✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۵۳ و ۲۵۴] ⬇️رسول (۱۲۵۶ - ..... ق) 🔸 آخوند ملا رسول فرزند محمد امین از واعظان و عالمان دینی بوده و در سال ۱۲۵۶ق (۱۸۴۰م) به دنیا آمده است. فرزندش علی نام داشت. ⬇️رسول رسول ناردارانی بادکوبه‌ای (۱۲۹۸ - ۱۳۵۷ ق) 🔸 آیت‌الله شیخ رسول ناردارانی بادکوبه‌ای، فرزند آقا ربیع[۱] در سال ۱۲۹۸ ق (۱۸۸۱م) در قصبه نارداران از توابع باکو دیده به جهان گشود. قرائت قرآن، بوستان، گلستان و دیگر کتب متداول مكتب‌خانه‌های وقت قفقاز و مقدمات علوم دینی را از روحانیون منطقه فراگرفت. در نوجوانی عازم حوزه علمیه تهران شد. پس از چند سال اقامت و استفاده از محضر استادان آنجا به حوزه علمیه نجف اشرف مهاجرت کرد و در حلقه شاگردان بزرگان علمی نجف در آمد. از استادان ایشان در دو حوزه علمیه مذکور اطلاع دقیقی در دست نیست. جز آن که مجموع اقامت وی در دو حوزه علمیه مذکور ۲۲ سال بوده است. این دوران مصادف با دهه دوم و سوم و احیاناً چهارم قرن چهارده هجری قمری، یعنی از سال های ۱۳۱۵ تا ۱۳۳۵ ق است. در آن دوران استادان به نام حوزه علمیه نجف اشرف، بزرگانی چون آیات عظام سید محمد کاظم طباطبایی یزدی، آخوند ملا محمد کاظم خراسانی و ملا فتح‌الله شیخ‌الشریعه اصفهانی و همانند آنان بوده‌اند و به احتمال زیاد، وی نیز همانند دیگر علمای معاصر خویش از محضر آنان بهره برده است. به هر حال ایشان پس از تکمیل مقامات علمی و معنوی به زادگاه خویش بازگشت و به وعظ، ارشاد، تبلیع و تدریس علوم و معارف اسلامی پرداخت و به علم و فضیلت و رفعت در علم و معنویت اشتهار یافت. از شاگردان ایشان ملا صاحب ناردارانی و ملا مظاهر ناردارانی را می‌توان نام برد. وی نیز همانند دیگر علما و متدینین زمان خود تحت آزار و اذیت و شکنجه حکومت جبار کمونیستی قرار گرفت و سرانجام در سال ۱۳۵۷ق (۱۹۳۸م) توسط مأموران دولتی دستگیر و به نقطه نامعلومی تبعید شد و دیگر کسی از سرنوشت آن عالم ربانی با خبر نشد، جز آنکه چند سال بعد شایع کردند وی به شهادت رسیده است؛ اما تاریخ شهادت و يا وفاتش معلوم نیست. 📚📚📚📚📚پ.ن. ۱. نام مادر ایشان پسته خانم است. 📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۳۸ و ۲۳۹. ©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین ┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا | 🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۵۵] ⬇️رشید پیرشاقلو بادکوبه‌ای (۱۳۰۳ - ۱۳۳۹ ق) 🔸 آخوند شیخ رشید پیرشاقلو بادکوبه‌ای فرزند میرزا قلی و حمیده خانم در سال ۱۳۰۳ق (۱۸۸۶م) در روستای پیرشاقی از توابع باکو متولد شد تلاوت قرآن و دروس مکتب‌خانه‌ای و صرف و نحو و دیگر مقدمات علوم دینی را از روحانیون زادگاهش آموخت. سپس با همت اقوام خود در سنین جوانی به حوزه علمیه نجف اشرف عزیمت کرد و سالیانی چند در آن حوزه مقدس به کسب علم و معنویت پرداخت. مدت اقامت و سیر تحصیلات و استادان ایشان دانسته نشد. وی پس از بازگشت از نجف اشرف در مسجد سید قدی زادگاهش به امامت جماعت، وعظ، ارشاد، تبلیغ و ترویج معارف دینی و احکام شرعی و دیگر فعالیت‌های مذهبی پرداخت و از سوی اداره روحانیت منطقه قفقاز به‌عنوان قاضی شرع محل تعیین شد. متأسفانه ایشان در سال ۱۳۳۹ ق (۱۹۲۱م) در حالی که ۳۵ بهار از زندگانیش سپری شده بود دارفانی را وداع گفت و پیکرش در قبرستان روستای پیرشاقی به خاک سپرده شد. وی فرزندانی به نام‌های بابا و کلثوم داشته است. 