#ابدال_در_زبان_فارسی
ابدال #چاکر
امروز یکی از دوستان در تعارفات گفتاری اش گفت: #چاکرم.
گفتم: می دانی #چاکرم #ابدال #شاکرم است؟
گفت نه.
چون دیدم تعجب کرده اند
گفتم #شاهد_ابدال داریم
می گویند: #مچکرم و منظورشان همان #متشکرم می باشد.
#بارگذاری مطالب، با ذکر #آدرس_کانال، مانعی ندارد.
#دروس_الشباب
https://eitaa.com/DUROUS_ALSHABAB
دروس الشباب
#صرف واژۀ #أمیر #نظر_علامه_مجلسی: مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، ج4، ص: 370 «الميرة» بالكسر ط
#اشتقاق
#اشتقاق_کبیر
توضیح عبارت #علامه_مجلسی
در روایت است چرا به حضرت علی علیه السلام امیر المومنین گفته اند؟
ائمه (امام باقر، امام صادق، امام رضا) (علیهم السلام) فرموند:
«لانه یمیر المومنین بالعلم»
✅یعنی: زیرا ایشان مؤمنین را با علم، اطعام می کند.
❓سؤال: که بین واژۀ #یمیر که از #مور است، و واژۀ #أمیر که از ریشۀ #أمر است، چه ارتباطی وجود دارد؟!
#علامه_مجلسی در #مرآة العقول می فرماید:
در این مسأله سه احتمال متصوَّر است:
۱. #قلب_مکانی و #ابدال . یعنی (مار یمیر) در اصل (أمر یأمر) بوده ولی همزه به عین الفعل منتقل شده و تبدیل به یاء شده است.
البته علامه خودشان این احتمال را بر خلاف قواعد صرفی و واضح البطلان می داند.
۲. #علم_منقول از #جمله . یعنی: در اصل #أمیر فعل #مضارع صیغه ۱۳ بوده و #المؤمنین مفعول به است. (یعنی: مؤمنین را طعام می دهم.)
پس بنابر این احتمال، جملۀ فعلیه مضارعیۀ «أمیرُ المؤمنینَ» #علم شده است همان طور که «تأبّط شرّاً» علم گردیده است.
❌اشکال این وجه:
در جملاتی که علم می شوند، اعراب اجزای جمله ثابت می ماند. (مراجعه کنید به #باب_الحکایة). در حالی که اعراب «أمیر» به حسب عوامل مختلف تغییر می کند.
۳. #اشتقاق_کبیر
مقدمه:
♻️ مور: موج خروشان را گویند.
♻️راهی که رفت و آمد زیادی در آن صورت می گیرد نیز #مور نامیده می شود.
♻️أمیر (از ریشۀ أمر) کسی است که سرکشی دائم دارد
♻️مار زیدٌ فلاناً. یعنی عهده دار تأمین غذای فلانی شد. و لذا امام فرمود مگر ندیده ای که در سوره یوسف می فرماید «نمیر أهلَنا».
🔅اشتقاق کبیر شامل دو نوع است:
الف- کلماتی که حروف اصلی آنها متحد است ولی ترتیبش فرق می کند مانند: سلم، لمس، ملس، .... .
ب- کلماتی که اکثر حروف اصلی آنها متحد و برخی قریب المخرج است مانند: أمر و مور.
***چون بین کلماتی که از دو گونۀ فوق باشند، قرابت معنایی وجود دارد. نامش را #اشتقاق_کبیر نهادند.
پس:
🔆امیر المومنین یعنی کسی که دائما متکفل علم و معرفت مؤمنین است.
#أمیر_المؤمنین
#وجه_تسمیه
#نقش_لغت و #صرف و #اشتقاق_کبیر در فهم معارف دینی
#بارگذاری مطالب، با ذکر #آدرس_کانال، مانعی ندارد.
#دروس_الشباب
https://eitaa.com/DUROUS_ALSHABAB
#صرف
#ابدال
#ماء (آب)
#ریشه واژه «ماءٌ» ، (مَوَهٌ) است.
«مَاهَتْ الرَّکِیَّةُ تَمُوهُ مَوْهًا» یعنی: آب چاه زیاد شد.
واو متحرک و حرف قبلش مفتوح بود، پس قلب به الف شد (ماهٌ).
سپس در هاء آخر واژه نیز ابدال صورت گرفت (ماءٌ)
#دلیل :
دلیل اینکه همزه آخر این واژه ابدال از هاء می باشد #تصغیر (مُوَیْهٌ)، و #جمع_مکسر آن (أموَاهٌ، مِیَاهٌ) است.
نکته:
از آنجا که (ماه) به معنای آب، نیز شنیده شده می فهمیم که ابدال هاء به همزه جایز و غالب است نه واجب.
#نسبت
در اسم منسوب ماء، سه وجه است:
1. ماهِیّ: بنابر اصل
2. مائیّ: بنابر ابدال هاء به همزه و مراعات اصل
3. ماویّ: به قلب همزه به واو بنابر لغت کسانی که در منسوب (عطاء) نیز «عطاویّ» می گویند.
منابع:
شرح المفصل ج10 ص15
شرح الشافیة ج3 ص208
رصف المبانی ص170
الممتع فی التصریف ج1 ص348
لسان العرب، ماده «موه»
المصباح المنیر، ماده «موه»
https://eitaa.com/DUROUS_ALSHABAB