✳️ متن سوال مخاطبین👇 سلام وقت بخیر دوتا سوال بکی فقهی و یکی اعتقاد از محضر استاد وحیدی داشتم سوال فقهی : در فقه موضوعی هست به نام حیل شرعی و از این موضوع برای رباء قرضی در حال اضطرار و عجز استفاده می‌کنند که اگر فردی بدهی داشت و چاره ای جز ربا نداشت با تمسک به حیل شرعی می‌تواند در حالت عجز ربا بگیرد برخی از فقها چون امام (ره ) در کتاب دین خود تا مدتی این مسئله را قبول داشته ولی بعد عدول می‌کند و بیان می دارد نظر سندی و رجالی حیل شرعی را معتبر نمی داند حتی بزرگانی چون باقر بهبهانی در آداب التجاره ، محقق اردبیلی در شرع ارشاد نظر به این دارند که این موضوع وجاهت ندارد ولی برخی از بزرگان نظر به وجاهت موضوع دارند درباره این موضوع استاد یک توضیح بفرمایند. @HamidVahidi_ir‌ ✍ پاسخ مکتوب استاد حمید وحیدی: سلام علیکم و رحمة الله بحث حیل ربا بحث فقهی مفصلی می طلبد و در ارتباط با آن باید مباحث «قرض» و «بیع العینة» هم دیده شود(در واقع این سه بحث مکمل یکدیگر هستند) آن چه اجمالا و در نگاه بدوی به نظر می رسد این است که اصل حیل را نمی توان به صورت مطلق نفی کرد (دلیل: کثرت روایات به ضمیمه فتوای مشهور قدما و متأخرین) در مورد فلسفه تشریع حیل و تنافی آن با حکمت وضع حکم ربا می توان به اهمیت یادگیری احکام و لزوم توجه به فقه پیش از تجارت اشاره کرد. در واقع بعید نیست بگوییم شارع با همه تأکیدی که بر حرمت ربا فرموده است راه هایی برای خلاصی از این مفاسد عظیمه در نظر گرفته که فقط با آموختن صحیح فقه قابل استفاده است. و مصلحت در این یادگیری احکام و تفقه، بر مفسده ربا غالب است. ظاهراً روایات هشدار ربا در مورد «تجارت بدون آگاهی از احکام»، نیز به همین نکته اشاره دارد.(۱) البته حدود و قیود این حیل از جمله ظلم نکردن و وجوب مهلت دادن به ذو عسرة و حرمت قطعی جریمه دیر کرد و ... نیز باید رعایت گردد. این را هم نمی توان انکار کرد که این قبیل احکام هم مانند بسیاری از آیات و احکام ممکن است مورد سوء استفاده قرار گیرد و طبق هواهای نفسانی به کار گرفته شود که آن را نیز باید چاره ای دیگر اندیشید نه این که در حکم الهی (بر فرض ثبوت) تردید کرد. -------------------------------------- ۱.مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْهِ: مَنِ اِتَّجَرَ بِغَيْرِ عِلْمٍ اِرْتَطَمَ فِي اَلرِّبَا ثُمَّ اِرْتَطَمَ قَالَ وَ كَانَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَقُولُ لاَ يَقْعُدَنَّ فِي اَلسُّوقِ إِلاَّ مَنْ يَعْقِلُ اَلشِّرَاءَ وَ اَلْبَيْعَ. الکافي ج ۵، ص ۱۵۴ @HamidVahidi_ir #پرسش_و_پاسخ #ربا