🔰ضرورت و فائده فلسفه دین ✳️#فلسفه_فلسفه_دین ۴ ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ❗️در یادداشت مربوط به «معرفی فلسفه دین» این تعریف از #فلسفه_دین برگزیده شد: فلسفه دین دانشی است که بدون تعهد به دین خاصی، با روش عقلی به موضوعاتی می‌پردازد که در فهم حقیقت دین و پذیرش آن تأثیرگذارند. ❓در این یادداشت بیان می‌شود که چنین دانشی چه ضرورتی دارد؟ وقتی #فلسفه و #الهیات می‌توانند برای بسیاری از مسائل دین پاسخ مناسب داشته باشند، چه نیازی است که دانش مستقلی با عنوان فلسفه داشته باشیم؟ این مسئله وقتی جدی‌تر می‌شود که بدانیم این رشته دین‌پژوهی تاریخ کوتاهی دارد. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔶 فلسفه دین برای غیر متدین حائز اهمیت است از آن جهت که می‌تواند از این طریق #حقانیت و اعتبار #ادیان را با روش #عقلی ارزیابی نماید. 🔸طبیعتاً کسی که هیچ دین مشخصی را برنگزیده و به دنبال حقیقت است، باید از عقل خود برای رسیدن به حق استفاده نماید. او می‌تواند در چند مرحله تکلیف خود را روشن کند: 🔻در مرحله اول بررسی کند که آیا لازم یا ممکن است که برای #باور_دینی از عقل استفاده نماید. 🔻در مرحله دوم به این مسئله بپردازد که راه‌های شناخت #خدا و #ایمان ‌آوری چیست و اینکه آیا خدا وجود دارد یا خیر و آیا باید دین‌دار بود یا نه. 🔻در مرحله سوم بررسی کند که آیا می‌تواند هر دینی را بپذیرد یا فقط یک دین معتبر است. ♦️در مرحله چهارم نیز رابطه دین مورد نظر را با معرفت‌های بشری مانند علوم تجربی،‌ عرفان و عقل و فلسفه بررسی نماید. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔷فلسفه دین برای متدین نیز از جهات دیگری اهمیت دارد. 🔹 متدین می‌تواند از فلسفه دین استفاده کند تا اولا دین خود را بهتر بشناسد و ثانیا حقانیت دین خود را نشان دهد. 🔹 البته این استفاده با بی‌طرفی دانش فلسفه دین منافاتی ندارد؛ چون همان‌طور که در یادداشت «تفاوت فلسفه دین با کلام» بیان شد، #هدف_عالم با #هدف_علم متفاوت است. 🔹 همچنین موضوعاتی در فلسفه دین مانند علم و دین، عقل و دین، تجربه دینی و دین و عرفان به متدین کمک می‌کند تا در فهم دین خود دقیق‌تر و عمیق‌تر باشد. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ◼️ فلسفه به‌معنای #متافیزیک نیز نمی‌تواند نقش فلسفه دین را ایفا نماید؛ چون موضوع و هدف متافیزیک متفاوت از فلسفه دین است؛ علاوه بر اینکه بسیاری از مباحث فلسفه دین هویت #معرفت‌شناختی دارند. ▪️اما در عین حال نمی‌توان منکر تداخل‌های زیادی میان متافیزیک و فلسفه دین شد. شاهد هم اینکه بخش عمده‌ای از محتوای فلسفه دین در آثار فلسفی موجود است. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ◻️همچنین الهیات یا کلام به‌معنای خاصش همیشه متهم به پیش‌داوری هستند و نمی‌توانند زبان مشترک میان متدینان و غیرمتدینان باشند. ▫️ضمن اینکه مسائل زیادی از فلسفه دین در #کلام_اسلامی یا #الهیات_مسیحی و یهودی اصلا مطرح نشده است. ▫️علی‌رغم این مشکل، مباحث زیادی از فلسفه دین از آثار الهیاتی و کلامی قابل استفاده است. