به غارت برده‌اند فرمود اگر مرد مسلمان از این مطلب دق کند شایسته است. فَلَوْ أَنَّ امْرَأً مُسْلِماً مَاتَ مِنْ‏ بَعْدِ هَذَا أَسَفاً مَا كَانَ بِهِ مَلُوماً بَلْ كَانَ بِهِ عِنْدِي جَدِيرا.  حضرت در این خطبه نکات بسیار مهمی را بیان می‌کند و از سستی یاران خود ناراحت است و بیان می‌کند به شما گفتم قبل از این که دشمن به سرزمین شما بیاید و حمله کند شما به دشمن حمله کنید و این رمز مبارزه با داعش و امثال داعش بوده و هست. وَ قُلْتُ لَكُمُ اغْزُوهُمْ قَبْلَ أَنْ يَغْزُوكُمْ فَوَاللَّهِ مَا غُزِيَ قَوْمٌ قَطُّ فِي عُقْرِ دَارِهِمْ‏ إِلَّا ذَلُّوا فَتَوَاكَلْتُمْ‏ وَ تَخَاذَلْتُمْ حَتَّى شُنَّتْ عَلَيْكُمُ الْغَارَات؛ و به شما گفتم با آنها بجنگید قبل از این که با شما بجنگند به خدا سوگند هیچ قومی در درون خانه‌های خود هرگز نجنگیدند جز این که خوار شدند پس شما جهاد را رها کرده و دچار خواری شدید و مورد تجاوز دشمن قرار گرفتید(الغارات، ص 327). اینجا حضرت واژه تواکل را به کارگرفته که از وکل و از باب مفاعله است یعنی هر کس کار را به دیگری وانهاده است و هیچ کس مسئوولیت دفاع و حمله به دشمن را به عهده نگرفت. نتیجه این بی مسئوولیتی خواری است. دشمن به سرزمین و خانه‌های شما حمله می‌کند. گفته شده بسر بن ارطات در یورش خود که سه هزار نفر بیشتر نبودند به مدینه، مکه، طائف، صنعاء و نجران و... سی هزار نفر را کشت و عده‌ای را سوزاند و خانه‌هایی را در مدینه و مناطق دیگر ویران کرد(الغارات، ص410- 441. سیمای کارگزاران، ج1، ص 233). این عبرتی است که شهید سلیمانی در مطالعه کتاب الغارات می‌دید و به مطالعه آن توصیه می‌کرد. این کتاب توسط محمد باقر کمره‌ای ترجمه شده و ترجمه دیگر آن توسط عبدالمحمد آیتی است که در نرم افزار نور الاحادیث آمده و ترجمه جدیدی نیز بعد از توجه به توصیه سردار دلها شهید سلیمان ارائه شده است. این کتاب مظلومیت امیر المؤمنین (ع) و جنایات معاویه و دشمنان حضرت را نشان می‌دهد.   3. کارگزاران قابل تقدیر جمعی از کارگزاران مورد تقدیر حضرت قرار گرفتند. نمونه کامل آنها سعد بن مسعود عموی مختار کارگزار مدائن بود. به سبب دقت در ارسال خراج مورد تقدیر قرار گرفت(تاريخ ‏اليعقوبى، ج‏2، ص201).