📚📚📚📚📚پ.ن. ۱. مصاحبه با نوادگان معظم‌له و روحانيون محل. 📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۴۰. ©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین ┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا | 🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۵۶] ⬇️رشید كربلایی (۱۲۸۷ - ۱۳۵۶ ق) 🔸 عالم دینی، ادیب، شاعر، آخوند مشهدی آقا رشید کربلایی فرزند کربلایی کاظم در سال ۱۲۸۷ق (۱۸۷۰م) در قصبه بلبله از توابع شهر باکو دیده به جهان گشود. دروس مکتب‌خانه‌ای و مقدمات علوم حوزوی را نزد روحانیون منطقه فرا گرفت. سپس در جوانی عازم حوزه علمیه مشهد مقدس گردید و چند سالی به تحصیل از محضر اساتید آنجا پرداخت بعد از آن به حوزه علمیه تهران مهاجرت کرد و از گنجینه دانش بزرگان حوزه علمیه تهران که در آن زمان با وجود فقهاء و حکماء بزرگ از رونقی ویژه برخوردار بود، بهره برد و به مقامات عالیه علمی و معنوی دست یازید. از مدت اقامت وی در هر يك از حوزه های مذکور و اساتیدش اطلاعی به دست نیامد، لکن مدت زمان حضور وی در دو حوزه علمیه متجاوز از ۱۸ سال بوده است. آخوند آقا رشید در حدود سال ۱۹۰۸م به زادگاه خود بازگشت و به تبلیغ و ترویج معارف و احکام دینی و دیگر فعالیت‌های اسلامی همت گمارد. پس از انقلاب کمونیستی و حاکمیت بلشويك‌ها همانند دیگر عالمان و روحانیون وقت منطقه قفقاز در تنگنا و خفقان واقع شد و مورد تهديد و اذیت و آزار قرار گرفت. سرانجام در سال ۱۳۵۶ق (۱۹۳۷م) دستگیر و به نطقه نامعلومی تبعید گردید و دیگر از سرنوشت وی اطلاعی به دست نیامد، علی‌رغم آنکه تمامی آثار وی از ترس دژخیمان حکومت الحادی توسط خانواده‌اش محو گردید، لکن بخشی از اشعار وی که به‌صورت قصیده و نوحه در سوگ سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام با تخلص رشید سروده باقی مانده است. 📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۴۰ و ۲۴۱. ©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین ┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا | 🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۵۷ و ۲۵۸] ⬇️رضا (..... - ..... ق) 🔸 ملا رضا فرزند کربلائی عیوض از تحصیل‌کردگان حوزوی بوده و در جرگه عالمان مذهبی قرار داشت. ⬇️رضا بالاخانلی (۱۲۶۶ - ۱۳۱۷ ق) 🔸 آخوند حاج رضا بالاخانلی فرزند شیخ علی‌اکبر قبل از سال ۱۲۶۶ق (۱۸۵۰م) در قصبه بالاخانی از توابع شهر باکودیده به جهان گشود. قرائت قرآن و دروس مکتب‌خانه‌ای را از مكتب‌داران وقت محل آموخت. مقدمات علوم دینی و سطوح عالی فقه و اصول و تفسیر و حدیث را نزد پدر و دیگر عالمان منطقه فراگرفت و از آنجا که همتی والا در کسب معارف و علوم اسلامی داشت بهره کاملی از استادان خویش یافت. بنا به اطلاعات موجود وی توفیق حضور در حوزه‌های علمیه بزرگ را نداشته است. ایشان پس از تحصیلات علاوه بر اقامه جماعت، وعظ، ارشاد و انجام دیگر فعالیت‌های دینی و فرهنگی به تدریس علوم اسلامی همت گمارد و به تعلیم و تربیت طلاب علوم دینی پرداخت که از شاگردان ایشان می‌توان آخوند ملا حمید، آخوند ملا حاج بابا و آخوند ملا نامدار را نام برد. آن‌چه از این عالم بزرگوار تاکنون میان مردم مشهور است، قدس، تقوی، زهد و دوری از زخارف دنیاست که تاکنون نقل محافل مردم زادگاهش می‌باشد. سرانجام وی در حدود سال ۱۳۱۷ق (۱۸۹۹م) دارفانی را وداع گفت.