💠 آیا سپرده گذاری به منظور دریافت تسهیلات، اشکال شرعی دارد؟ 🔸پاسخ: هر نوع شرطی ضمن قرض باعث ربوی بودن آن قرض می شود و لذا حرام می باشد، حتی اگر این شرط، انجام یک کار معینی توسط قرض گیرنده باشد. و در این بحث از دو جهت ممکن است ربا محقق شود: 1- ربا گیرنده، بانک باشد: چون می گوید به شرطی به تو تسهیلات می دهم که قبلش سپرده گذاری کرده باشی. 2- ربا گیرنده، متقاضی تسهیلات باشد: چون می گوید به این شرط من در این بانک سپرده می گذارم که توی بانک به من تسهیلات بدهی. و درست است مال حرام و ربا، وارد زندگی رباگیرنده می شود، اما حرمت ربا مختص به او نیست، بلکه ربا دهنده و شاهد و نویسنده این قرارداد ربوی هم مرتکب حرام می شوند. اما در آنچه که در غالب موارد در سیستم بانکی مرسوم است، هیچ کدام از دو نوع ربای فوق محقق نمی شود و لذا اشکالی ندارد، زیرا: 1️⃣ از طرف بانک شرط ربوی ای مطرح نیست، زیرا قرار است در آینده تسهیلات پرداخت و قرارداد آن امضا شود و آن هنگام هم شرطی برای لزوم سپرده گذاری متقاضی وجود ندارد، زیرا سپرده گذاری قبلا اتفاق افتاده است. 2️⃣ از سوی مردم نیز هنگام افتتاح حساب و یا واریز پول، هیچ شرط ضمن عقدی مبنی بر اعطای تسهیلات توسط بانک وجود ندارد، بلکه صرفا بانک از قبل اعلام کرده من تسهیلات را در آینده به کسانی پرداخت می کنم که این سپرده را داشته باشند، و مردم این سپرده گذاری را به «امید» دریافت این تسهیلات انجام می دهند و الا بانک هیچ الزام حقوقی و قانونی به پرداخت تسهیلات ندارد و در قرارداد افتتاح حساب هم هیچ شرط ضمن عقدی در این خصوص وجود ندارد، ولی به هر حال، اعتبار بانک و اطمینان مردم به عملکرد آن، آنها را به انجام این کار ترغیب می کند و لذا اگر همین مقدار وعده و تبلیغات توسط یک موسسه یا شخص غیر معتبر یا گمنامی انجام شود، تا الزام و تعهد حقوقی نسبت به اعطای تسهیلات داده نشود، کسی سپره خودش را در اختیار آن شخص یا موسسه قرار نمی دهد. 3️⃣ در برخی موارد، حساب سپرده شخص، حساب قرض الحسنه نیست، بلکه یک سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت یا بلندمدت است و ماهیت حساب های کوتاه یا بلند مدت سرمایه گذاری، «وکالت» است، یعنی شخص به بانک وکالت می دهد سپرده او را همراه با دیگر سرمایه های بانک، در عملیات مختلف بانکی قانونی و شرعی مختلف به کار گیری کند و سود حاصل شده از این عملیات را (متناسب با مبلغ و مدت زمان این سپرده)، پس از کسر حق الوکاله بانک به او بپردازد. و حال حتی اگر فرض کنیم که سپرده گذار، ضمن این عقد «وکالت»، شرط ضمن عقدی را مطرح کند مبنی بر اعطای تسهیلات توسط بانک(که این شرط هم البته نیست هنگام افتتاح حساب)، شرط ضمن قرض محقق نشده تا باعث ربا شدن این سپرده گذاری شود، چون ربای قرضی یعنی شرط زیاده ضمن عقد قرض، در حالی که اینجا، عقد وکالت است. 4️⃣ حتی اگر در هنگام اعطای تسهیلات، لزوم سپرده گذاری مبلغی توسط بانک شرط شود، تنها در فرضی شرط ربوی خواهد بود که تسهیلات اعطایی، در قالب قرض الحسنه باشد، و الا اگر در قالب عقود دیگر مانند مرابحه، فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک، جعاله و مضاربه باشد، شرط سپرده گذاری، شرط ضمن قرض نیست تا موجب ربوی شدن تسهیلات اعطایی بانک گردد، بلکه شرط جایزی ضمن مثلا عقد بیع است و هیچ اشکالی ندارد. ❌ بنابراین تنها در دو صورت زیر مشکل ربا پیش می آید و هر دو صورت هم در سیستم بانکی متداول نیست: 1- سپرده گذاری اولا به صورت حساب قرض الحسنه باشد و ثانیا در همان قرارداد افتتاح حساب یا واریز پول، شرط ضمن عقد شود که بانک ملزم هست که تسهیلات پرداخت کند. 2- تسهیلاتی که بانک می دهد اولا به صورت قرض الحسنه باشد و ثانیا در همان قرارداد وام قرض الحسنه ای که می دهد شرط ضمن عقد کند که وام گیرنده متعهد است پس از دریافت وام، مبلغی را در بانک سپرده گذاری یا مسدود کند. #شرط_سپرده_گذاری ؛ #تسهیلات_بانکی ؛ #ربا ؛ 🔸🔹🔸🔹🔸🔸🔹🔸 @BahramianGh