همراه با ماه خدا (شماره 30) با سلام و تبریک به مناسبت عید بندگی به تمام مؤمنانی که روزه گرفته و عبادت کردند عید در نگاه امیر المؤمنین(ع)  در این ماه با برکت توفیق داشتم بخشی از سیره امیر المؤمنین (ع) را بیان کنم. بیان آن برای یاد آن حضرت و توجه به سیره ایشان از باب تذکار و درس آموزی بود و ذکر نام حضرت که خود عبادت است. طبیعتا نواقص متعددی در بیان و نقل داشت که عذرخواهم. اکنون نظر حضرت را در باب عید نقل می‌کنم.  اعیاد در جوامع به چند دسته تقسیم می‌شود عید کهن و سنتی، عیدی که حادثه مهمی در آن جامعه رخ داده است و اعیاد مختلف مذهبی که در دین و آئین‌ها متفاوت است. اعیاد مذهبی مسلمانان دو روز عید فطر و قربان است که در آن بعد از انجام اعمال عبادی عید گرفته می‌شود. عید غدیر هم جزو اعیاد مهم شیعیان است. امیر المؤمنین نگاه خاصی به عید دارد و هر روزی که در آن معصیت نشود عید می‌داند. إِنَّمَا هُوَ عِيدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللَّهُ صِيَامَهُ وَ شَكَرَ قِيَامَهُ وَ كُلُّ يَوْمٍ لَا يُعْصَى اللَّهُ فِيهِ فَهُوَ يَوْمُ عِيدٍ؛ به درستی که این عید است برای کسانی که خداوند روزه‌اش را پذیرفته باشد و قیامش را پذیرفته باشد و هر رروزی که در آن گناه نشود روز عید است ( نهج البلاغه، حکمت 428 . روضة الواعظين، ص354 ). در روز عید مردی بر حضرت وارد شد ایشان نان خشکار(نان گندم با سبوس) می‌خورد گفت: امروز روز عید است و شما نان خشکار می‌خوری. یعنی لازم است روز عید غذای خوبی بخوری. فرمود: اليوم عيد لمَن قَبِل صومَه، وشكر سعيَه، وغفر ذنبَه، اليوم لنا عيد وغدًا لنا عيد، ‌وكل ‌يوم ‌لا ‌نعصى ‌الله فيه فهو لنا عيد؛ امروز عید است برای کسی که روزه است قبول شده و سعیش پذیرفته شده و گناهش بخشیده شده. امروز برای ما عید است و فردا عید است و هر روزی که در آن معصیت خدا نکنیم برای ما عید است. (گیلانی (م 561)، الغنیة لطالبی طریق الحق، ج2، ص 34). بنا بر این ملاک عید اطاعت از خداوند و ترک معصیت است. امام صادق (ع) از پدرش امام باقر(ع) از پدرش از جدش نقل می‌کند که امیر المؤمنین علی بن ابی طالب (ع) روز عید فطردر سخنرانی خود فرمود: أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ يَوْمَكُمْ هَذَا يَوْمٌ يُثَابُ فِيهِ الْمُحْسِنُونَ وَ يَخْسَرُ فِيهِ الْمُسِيئُونَ وَ هُوَ أَشْبَهُ يَوْمٍ بِيَوْمِ قِيَامَتِكُمْ فَاذْكُرُوا بِخُرُوجِكُمْ مِنْ مَنَازِلِكُمْ إِلَى مُصَلَّاكُمْ خُرُوجَكُمْ مِنَ الْأَجْدَاثِ إِلَى رَبِّكُمْ وَ اذْكُرُوا بِوُقُوفِكُمْ فِي مُصَلَّاكُمْ وُقُوفَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ رَبِّكُمْ وَ اذْكُرُوا بِرُجُوعِكُمْ إِلَى مَنَازِلِكُمْ رُجُوعَكُمْ إِلَى مَنَازِلِكُمْ فِي الْجَنَّةِ أَوِ النَّارِ وَ اعْلَمُوا عِبَادَ اللَّهِ أَنَّ أَدْنَى مَا لِلصَّائِمِينَ وَ الصَّائِمَاتِ أَنْ يُنَادِيَهُمْ مَلَكٌ فِي آخِرِ يَوْمٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ أَبْشِرُوا عِبَادَ اللَّهِ فَقَدْ غُفِرَ لَكُمْ مَا سَلَفَ مِنْ ذُنُوبِكُمْ فَانْظُرُوا كَيْفَ تَكُونُونَ فِيمَا تَسْتَأْنِفُونَ (صدوق، الأمالي، ص100. وسائل الشيعة، ج‏7 ، ص482).  ای مردم امروز شما روزی است که نیکوکاران ثواب دریافت می‌کنند و بدکاران خسارت می‌بینند و امروز (عید فطر) شبیه ترین روز به روز قیامت است. پس با خارج شدن خود از منزل‌هایتان به سوی مصلاهای نماز عید به یاد آورید خارج شدن از جسدهایتان را و رفتن به سوی پروردگارتان و با توقف در مصلای نماز به یاد توقف در برابر پروردگارتان باشید و با بازگشت از محل نماز به سوی منزل‌هایتان به یاد رفتن از منازل (بعد از حساب‌رسی) به بهشت و آتش را به یاد آورید . و بدانید ای بندگان خدا کمترین چیزی که برای مردان و زنان روزه دار است این که در آخرین روز از ماه رمضان ندا می‌دهد بشارت باد به شما بندگان خدا به تحقیق که گناهان گذشته شما آمرزیده شد. پس بنگرید چگونه خواهید بود نسبت به آنچه از سر می‌گیرید. ان شاء الله طبق این فرمایش حضرت مورد عفو درگاه حق قرار بگیریم.  طبق سنت نبوی نماز عید فطر را در خارج از مسجد بر گزار می‌کردند(وسائل الشيعه، ج‏7 ، ص451) در مدینه مسجدی است به نام مسجد امیر المؤمنین که روی سر در آن نوشته شده «مسجد سیدنا علی (ع)» گویند در زمانی که در سال 35 هجری عثمان در محاصره بود از علی(ع) خواست وی نماز عید را برگزار کند و حضرت در آن مکان نماز عید قربان را با شکوه تمام بر گزار کرد و بعد از نماز خطب خواند. در جای برگزاری آن نماز این مسجد را ساختند(وفاء الوفاء، السمهودي،ج‏3 ، ص6).  (التماس دعا علی اکبر ذاکری 30 رمضان ۱۴۴۴ قم).

