یا حق یكى از تربیت شدگان این مكتب مى گوید : در بعضى از سفرها به بزرگى برخوردم كه سیمایش به سیماى عارفان مى ماند . با او همراه شدم در حلول راه به او گفتم : كَیْفَ الطّریقُ إِلى الله ؟ راه به سوى خدا چگونه است ؟ گفت : لَوْ عَرَفْتَ اللهَ لَعَرَفْتَ الطَّریقَ . اگر او را یافته بودى راه به سوى او را نیز آگاه مى شدى . پس گفت : اى مرد سالك ! بگذار و از خود خلاف و اختلاف را دور كن . گفتم : عالمان را چگونه خلاف و اختلافى خواهد بود ؟ چه آنها مؤیّد از جانب حقّند . گفت : چنین است كه مى گویى الاّ فى التجرید التوحید . گفتم : معناى این جمله چیست ؟ گفت : فِقْدانُ رُؤْیَةِ ما سواهُ لِوِجْدانه . با بودن او غیر را ندیدن . كه منظور از این جمله نفى هر معبود باطل و مقیّد بودن به طاعت و عبادت حق است . گفتم : هَلْ یَكُونُ الْعارِفُ مَسْرور ؟ آیا عارف را خوشحالى هست ؟ جواب داد : عارف را با اتّصال به خد ، اندوه هست ؟ گفتم : أَلَیْسَ مَنْ عَرَفَ اللهَ طالَ هَمُّهُ ؟ آیا این نیست كه هركس او را شناخت دچار اندوه همیشگى مى گردد ؟ گفت : مَنْ عَرَفَ زالَ هَمُّهُ . هركس او را شناخت اندوهش براى همیشه برطرف مى شود ، كه اهل معرفت را ( لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلا هُمْ یَحْزَنُونَ ) . گفتم : هَلْ تُغَیِّرُ الدُّنْیا قُلُوبَ الْعارِفینَ ؟ آیا دنیا دلهاى عارفان را تغییر و تحوّل مى دهد ؟ گفت : هَلْ تُغَیِّرُ العُقْبى قُلُوبَ الْعارِفینَ حَتّى تُغَیِّرَها الدُّنْی ؟ آیا آخرت دل آنان را دگرگون مى كند تا دنیا آنها را دگرگون كند ؟ گفتم : أَلَیْسَ مَنْ عَرَفَ اللهَ صارَ مُسْتَوْحِش ؟ كسى كه خدا را شناخت آیا دچار وحشت نمى گردد ؟ گفت : مَعاذَ الله أَنْ یَكُونَ الْعارِفُ مُسْتَوْحِش . پناه بر خد ( كه بگویم ) عارف با شناختن معبود حقیقى دچار وحشت و ترس شود . وَلكِنْ یَكُونُ مُهاجِراً مُتَجَرّد . اما عارف در عین تنهایى مسافر به سوى دوست است . گفتم : هَلْ یَتَأَسَّفُ الْعارِفُ عَلى شَیْء غَیْرَ الله ؟ آیا عارف به چیزى غیر خدا تأسّف مى خورد ؟ جواب داد : هَلْ یَعْرِفُ العارِفُ غَیْرَ اللهِ فَیَتَأَسَّفُ عَلَیْهِ ؟ آیا عارف غیر خدا چیزى مى شناسد تا بر او غصّه بخورد ؟ گفتم : هَلْ یَشْتاقُ الْعارِفُ إِلى رَبِّهِ ؟ آیا عارف مشتاق به حضرت ربّ است ؟ گفت : هَلْ یَكُونُ الْعارِفُ غائِباً طَرْفَةَ حَتّى یَشْتاقَ إِلَیْهِ ؟ آیا عارف یك چشم به هم زدن از او غایب است تا مشتاق او باشد ؟! گفتم : مَا إسْمُ اللهِ الأَعْظَمُ ؟ اسم اعظم خدا چیست ؟ گفت : أَنْ تَقُولَ اللهَ وَأَنْتَ تَهابَهُ . آن است كه بگوئى الله و از او در دلت داراى مهابت شوى . گفتم : كَثیراً ما أَقُولُ وَلا تُداخِلُنی الْهِیْبَةَ . زیاد خدا مى گویم ولى در دلم مهابت پیدا نمى شود . گفت : لاَِنَّكَ تَقُولُ مِنْ حَیْثُ أَنْتَ لا مِنْ حَیْثُ هُوَ . براى آنكه نامش را آن چنانكه هستى مى گوئى نه آن چنانكه هست . گفتم : اى بزرگ دیگر بار مرا موعظتى فرماى ، از گفته هاى تو پند بسیار بگیرم . گفت : كفایت است از براى موعظت و نصیحت تغییراتى كه در روزگار مى بینى ، نیك بنگر و آن را به جهت خود پندى بزرگ دان #پندیات