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ☑️ این قابلیت بر می‌گردد به آنچه در یادداشت «تاریخ فلسفه دین» ذکر شد که اگرچه دانش فلسفه دین تاریخ کوتاهی دارد، ولی مسائل و مباحث فلسفه دین از ابتدای #تاریخ_فلسفه و الهیات مطرح بوده است. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🛑 بنابراین حتی اگر فلسفه دین را ثمره نگاه #عصر_روشنگری بدانیم، برای مؤمن و غیر مؤمن طالب حقیقت مفید و ضروری است؛ چون اگر کسی بخواهد #قرینه‌‌گرایی عصر روشنگری را نیز رد کند، باید وارد بحث #عقل_و_ایمان در فلسفه دین شود. ۲ دی ۹۹ ــــــــــــــــــــــــــــــــــ #فلسفه_اسلامی #فلسفه_دین_اسلامی #میرباباپور https://eitaa.com/Islamic_Philosophy_of_Religion/71

🔰 آسیب‌های فلسفه دین رایج (عدم ابتنا بر #متافیزیک عام) ✅ #فلسفه_فلسفه_دین ۶ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔹 می‌دانیم که در دوران معاصر، هیچ ارتباط سیستماتیک و جامعی میان فلسفه و علوم وجود ندارد و علوم مختلف اعم از فلسفی و غیر فلسفی به‌صورت جزیره‌ای به فعالیت مشغول هستند و تنها در برخی موارد ارتباطات موردی میانشان برقرار می‌شود. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔸 پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چگونه می‌توان بدون نگاهی جامع به هستی، در مورد بخش خاصی از آن شناخت معتبری کسب کرد. 🔹 به‌خصوص در مورد فلسفه‌های مضاف این مسئله جدی‌تر است. به‌طور مثال در فلسفه ذهن چگونه می‌توان بدون حل مسائل متافیزیک عام، مسائل فلسفه ذهن را پاسخ مناسب داد؟! 🔸 بخش عمده‌ای از مسائل فلسفه دین نیز به متافیزیک عام وابسته است و بدون ابتنای بر یک متافیزیک عام صحیح نمی‌توان پاسخ روشن و قاطعی برای آن مسائل در نظر گرفت. 🔹 مسئله وجود خدا، صفات خدا، معجزه، مسئله شر و حتی مسائل ارزش‌شناختی چگونه بدون استفاده از اصول متافیزیکی قابل پاسخگویی هستند؟! ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔸 در آثار فلسفه دین آنچه مشاهده می‌شود فرار از تعهد به متافیزیک عام مشخصی است. گویا این فیلسوفان دین بر این عقیده‌اند که استفاده از یک متافیزیک خاص قابلیت اشتراک مباحثشان را سلب می‌کند؛ یعنی اگر فلسفه دین آنها مبتنی بر متافیزیک خاصی باشد، از سوی مخالفان آن متافیزیک مورد توجه قرار نمی‌گیرد. 🔹 بر فرض که چنین باشد، آیا فیلسوف دین باید متعهد به حقیقت باشد یا به‌دنبال جذب مخاطب بیشتر برای مباحث خود؟! ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔸اگر بتوان پاسخ مناسبی را بر اساس متافیزیک مشخصی ارائه کرد، می‌توان آن مباحث متافیزیکی را به‌عنوان اصول موضوعه در فلسفه دین مطرح نمود یا به مقدار مورد نیاز آن مباحث را مطرح کرد. 🔹البته اگر بشود مباحث فلسفه دین به شکلی طرح شود که ارجاع کمتری به متافیزیک عام داشته باشد، بسیار مطلوب است. اما باید توجه داشت که فیلسوف دین باید بنا بر صحیح‌ترین متافیزیک مباحث خود را سامان دهد تا پاسخ‌هایش به مسائلی که مطرح می‌شود دچار کمترین تهافت و تعارض باشد. ۱۹ فروردین ۱۴۰۰- سیدمصطفی میرباباپور ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ #فلسفه_اسلامی #فلسفه #فلسفه_دین #فلسفه_دین_اسلامی #معرفت‌شناسی #میرباباپور کانال فلسفه دین اسلامی @islamic_philosophy_of_religion