[۱] 📚📚📚📚📚پ.ن. ۱. مصاحبه با نوادگان معظم‌له و علمای محل. 📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۴۱ و ۲۴۲. ©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین ┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا | 🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۵۹] ⬇️سید رضا ترکانی (۱۲۸۹ - ۱۳۸۸ ق) 🔸 آخوند سید رضا ترکانی فرزند آقا میر جمال و معصومه خانم در سال ۱۲۸۹ق (۱۸۷۲م) در شهرستان خلخال از توابع اردبیل متولد شد. مقدمات علوم دینی را در خلخال و به احتمالی در حوزه علمیه اردبیل فراگرفت. سپس عازم حوزه علمیه مشهد مقدس شد و سالیانی متمادی در آن حوزه مبارک به تحصیل علوم اسلامی پرداخت. از مدت تحصیل و سطح علمی و استادانش اطلاعی به دست نیامد. جز آنکه بنا به اظهارات نوادگان و روحانیون زادگاهش اقامت ایشان در حوزه علمیه مشهد مقدس مدت طولانی را شامل شده و نیز وی به علم و فضیلت اشتهار داشته است. ایشان پس از اتمام دوران تحصیل به زادگاهش بازگشت و پس از توقفی اندک در سال ۱۳۲۸ق (۱۹۱۰م) از خلخال به باکو هجرت کرد و در روستای بُلبُله و بعد از آن در روستای ترکان از توابع باکو اقامت گزید و به فعالیت‌های دینی و فرهنگی پرداخت و از آن‌جا که عمدتاً در این روستا اقامت گزید، به ترکانی معروف شد. ایشان فرزندانی به نام‌های سید حسین میر جمال، میر جلال و سیده فاطمه و سيّده معصومه داشته است. وی در سال ۱۳۸۸ق (۱۹۶۸م) دارفانی را وداع گفت و به دیار باقی شتافت. 📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۴۲. ©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین ┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا | 🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۶۰] ⬇️ رضا لنکرانی(۱۳۱۳ - ۱۳۷۶ ق) 🔸 آخوند حاج رضا لنکرانی فرزند سیف‌الله در سال ۱۳۱۳ق (۱۸۹۵م) در روستای روو از توابع لنکران متولد گردید. دروس مکتب‌خانه‌ای و مقدمات علوم حوزوی را در لنکران فرا گرفت. سپس در جوانی به همت دایی خود به حوزه علمیه تهران عزیمت کرد و سالیانی چند در آنجا به تحصیل علوم اسلامی همت گمارد. سپس به حوزه علمیه نجف اشرف مهاجرت نمود و از محضر اساتید آنجا بهره برد. از مدت اقامت و تحصیل و اساتید وی در حوزه‌های علمیه مذکور اطلاعی در دست نیست جز آنکه وی تحصیلات کاملی داشته و به فضل و فضیلت مشهور بوده است. حاج رضا در پی آزار و اذیت و تهدید و خفقان حاکمیت کمونیستی به ناچار در سال ۱۹۳۶م به یکی از شهرهای ایران مهاجرت کرد و به بنا به گفته دخترش بانو عالیه در سال ۱۳۷۶ق (۱۹۵۷م) بدرود حیات گفت.[۱] 📚📚📚📚📚پ.ن. ۱. مصاحبه با سرکار خانم عالیه، دختر معظم‌له. 📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۴۲ و ۲۴۳. ©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین ┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا | 🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۶۰] ⬇️ رضا لنکرانی (۱۲۶۹ - ۱۳۶۰ ق) 🔸 آخوند ملا رضا لنکرانی فرزند ملا فتحعلی در سال ۱۲۶۹ق (۱۸۵۳م) در روستای ارکوان از توابع شهرستان ماساللی منطقه لنکران دیده به جهان گشود. قرائت قرآن و کتاب‌های بوستان، گلستان، نصاب‌الصبیان و دیگر کتب متداول مکتب‌خانه‌های وقت قفقاز را نزد پدر و مکتب‌داران زادگاهش آموخت در نوجوانی عازم حوزه علمیه اردبیل شد و سالیانی