هر چیزی در این راه برای او مانع است. خداوند این ضُر و ناراحتی و این سختی و مشکلات و این جهان را درست کرده برای تذکر، هشدار، دیدن و فهمیدن و برای بالاتر رفتن. اما انسان این لهو و لعب و این غفلت و این ظلم به خودش را پیوسته درون خودش نگهمیدارد، نه آشکار میکند و نه بهدرستی آن را مداوا میکند؛
🔸️وَ أَسَرُّوا النَّجْوَى الَّذِينَ ظَلَمُوا (انبیاء:۳)
این انسانی که به خودش ظلم میکند، به جای اینکه اشکالات و سوالات و گرفتاریهای خودش را آشکار بکند و با زبان شجاعت و با حقیقت به مقابلهی روشنی بپردازد تا مسئله حل شود، پیوسته این را در درون خودش پنهان میکند و این دوگانگی هرگز نمیگذارد که او رشد کند و مسائلش حل شود. این دوگانگی و پنهان کردن برای این است که در حقیقت گرفتار لهو و لعب است. اما از طرفی دیگر جهان پیوسته به شکلهای مختلف به انسان راهنمایی میکند.
🔸️قالَ رَبِّي يَعْلَمُ الْقَوْلَ فِي السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ(انبیاء:۴)
شما چیزی را در خودتان پنهان میکنید ولی خداوند و کائنات همه چیز را متوجه میشود، او سمیع و علیم است. وقتیکه آنها رازشان آشکار میشود، مقاومت میکنند.
🔸️بَلْ قالُوا أَضْغاثُ أَحْلامٍ بَلِ افْتَراهُ بَلْ هُوَ شاعِرٌ فَلْيَأْتِنا بِآيَةٍ كَما أُرْسِلَ الْأَوَّلُونَ(انبیاء:۵)
با بهانههای مختلف به درون خودشان و به ضلالت خودشان پناه میبرند و به آنها رجوع میکنند.
اما باز هم این جهان جوابهایی از طریق هشدارهای درونی و بیرونی به انسان میدهد و سعی میکند که او را آگاه کند.
🔸️لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَيْكُمْ كِتاباً فِيهِ ذِكْرُكُمْ أَفَلا تَعْقِلُونَ(انبیاء:۱۰)
لحظهای تفکر نمیکنید؟ اما این مسیر انسان است.
🔸️وَ كَمْ قَصَمْنا مِنْ قَرْيَةٍ كانَتْ ظالِمَةً وَ أَنْشَأْنا بَعْدَها قَوْماً آخَرِينَ(انبیاء:۱۱)
چه بسیار دیگران! قریهها شهرها و گروهها و انسانهایی که درهم شکستیم به این دلیل که آنها از این ظلم دست برنداشتند. وقتیکه آثار این مشکلات آشکار میشد و میدیدند آنوقت:
فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها يَرْكُضُونَ(انبیاء:۱۲)
وقتی که آثار این عذاب و سختی و درهم شکستن را میدیدند و احساس میکردند و بوی آن را میشنیدند، از آن فرار میکردند، به آنها خطاب میشد:
لا تَرْكُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلى ما أُتْرِفْتُمْ فِيهِ وَ مَساكِنِكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْئَلُونَ(انبیاء:۱۳)
برگردید خودتان را ببینید! برگردید به آن جایی که در آن زندگی مرفه و امکانات قرار داشتید و آن مساکنی که در آنجا به آرامش و اطمینان رسیده بودید، بلکه از خودتان سوال کنید و بفهمید که چه چیزی هست اما آنها بعد از اینکه درک میکردند و می گفتند که:
قالُوا يا وَيْلَنا إِنَّا كُنَّا ظالِمِينَ(انبیاء:۱۴)
و این پشیمانی برای آنها آشکار میشد و ظلم بر خودشان را میدیدند، باز هم نتیجهای نداشت!
🔸️فَما زالَتْ تِلْكَ دَعْواهُمْ حَتَّى جَعَلْناهُمْ حَصِيداً خامِدِينَ(انبیاء:۱۵)
این مسیر را به قدری ادامه دادند تا آنها را ریشهکن کردیم و آنها را در این جهان و نشئه خاموش کردیم. چرا که:
وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما لاعِبِينَ(انبیاء:۱۶)
خداوند این آسمان و زمین را بدون دلیل همچون یک بازی بیهدف و بیبرنامه و بیحساب (آنطور که انسانها فکر میکنند) درست نکرده است.
این تهمت به خداوند که جهان را بدون دلیل و بدون حساب آفریده در میان کفار و دیگران آشکار بوده ولی همین مطلب در ما پنهان است. ما نگاهی که به این عالم داریم اینگونه است و فکر میکنیم که خودمان برحق هستیم و پیوسته زحمت میکشیم اما نتیجه حاصل نمیشود. پیوسته از او درخواست میکنیم اما اوست که باید از ما بپرسد که چرا حرکتی نمیکنیم؟!
🔸️بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْباطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذا هُوَ زاهِقٌ وَ لَكُمُ الْوَيْلُ مِمَّا تَصِفُونَ(انبیاء:۱۸)
وای بر شما از این نگاهی که به عالم دارید.
این حقیقتی است که ما گرفتار آن هستیم و غیر از آگاه شدن راهی نیست. هنگامی که به این نهایت مشکلات میرسیم، آن زمان همان زمانی است که انسان خداوند را ارحم الراحمین ببیند و به سمت بینهایت توجه کند. انسان باید تمایلش به گذر از این مشکلات نباشد، بلکه استفاده از آنها باشد. بیش از مشکلات مادی، مشکلات معنوی و بیش از مشکلات بیرونی، مشکلات درونی است که میتواند این حالت را به انسان بدهد.
اما... انسان پیوسته در حال لهو و لعب است و قلبش به خوشگذرانیهای متنوع تمایل دارد.
#سوره_انبیاء
#لهو_لعب
#محمد_حسین_قدوسی
#در_مكتب_علامه_طباطبايى
.