#بیشتر_بدانیم
📌هنگام دعا کردن و امداد خواستن از امام زمان(عجّل الله تعالی فرجه الشریف) با توجه به پهناور بودن جهان چطور الساعه به ایشان الهام می‌شود؟
✍️علم امام همانند علم ما نیست؛ زیرا انسان‌ها معمولاً علومشان کسبی و در محدودۀ عالم شهود است، در حالی که علم امام منحصر به عالم شهود نیست، بلکه عالم به غیب نیز هست. لذا به راحتی و در کم‌ترین زمان از دعاها و خواسته‌های ما اطلاع پیدا می‌کند؛ مثلاً سید بن طاووس نقل می‌کند که شخصی طی نامه‌ای از امام رضا(علیه‌الاسلام) سؤال می‌کند: «ما وقتی به شما احتیاج داریم چه کنیم؟» حضرت در جواب فرمودند: «اگر حاجتی داری لب‌هایت را تکان بده، جوابت می‌رسد»؛ یعنی اگر تنها زمزمه کنی و صدایت را هم کسی نشنود، من می‌شنوم.
✍️برای توضیح این مطلب لازم است نکاتی را متذکر شویم:
🔹1. مأموریت امام از لحاظ زمان و مکان، بسیار گسترده است. او تنها امام زمین و زمان نیست، بلکه امام ملک و ملکوت است.
🔹2. مأموریت و تسلط امام تنها به ظاهر عالم ختم نمی‌شود، بلکه دربرگیرندۀ ظاهر و باطن اجتماع و انسان‌ها نیز هست.
🔹3. علم امام حضوری است، نه کسبی و حصولی؛ یعنی ما به دلایل متعدد (مذکور در کتب کلامی شیعه) معتقدیم که علم امام موهبتی الهی و علم لدنّی است.
🔹4. علوم الهی نیز از ویژگی‌های خاصی برخوردارند که آن‌ها را در مقایسه با سایر علوم ممتاز می‌کند:
الف) علم الهی روشن است و هیچ نقطۀ تاریکی در آن نیست. لذا در آن اختلافی نیست و چیزی به نام واضح و واضح‌تر در آن وجود ندارد؛
ب) علوم الهی نزد انبیا و ائمه (عليهم السلام )حاضر است، لذا آنان در هیچ پرسشی نگفتند بعداً جواب می‌دهیم و یا نیاز به تأمل و تفکر داریم؛
ج) علوم الهی نیازمند مقدمه‌چینی نیست؛ چون در آن‌ها اختلافی دیده نمی‌شود، لذا بین انبیا و امامان در هیچ امری اختلاف نیست؛
د) علوم الهی نیاز به تجدید نظر ندارد، بلکه به قوت و ظهور آغازین خود
باقی است؛
🔹5. روایات به کیفیت علوم ائمه (عليهم السلام ) اشاره دارند:
الف) امام نسبت به هرچه دربارۀ آسمان و زمین و بهشت و جهنم (تا قیامت) واقع می‌شود، عالم است و چیزی نیست که ائمه (عليهم السلام ) به آن علم نداشته باشند؛
ب) جمیع علوم ملائکه و انبیا نزد ائمه (عليهم السلام )موجود است و هر امامی جمیع علوم امام قبل از خود را داراست؛
ج) روایاتی داریم که دلالت دارند بر این‌که ائمه (عليهم السلام ) بر همۀ احتیاجات و اعمال بشر و بر احوال شیعیان آگاهی دارند، و حتی اگر بلا یا مصیبتی به آنان برسد آگاه‌اند؛ یعنی به همۀ بلایا و منایا، (زمان و کیفیت آن‌ها) آگاهی دارند؛ همچنین به آن‌چه در دل انسان‌ها می‌گذرد، آگاهی دارند؛ در این زمینه امام زمان(عجّل الله تعالی فرجه الشریف) در توقیعی که برای شیخ مفید فرستاده فرمودند:
انا نحیط علماً بانبائكم ولما یعزب عنّا شیءٌ من اخباركم؛
به همۀ خبرهای شما آگاهیم و چیزی از اخبار شما بر ما پوشیده نیست.
نکتۀ آخر این‌که، اگرچه علم امام از ناحیۀ خداوند است، ولی بین علم خداوند و علم امام تفاوت وجود دارد؛ زیرا علوم الهی برای خداوند ذاتی و استقلالی است (علم غیب، ذاتی خداوند است). به عبارت دیگر، تنها کسی که ذاتاً و به خودی خود از غیب آگاه است، خدای سبحان است و این بدان معنا نیست که پیامبر(صل الله علیه و آله)، ائمه یا ملائکه به غیب علم نداشته باشند؛ بلکه علم دارند، اما علم آن‌ها ذاتی نیست، بلکه تبعی است و به خواست پروردگار، عالِم‌اند.
📚 بدایة المعارف، محسن خرازی، بحث صفات امام (علم امام).
📚 بحارالانوار، ج26، ص109 (حدود 22 روایت نقل شده است).
📚همان، باب12، ص159 به بعد.
📚 همان، باب8 و 9، ص132- 154.