چند از استادان آنجا بهره برد. آن‌گاه به حوزه مقدس نجف اشرف هجرت کرد و از محضر حضرات آیات عظام: سیّد حسین کوه‌کمری مولی محمد فاضل ایروانی، شیخ محمد حسن مامقانی و میرزا حبیب‌الله رشتی مستفیض گشت و به مقامات عالی علمی و معنوی نایل گشت. وی پس انجام تحصیلات به زادگاه خویش بازگشت و علاوه بر تبلیغ و ترویج معارف اسلامی و احکام شرعی به شغل کشاورزی اشتغال ورزید و سرانجام در سال ۱۳۶۰ق (۱۹۴۱م) به درود حیات گفت و پیکرش در قبرستان ارکوان به خاك سپرده شد. فرزندش ملا علی در تاریخ انجام مصاحبه با سنی متحاوز از صد سال در حال حیات است.[۱] 📚📚📚📚📚پ.ن. ۱. مصاحبه با خانواده معظم‌له و اهالی محل. 📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۴۳. ©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین ┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا | 🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۶۲] ⬇️ سيد رضا لنکرانی (ح ۱۲۵۰ - ۱۳۲۲ ق) 🔸 سيد رضا لنکرانی فرزند سید محمد موسوی لنکرانی در حدود سال ۱۲۵۰ ق (۱۸۳۴م) به دنیا آمد. پس از سپری نمودن تحصیلات در محضر علمای اعلام به مرتبه‌ای از علم در فقه و اصول نائل آمد و تقریرات بعضی از اساتیدش را به رشته تحریر در آورد. ایشان به غیر از استنساخ بعضی از کتاب‌های ادبی، دارای آثار زیر می‌باشد: ۱. الانوار النجفية في العقائد الدينية؛ ۲. حاشیه بر رسائل؛ ۳. حاشیه بر مکاسب؛ ۴. شرح الرسائل. ایشان عالمی متقی و فاضل بود و در روز عاشورای ۱۳۲۲ ق (۱۹۰۴م) در نجف اشرف وفات نمود و پس از تغسیل و تکفین توسط فرزندان آیت‌الله حاج شیخ ابراهیم حائری لنکرانی به نام‌های شیخ علی‌اکبر، شیخ عبدالغفار و شیخ علی‌اصغر در صحن مطهر علوی به خاک سپرده شد[۱] شرح‌حال فرزندش سید محمد لنکرانی به شماره ۶۰۴ خواهد آمد.. 📚📚📚📚📚پ.ن. ۱. گنجینه دانشمندان، ج ۷، صص ۲۸-۲۹ : نقباء البشر، ج ۲، ص ۷۷۰-۷۷۱؛ بلوغ الامانی، ص ۱۴۳. 📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۴۴. ©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین ┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا | 🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۶۳] رضا قلی ناظر اوف (..... - بعد از ۱۲۶۹ ق) 🔸 رضا قلی میرزا اوف از نویسندگان و پژوهش‌گران باکو بوده و کتاب ائمه زادگان و اولیاء و مشاهیر که در ولایت بادکوبه مدفون گشته را در تاریخ پانزدهم شعبان المعظم ۱۲۶۹ ق درباره مدفونین منطقه باکو نوشته است. این کتاب حاوی احوالات اولیاء، مشایخ و بزرگان باکو و نواحی آن از جمله نارداران، بُلبُله، پیر شفیق، مردکان، جزیره پیراللهی، پلکاه، کشله و پیر منظری و... بوده است.[۱] 📚📚📚📚📚پ.ن. ۱. فهرست نسخه‌های خطی فارسی مؤسسه خاورشناسی فرهنگستان علوم روسیه، ص ۳۱؛ فهرست توصیفی نسخه‌های خطی فارسی انستیتو دست‌نویس‌های شرقی فرهنگستان علوم روسیه - سن‌پتربورگ، ج ۱۱ ص ۷۵. 📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۴۴ و ۲۴۵. ©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین ┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا | 🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۶۴] ⬇️ رمضان سالیانی (..... - بعد از ۱۲۴۱ ق) 🔸 شیخ مولی رمضان سالیانی فرزند علی‌اصغر عالمی فاضل و دانشمند بود و کتاب تحفه درویش، اثر میرزا محمد اخباری (در گذشته ۱۲۳۲ ق)، المقلاد از مؤلفی ناشناس و حاشیه‌ای بر العالم، اثر ملا محمد جعفر شریعتمدار استرآبادی (درگذشته ۱۲۶۳ ق) را به خط نستعلیق استنساخ کرده و با امضای احقر الطلاب رمضان‌بن علی‌اصغر السالیانی به پایان برده است. شیخ احمد احسایی (درگذشته ۱۲۴۱ ق) درباره او گفته است که او پیوسته بر جمله اعتصمت بالله و توکلت علی الله مواظبت می‌کرد. از وی اثری دیگر به نام اصول دین که آن نیز به فارسی است برجای مانده است. ایشان پس از سال ۱۲۴۱ ق درگذشته است.