. یاد ائمه بقیع را در سالروز تخریب بقاع بقیع گرامی می داریم و مروری بر آن حادثه. ۸شوال ۱۳۴۴ به فتوای عبد الله بن بلهید مفتی وهابیت برابر با ۳۱ فرودین ۱۳۰۵ تخریب بقاع بقیع انجام گرفته است. و یکی از ساکنان مدینه تلگرافی به عراق مخابره کرد و آیات عظام اصفهانی و نائینی طی تلگرافی  خبر آن را به تهران دادند. وقتی شیخ عبد الرحیم صاحب الفصول از ملک عبد العزيز می پرسد که چرا بقیع را تخریب کردید. مدعی می شود که نماینده ایران تشویق به تخریب کرده است(مجله میقات، ش ١١١، ص ٢٠١).  نماینده و فرستاده دولت ایران به حجاز برای آگاهی از وضعیت حمله به مدینه حبیب الله هویدا پدر عباس هویدا بهایی بوده است. که مدتی خدمت گذار عباس افندی بوده و به همین جهت نام فرزندش را عباس نهاد. وی در سفارت ایران در سوریه بود و بعدا نماینده ایران در عربستان شد.(اسناد روابط ایران و عربستان سعودی، ص ٤٧ سند ش ١٢). و اين در زمان نخست وزيري و تخريب بقیع در زمان شاهي رضا خان بوده است. كه عمق وابستگی وی را نشان می دهد.

روز جهانی کارگر را به کارگران گرامی و سخت کوش تبریک می گویم. دو نمونه از سیره نبوی راجع به کار و احترام به وی را  نقل می کنیم که نشانگری اهمیت کار و کارگر در اسلام است.  1. شخصی که دچار مشکل اقتصادی شده بود برای دریافت کمک نزد پیامبر اعظم(ص) آمد. حضرت قبل از این که شخص اظهار نیاز کند فرمودند: مَنْ‏ سَأَلَنَا أَعْطَيْنَاهُ وَ مَنِ اسْتَغْنَى أَغْنَاهُ اللَّهُ؛ هر کس از ما چیزی بخواهد به او می دهیم و کسی که احساس بی نیازی کند خداوند او را بی نیاز می کند. این مرد سه روز برایدریافت  کمک آمد و همین سخن پیامبر را شنید. بعد رفت وسائلی را عاریه گرفته و به کار پرداخت و بی نیاز شد. بعد خدمت پیامبر رسید و جریان کار خود را تعریف کرد. حضرت بیان کرد من در جلسات پاسخ تو را دادم. (الکافی، ج‏۲ ، ص۱۳۹ ؛ ذاکری، سبک زندگی معصومان، مجله حوزه، شماره ۱۷۵، ص ۹۳). آری نباید منتظر کمک دیگران بود و با تلاش می توان به بی نیازی رسید و این سخن پیامبر و وعده الهی است.  2. احترام به کارگار: وقتی پیامبر دست پینه بسته کارگری به نام سعد انصاری را لمس می‌کند می‌پرسد: چه چیزی باعث زبری دستت شده؟ پاسخ داد: من با بیل و کلنگ کار می‌کنم تا مخارج خانواده‌ام‌ را تأمین کنم. رسول خدا (ص) دست او را می‌بوسد و می‌فرماید:«هَذِهِ یَدٌ لا تَمَسُّهَا النَّار؛ این دستی است که آتش را لمس نمی‌کند(ا‌بن اثیر؛ اسدالغابه، ج‏۲، ص۱۸۵. ا‌بن حجر؛ الإصابه، ج‏۳، ص۷۳؛ سیره اقتصادی معصومان در کتاب های چهار گانه شیعه). در برخی نقلها آمده هر گز گرفتار آتش نمی شود. (هذه ید لا تمسها النار ابدا . تاريخ بغداد ، ج ۲۳، ص۳۸۴). 

