بسم الله الرحمن الرحیم ؛ یک روایت بسیار نورانی در باب عقل و جهل کافی از امام کاظم علیه السلام خطاب به یکی از یارانشان هشام بن حکم هست که در آن به ذکر خصوصیات و جایگاه عقل و نشانه ها و ریشه های عقلانیت و عاقل پرداخته میشود. این روایت را می توان #منشور_عقلانیت خواند، روایتی بسیار زیبا، حکیمانه و بلند هست که به گمانم هر گزاره آن بدون مبالغه و اغراق سر فصلی و کتابی از حکمت هست. کافی است لوازم آن بیان را عمیق بنگریم. از این جهت با یک منظومه زیبا روبروییم که با تفکر در آن بهت و ابتهاج از قلب انسان سرازیر میشود. ان شاء الله قصد داریم در این باغ زیبا، روزانه قدمی بر داریم و سعی بنده این است که گزاره های این روایت را همراه با ترجمه و احیانا اگر نکته ای بود کوتاه ذیل آن عرض کنم. آدرس روایت : کافی جلد یکم، ص 13، روایت 12 به طبع اسلامیه ؛ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ قَالَ قَالَ لِي أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ ع‏لیه السلام

🔅بسم الله الرحمن الرحیم 📚#منشور_عقلانیت ، بررسی روایت نورانی امام کاظم علیه السلام خطاب به یکی از اصحابش ، فراز 1 "يَا هِشَامُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بَشَّرَ أَهْلَ الْعَقْلِ وَ الْفَهْمِ فِي كِتَابِهِ فَقَالَ‏ فَبَشِّرْ عِبادِ الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ‏ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ‏ أُولئِكَ الَّذِينَ هَداهُمُ اللَّهُ‏ وَ أُولئِكَ هُمْ أُولُوا الْأَلْبابِ" امام کاظم علیه السلام در روایت شریف در ابتدا آیاتی از قرآن کریم را درباره عقل ، عاقل و عقلانیت ذکر می کنند. ⬜آغاز کلام امام با آیات شریفه ای است که مضمون آن بشارت به اهل عقل و فهم هست و نکته کلام اینجاست که امام در این فراز به خصوصیتی از عاقلان اشاره می کنند که مربوط به باب گفتگو و صحبت میشود، در مورد شنیدن است، از این باب شاید اشاره به این مطلب دارد که اساسا مخاطب کلام من در این بحثی که با تو دارم ای هشام عاقلان هستند، و عاقل کسی است که وقتی سفره ی کلامی، و بحثی علمی پهن است، دگم برخورد نمی کند، چون فلانی دارد حرف می زند پس مزخرف است، چون فلان لباس دارد حرف میزند پس سواد ندارد، چون فلان تیپ هست بدرد نمی خورد، نه، قول آنها را در آن مساله مورد ابتلایش می شنود و بهترینش را انتخاب می کند. ⬜بسیار خب، حالا این کلامی هم که پیش روی توست، یک کلامی هست، اگر جزو عاقلان هستی بشنو، و برو مقایسه کن. این هم یک شیوه علمی است که در واقع وقتی کسی می خواهد کلامی بگوید، نظریه ای بگوید که خالی از قضاوت درمورد کلام خودش باشد به جای حکم دادن از جانب خود، قضاوت در مورد عمق مطلب و دقت آنرا با بیان اصل مطلب به خواننده واگذار می کند. ⬜یک نکته ای که باید عرض کنیم این است که خب حالا یعنی ما هر جا سفره ی کلامی پهن بود برویم و بنشینیم؟ با هر درجه ای از فهم و درک؟ خود قرآن در آیات شریفه ما را از شنیدن کلامی که آیات خدا را مسخره می کنند، در سوره مبارکه نساء آیه 140 و انعام 68 بر حذر داشته. ⬜البته به نظر میرسد که فقط همین دو مورد از شمول شنیدن کلام خارج نیست، چون بحث ما شنیدن بحث عقلانی و برهان است، اساسا شنیدن لهو و لعب و لوده های علمی کمکی به جهت عقلانیت به ما نمی کند. ⬜و نکته دیگر در مورد آیه شریفه این است که عاقل که به یک کلام بسنده نمی کند، اهل استماع است، اهل تحقیق هست، نه مانند کسی که منبع علمش شده است یک چیز و تعبد به همان منبع کرده، عاقل دنبال بهترین هست، نه اینکه همان چیزی که می شنود اکتفاء می کند، بدون اینکه تحقیق کند بگوید بله، این است و جز این نیست! تحقیق هم نمی کند، گاهی دروغ را مسلم می گیرد! این که نشد عاقل بودن، اگر واقعا می خواهی تحقیق کنی و اهل لب باشی، اول باید قضاوت هایت را کنار بگذاری، نه اینکه برای ارضای احساساتت دنبال توجیه علمی باشی! بروم ببینم کدام حرف با این چیزی که من می خواهم جور است، آهان احسنت این بهترین قول است! این که اصل و اساس حماقت است. ⬜نکته بعد این است که اینها وقتی می شنوند و بهترین را می فهمند به شنیدن و فهم فقط اکتفاء نمی کنند، بلکه عمل خود را هم منطبق با همان چیزی که احسن است قرار می دهند. پس عاقل بودن، فقط فهمیدن نیست، بلکه انطباق عمل با فهم هم هست. ⬜و در انتهای آیه به این نکته اشاره می فرماید که خیلی خب این ها این اخلاق را دارند، خدا هم این چنین انسان های آزاده ای را هدایت می کند و در واقع این فراز از آیه یک قانون کسب هدایت را برای ما می گوید، اگر دنبال توفیق هدایت هستی چنین آزاده و عاقل باش. 🔰 https://eitaa.com/Alamesorkh