[۱] 📚📚📚📚📚پ.ن. ۱. الكرام البررة، ج ۲، ص ۵۸۲-۵۸۳؛ دانشنامه ادب فارسی، ص ۲۸۱. 📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۴۵. ©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین ┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا | 🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۶۵ و ۲۶۶] ⬇️ رمضان لنکرانی (۱۲۱۷ - ۱۳۰۷ ق) 🔸 آخوند شیخ رمضان لنکرانی در سال ۱۲۱۷ ق (۱۸۰۲م) در روستای بدلان از توابع شهرستان ماساللی منطقه لنکران متولد گردید. تحصیلات مکتب‌خانه‌ای و مقدمات علوم حوزوی را از روحانیون زادگاه خود فرا گرفت. سپس در نوجوانی عازم حوزه علمیه اردبیل شد و سطوح عالیه را نزد اساتید آنجا بهره برد و بعد از آن به حوزه علمیه نجف اشرف مهاجرت کرد و در حلقه شاگردی بزرگانی چون شیخ محمد حسن نجفی و دیگر بزرگان وقت آن حوزه مقدسه درآمد و به مقامات عالیه علمی و معنوی نایل آمد و سپس به زادگاه خود بازگشت و به امر تبلیغ و ترویج معارف دینی و احکام شرعی و تدریس علوم حوزوی اشتغال ورزید. آخوند در سال ۱۳۰۷ ق (۱۸۹۰م) دارفانی را وداع گفت و پیکر پاکش در قبرستان بدلان به خاک سپرده شد.[۱] ⬇️ روح‌العلم (۱۲۸۷ - ..... ق) 🔸 آخوند روح‌العلم فرزند محمد تقی متولد ۱۲۸۷ ق (۱۸۷۰م) بوده و جزء مبلغین دینی و واعظان مذهبی قرار داشت. 📚📚📚📚📚پ.ن. ۱. مصاحبه با فرزندان معظم‌له و روحانیون و اهالی محل. 📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۴۵ و ۲۴۶. ©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین ┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا | 🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۶۷] ⬇️ روح‌الله آخوندزاده (۱۲۶۸ - ۱۳۲۹ ق) 🔸 آخوند حاج ملا روح الله آخوندزاده در سال ۱۲۶۸ ق (۱۸۵۱م) در روستای زارات از منطقه برمك قبا در خانواده ملا محمد دیده به جهان گشود. او که بزرگترین فرزند یازده گانه ملا محمد بود تحصیلات مکتب خانه ای و مقدمات را در مکتب پدرش ملا محمد در زارات فراگرفت و در سال ۱۸۶۱م به همراه خانواده به روستای نوخانی از توابع باکو مهاجرت کرد. پدرش وی را جهت ادامه تحصیل به مدرسه سینیق قلعه میرزا حسیب قدسی فرستاد. وی پس از چهار سال تحصیل در مدرسه مذکور در پانزده سالگی به سال ۱۸۶۵م به دارالسلطنه قزوین رفت و پس از ۴ سال تحصیل در قزوین به حوزه علمیه کربلا مهاجرت کرد و به زیارت مکه مکرمه مشرف شد. در سال ۱۸۷۹م قبل از بلشویک و در زمان تزار روس به نوخانی بازگشت و ابتداء در مسجد روستا و سپس در مسجد حاج امامعلی باکو به اقامه نماز و به خصوص در مدارس تاتار به تدریس علوم شریعت اقدام کرد. فضل، عقل و ذکاوت او مورد توجه آخوند عبدالسلام شیخ‌الاسلام منطقه واقع شده و او را به تفلیس دعوت نمود. پس از مذاکره، او را به‌عنوان روحانی عالی مساجد شهر هشت درخان و حاج طرفان تعیین نمود. وی در سال ۱۹۰۱م به باکو بازگشت و