۱۰- چرا عبادت می‌کنیم امّا احساس رشد نمی‌کنیم؟ شما وقتی خدا رو بزرگ می‌بینید ناخود اگاه خودتون رو هیچ می‌بینید هیچ هیچ. اصلا دیدن خدای بزرگ مساوی میشه با ندیدن خویش. آدمی که خودش رو هیچ حساب می‌کنه دیگه چیزی رو برا خودش نمی‌بینه که بخواد به خاطر اون خودش رو با بقیه مقایسه کنه. بزرگ دیدن خدا اگه مساوی با هیچ دونستن خود آدم نشه نشونه اینه که آدم خدا رو بزرگ ندیده اگر کسی خیال کرد که خدا رو بزرگ دیده ولی چیزی از خوبیا رو به خودش نسبت داد بازم معلومه خدا رو بزرگ ندیده کاش باور می‌کردیم که هیچیم هیچ هیچ هیچ چه قدر ما محتاج این یقین به هیچ بودنیم. چه قدر بده که ما باید حتماً خودمون رو آلوده به گناه ببینیم تا احساس کنیم که هیچیم در حالی که راه از یه طرف دیگه‌ست. نشونه آدم شدن هیچ دیدن خوده. ما هر چی بیشتر به خدا نزدیک بشیم باید خودمون رو کوچیک‌تر ببینیم. دلیل اصلی سنگینی زندگی برای خیلی از ماها اینه که خودمون رو قبول داریم برا خودمون شخصیت قائلیم جلوی پای خودمون بلند می‌شویم. اونی که خودش رو کسی حساب می‌کنه نمی‌تونه از زندگی لذّت ببره این خود اگه به حساب آوردنی بود خدا به ما نمی‌گفت که لهش کنید اگر بنا بود ما با احترام به این خود به جایی برسیم خدا می‌گفت بهش توجّه کنید. من اگه به حقیقت عبادت توجّه داشته باشیم هر چی بیشتر عبادت کنم باید بیشتر احساس کوچیکی کنم آخه عبادت راه رسیدن عبد به معبوده. وقتی من به معبود نزدیک می‌شم عظمتش رو بیشتر از قبل حس می‌کنم. پس خود به خود باید احساس کوچیکم بیشتر بشه اگه احساس کوچیکی و هیچ بودنم زیاد نشد معلومه که عبادتم عبادت واقعی نبوده و وای به حال من اگه با این عبادتم احساس کنم کسی شدم برای خودم. آدم هر چی بیشتر رشد می‌کنه بیشتر احساس هیچ بودن می‌کنه. این تضاد نیست عین واقعیته. آدم می‌رسه به جایی که به عنوان یک معصوم به خدا می‌گه: چه کسی حالش از من بدتر است اگر با چنین حالی رو به سوی قبرم بروم؟ قبری که آن را برای خواب ابدی خویش آماده نکرده و برای بسترم فرشی در آن نگسترانده‌ام؟ چرا گریه نکنم در حالی که نمی‌دانم چه بر سرم خواهد آمد؟ حقیقت عبادت نشون دادن عجز و ضعف و ذلّت و نداری و بیچارگیه اگر کسی عبادت کرد و حس بیچارگی ازش گرفته شد معلومه اصلاً عبادت نکرده. توجّه به حقیقت عبادت خودش حضور قلب می‌آره. حقیقت عبادت اینه که اقرار کنی خدایا من اومدم بگم هیچی نیستم اقرار پیش کی؟ پیش کسی که همه‌چیزه و بزرگه. خدا رو که بزرگ ببینیم خودمون رو کوچیک و هیچ می‌بینیم خودمون رو که هیچ دیدیم تو عبادت فقط دنبال همین اظهار عجز و ذلّت و نداری و هیچ بودنمان هستیم. این طوری که شد تازه می‌فهمیم عبادت چی هست اظهار عجز و هیچ بودن هیچ نسبتی با احساس بزرگی نداره. متکبّر به اندازه‌ای که خودش رو بزرگ می‌بینه در بندگیش دروغ می‌گه. عبادت یعنی خدایا من هیچم و تو همه چیزی امّا متکبّر می‌گه: من هیچ نیستم حتّی اگه تو همه چیز باشی پس وقتی داره عبادت می‌کنه زبان عبادتش با زبان عقیده‌اش فرق داره این آدم در عبادتشم داره دروغ می‌گه. حس قشنگ آدم بعد از عبادت برا دریافتیه که از بزرگی خدا داره . آدم به همون اندازه که احساس می‌کنه خدا بزرگه احساس آرامش می‌کنه. عبادتی که آدم باهاش احساس بزرگی می‌کنه به هیچ وجه قدرت آروم کردن آدم رو نداره برای همینم هست که متکبّر اگه با عبادتش نسبت به آدمای دیگه احساس بزرگی بکنه و از عبادتش لذّت ببره این لذّت، لذّت معنوی نیست لذت نفسانیه اون به خاطر بزرگ دیدن خودش داره کیف می‌کنه نه به خاطر بزرگ دیدن خدا. آدمی که خدای بزرگ رو با همه وجودش دریافت می‌کنه در اصل داره آرامش رو دریافت می‌کنه احساس با این خدا بودن اصلا نسبتی با افسردگی نداره هر چه دریافت آدم از این خدا ضعیف‌تر می‌شه آرامشم کمتر میشه.