روز معلم (١٢ ارديبهشت) را به تمام معلمان و اساتید و دانش پژوهان گرامی تبریک عرض می کنم. و سالروز شهادت استاد شهید مرتضی مطهری را گرامی می داریم. انتخاب امروز به عنوان روز معلم به تناسب شهادت استاد مطهری در سال ۱۳۵۸ بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توسط گروهک فرقان است. این معلم شهید تلاش زیادی در آموزش جامعه علمی داشت. حدود بیست سال در دانشگاه تهران تدریس می کرد و در پایان مجبور به ترک آن شد. من اتاق ایشان را در دانشگاه  دیدم. ایشان استاد حوزه بودند افزون بر فلسفه و تفسیر مدتی مطول تدریس می کردند. مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی می گوید من مطول را نزد استاد مطهری فرا گرفتم. [  ] پاسخ های ایشان به شبهات محتلف امروز هم قابل ارائه است که متأسّفانه نسل جدید کمتر با دیدگاه های علمی ایشان آشنا هستند . کتاب مسئله حجاب پاسخ به شبهاتی است که در آن مقطع و اکنون نیز مطرح است. جالب است در باره چادر برای زنان چند نظر بیان می کنند یکی از آنها این است که چادر از ایران وارد جهان اسلام شده است(مسئله حجاب در مجموعه آثار ، ج۱۹، ص ۵۷۲). بر خلاف آنچه مدعیان باستانگرایی تبلیغ می کنند زنان ایرانی با حجاب بودند . کتاب نظام حقوق زن پاسخ به شبهاتی است که شخصی به نام مهدوی عليه قوانین اسلام در مجله زن روز در باره حقوق زن منتشر کرده بود و استاد به آن پاسخ دادند. و اصولا بیشتر آثار و کتب استاد بر اساس نیازی است که در جامعه مطرح بوده است و یا تهدیدی که متوجه اسلام و احکام اسلامی شده است. سال های آخر قبل از پیروزی انقلاب اسلامی یک درس عمومی داشتند که حسینیه ارک بر گزار می شد. و من در چند جلسه آن حاضر شدم . در آن موضوع نیاز به دین را مطرح کردند. و به جلد پنجم اصول فلسفه و روش رئالیسم در این باره اشاره کردند. زمانی که استاد به شهادت رسید امام خمینی در قم بودند و شهدای بزرگوار ترور را به قم می آوردند. استاد بعد از شهید قرنی دومین نفر بودند و بعد شهید مفتح با پاسدارانش بودند که در تشییع همه حضور داشتم و بعد شهید عراقی و فرزندش حسام. رحمت خدا بر همه آنان بود. جمعیت زیادی در تشییع جنازه استاد مطهری حضور داشتند. امام خمینی رضوان الله تعالی علیه در  اطلاعیه مهمی که در باره ایشان صادر کردند استاد را حاصل عمر خود معرفی کردند و ایشان را در اسلام شناسی کم نظیر معرفی کردند مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۱، ص ۲). و آثار استاد را سودمند دانستند  و از جامعه علمی در اولين سالگرد شهادت استاد خواستند آثار ایشا فراموش نشود(همان، ص ٧). رحمت خدا بر ایشان باد . خداوند توفیق رهروی از راه ایشان را به ما عنایت فرماید. این جانب دیدگاه استاد را در باره شیوه نقد و آزادی نگاشته و با عنوان《نقد معيار و آزادی از دیدگاه استاد شهید مطهری 》توسط بوستان کتاب قم در سال ۱۳۹۸ منتشر شده است.(علی اکبر ذاکری).