به مسجد نزه پیر آخوند تعیین شد. وی در عین پای‌بندی به مبانی اسلام و شریعت به نقد افکار عده‌ای از روحانیون که در لوای دین خرافات را ترویج می‌کردند، پرداخت و در یکی از موعظه‌های خود در سال ۱۹۰۶م شديداً عليه يك سرى خرافات رایج به‌عنوان عزاداری و غیره مخالفت کرد و در راه این مبارزه سرسخت بود. وی معارف الهی را منجی انسان‌ها می‌دانست که این مطالب را در مقاله‌های خود نمودار می کرد. او پسران خود را در مدارس روس و تاتار و دخترانش را در مدارس حاج زین‌العابدین تقی‌اف به تحصیل گماشته بود در زمینه مسائل اجتماعی فعال بوده و از اعضای مؤسس جمعیت هدایت باکو در سال ۱۹۰۴م به شماره می‌رفت. اساساً این گروه که با ترکیب عده‌ای از روحانیون و روشن‌فکران تشکیل شده بود هدفش مبارزه با زورگویان و گروه‌های زورگیر باکو و خرافات دینی بود اما طرف مقابل نیز بیکار ننشسته بود لذا علیه اعضای این جمعیت فعالیت می‌کردند آن‌ها ابتدا پسر آخوند به نام شریف و سپس خواهرزاده او را به قتل رساندند. در سال ۱۹۱۰م محرر محمد صادق آخوندزاده را به اتهام ایجاد اتحاد در میان مسلمانان دستگیر و زندانی کردند. آخوند روح الله آخوندزاده در ذیحجه ۱۳۲۹ ق (نوامبر ۱۹۱۱م) در حالی که وضو ساخته و برای نماز صبح حاضر شده بود، ناگاه در خانه زده می‌شود، آخوند در را باز می‌کند و چیزی به جز درشکه‌ای مقابلش نمی‌بیند آخوند در را بسته باز می‌گردد و به نماز مشغول می‌شود. قاتل وارد خانه شده در محراب عبادتش و از پشت سر دو گلوله به وی شليك کرده و به شهادت می‌رساند. مردم باکو پس از خبردار شدن از شهادت آخوند غوغایی به پا می‌کنند و در تشیع جنازه او بیش از ۱۰ هزار نفر شرکت می‌کنند و حاج زین‌العابدین تقی‌اف در مجلس او به سخنرانی پرداخته و از رحلت او اظهار تأسف می‌کند. رئیس نظمیه باکو و حاج زين‌العابدین به دنبال قاتل بر می‌آیند و نهایتاً قاتل او و عامل تحريك‌كننده دستگیر شده و قاتل اعدام گشته و تحریک‌کننده تبعید می‌شود. وی در روزنامه‌های حیات و ارشاد، ترقی تکامل، حقیقت گونش، ایشیخ فیوضات دبستان و مجلات مقاله می‌نوشت مقالات او در شهر کلکته هندوستان نشر و در استانبول در روزنامه معلومات چاپ شده است. جا دارد این مطلب را در اینجا بیاورم که در سال (۱۹۰۷م) مردم باکو شاهد ماجرایی جالب شدند و آن اینکه میلیونر معروف باکو به نام موسی ناعییوف، به اسم فرزند مرحومش اسماعیل ساختمانی خیریه به نام اسماعیلیه درست می‌کند و در حاشیه ساختمان از احادیث رسول خدا ﷺ با خط کوفی طلا نوشته می‌شود مانند: اطلبو العلم من المهد الى اللحد، اطلبو العلم ولو الصين و غیره که ترجمه همه آن‌ها از عربی به آذری مرحوم حاج روح‌الله بوده است. با کمال تأسف همه آن نوشتجات در دوران میرجعفر باقراف از دیوارهای بنا تخریب شده و از بین رفت و در عوض آن ستاره‌های ۵ پر کمونیستی حك شد. ملا روح‌الله به زبان انگلیسی مسلط بود و برخی از رمان‌های انگلیسی را به زبان فارسی ترجمه کرده است. همچنین فرزندش محمد صادق آخوندزاده همان کتاب را از فارسی به آذری ترجمه نموده است. فرزندانش صفوره و صفیه و محمد حسین همه دارای تحصیلات عالیه بوده‌اند. 📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۴۶ تا ۲۶۸. ©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین ┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا | 🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