درود بر شهید غیرت حمید رضا الداغی شهادت جوانمردي از ديار سربداران در دفاع از ناموس جامعه كه مورد حمله دو تن از اوباش قرار گرفته بودند جامعه متأثر كرد و مورد تحسين افراد جامعه قرار گرفت. اما کسانی که در موارد مختلف به سخنان امیر المؤمنین استناد می کردند گویا در این حادثه اسلام و امیر المؤمنین علي (ع) و سخنان ایشان را نشنیده و به یاد ندارند. امیر المؤمنین وقتی مطلع شد دشمن به شهر انبار حمله کرده و زنان آنجا مورد تعرض قرار گرفته و خلخال از پای آنها در آورده اند و كسي نبوده كه از أنها دفاع كند اظهار تاسف مي كنند و مردن مرد مسلمان را در برابر اين تجاوز سزاوار مي شمارد . و جاي تأسف دارد كه جمعي نسبت به اين عملكرد اوباش بي تفاوت هستند در حالي كه در برابر ريختن ماست عكس العمل نشان دادند . حضرت در خطبه ٢٧ نهج البلاغه چنین بیان می فرماید: 《وَ لَقَدْ بَلَغَنِي‏ أَنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ كَانَ يَدْخُلُ عَلَى الْمَرْأَةِ الْمُسْلِمَةِ وَ الْأُخْرَى الْمُعَاهِدَةِ فَيَنْتَزِعُ حِجْلَهَا وَ قُلُبَهَا وَ قَلَائِدَهَا وَ رُعُثَهَا مَا تَمْتَنِعُ مِنْهُ إِلَّا بِالاسْتِرْجَاعِ وَ الِاسْتِرْحَامِ‏ ثُمَّ انْصَرَفُوا وَافِرِينَ‏ مَا نَالَ رَجُلًا مِنْهُمْ كَلْمٌ‏ وَ لَا أُرِيقَ لَهُمْ دَمٌ فَلَوْ أَنَّ امْرَأً مُسْلِماً مَاتَ مِنْ بَعْدِ هَذَا أَسَفاً مَا كَانَ بِهِ مَلُوماً بَلْ كَانَ بِهِ عِنْدِي جَدِيرا ؛ به من خبر رسيده مهاجمى از آنان بر زن مسلمان و نيز زنى كه در پناه اسلام است تاخته و خلخال و دستبند و گردنبند و گوشواره او را به يغما برده، و آن بينوا در برابر آن غارتگر جز كلمه استرجاع و طلب دلسوزى راهى نداشته، آن گاه اين غارتگران با غنيمت بسيار بازگشته، در حالى كه يك نفر از آنها زخمى نشده. و احدى از آنان به قتل نرسيده. اگر بعد از اين حادثه مسلمانى از غصّه بميرد جاى ملامت نيست، بلكه مرگ او در نظر من شايسته است》. طبق اين سخن عكس العمل اين جوانمرد غيور مورد عنايت امام علي(ع) بوده و خواست حضرت است.

در حج امسال ۱۴۰۲ در عربستان اتفاق خاصی رخ داد مأموران مسجد الحرام در ایام حج تمتع به مردانی که لباس احرام ندارند اجازه ورود به مسجد الحرام نمی دهند فقط به طبقه دوم به بالا می توانند برای طواف بروند.

شب سه شنبه مراسم جشن ازدواج علی علیه السلام و فاطمة سلام اللّٰه عليها در هتل سناف ان در عزیزیه بر گزار شد . حقیر سخنران بودم که در باره این ازدواج مطالبی عرض کردم و این که آیه تطهیر ، آیه مباهله و آیه ایثار در باره این خانواده نازل شده است. و افزودم أمير المؤمنين ع برای حفاظت از حسنین تلاش می کردند و حتی در جنگ جمل و صفين اجازه نبرد سخت به آنها نمی دادند . برای حفظ جان آنها.

ضمنا عربستان روز دوشنبه ۲۹ خرداد را اول ذیحجه ۱۴۴۴ اعلام کرد در حالی که در ایران ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ اول خرداد است. در جشن پیوند آسمانی علی ع و فاطمة س بعد از سخنرانی سه مداح فیض دادند و سرود و شعر خواندند . کاروان ناطوری اصفهان هم تزئین کرده بود و پلاکارد آورده بود و شیرنی پخش کردند شکلات و بیسکویت هم بود. در مجموع خوب به پایان رسید و بعد از مداحی ها من دعا کردم به ویژه برای ازدواج جوان‌ها و پیوند آنها با اهل بیت علیهم السلام و علی علیه السلام.