جایگاه انسانی زن از منظر ملاصدرا 🔸 «جایگاه انسانی زن از منظر ملاصدرا» یکی از مقالات مستخرج از رساله دکتری بنده است. 🔸 مبانی حکمت متعالیه چه تصویری از انسانیت زن ارائه می‌دهند؟ 🔸 آیا ملاصدرا ـ چنانچه برخی می‌گویند ـ زن را انسانی درجه دو یا «حیوانی برای ازداوج مردان» می‌داند؟! 🔸 در این مقاله ـ که پس از دفاع از رساله دکتری، نسخه الکترونیک آن به تازگی منتشر شده است ـ کوشیده‌ام به این سوالات پاسخ دهم. 🔹 لینک مقاله: http://novin.isca.ac.ir/article_68512.html مهدی شجریان @M_Shajarian

چرا روزه؟! 🔹 گویند شخصی برای خرید برده به بازار رفت. از برده فروش سراغ بهترین را گرفت. جوانی تنومند و قوی هیکل به او نشان داد و گفت این بهترین برده من است. 🔹 از جوان پرسید نامت چیست؟ چند سال سن داری؟ چقدر توان کار داری؟ چه قدر در روز می‌خوابی؟ چه میزان غذا میخوری و ... 🔹 برده جوان به هر یک از سوالات کامل‌ترین جواب‌ها را داد اما شخص راضی نشد! برده دوم و سوم نیز به همین شیوه آزموده شده و مردود شدند. 🔹 نوبت به چهارمی رسید که جثه‌ای ضعیف و هیکلی نحیف داشت اما پاسخ‌های او رنگ دیگری بود: نام من نامی‌ است که مولایم بخواهد؛ سن و سال من مطابق با خواسته ارباب من است؛ به قدری کار می‌کنم که آقایم دستور دهد؛ خواب من به اندازه رضای مولای من است؛ خورد و خوراکم به اندازه روزی مرحمتی آقایم است و ... 🔹 شخص همین جوان نحیف را خرید و با لبخند رضایت گفت: "بقیه ارباب بودند و فقط همین یک نفر بنده است". 🔹 در مورد فواید و آثار یا فلسفه و غایت روزه‌داری - نظیر دیگر دستورات خدا - زیاد گفته‌اند‌‌‌ تا شاید رغبتی بیش به اطاعت پیدا کنیم: یادکرد فقرا، چشیدن طعم تلخ حال گرسنگان، سلامتی بدن، نظم و ترتیب یافتن زندگی و ... 🔹 اما همه اینها قابل ان قلت و ایراد هستند زیرا در قالب‌های دیگری غیر روزه، قابل دست‌یابی هستند. 🔹 فلسفه روزه‌داری و سایر دستورات الهی یک کلمه است و آن هم "بندگی" است. بیش از این دنبال دلیل نگردید که حکمت دستورات خدا را به راحتی نخواهید یافت. 🔹 روزه یعنی ایستادن در مقابل آنچه می‌خواهیم و تن دادن به آنچه او می‌خواهد با همه حدود و ثغوری که او طلب کرده است. 🔹 ماه بندگی خدا بر همه شما مبارک. 🔹 در این لحظات برای هم توفیق "بنده خدا بودن" را طلب کنیم. مهدی شجریان @M_Shajarian

خدای فمینیست‌ها و خدای حکمت متعالیه 🔹 آیا هستی نقطه آغازین دارد؟ این نقطه کیست و کجاست؟ چه ویژگی‌هایی دارد و چه نسبتی با ما برقرار می‌کند؟ پاسخ این پرسش‌های بنیادین در علم الهیات (theology) داده می‌شود. 🔹 پاسخ‌های مذکور صرفا برای قرار در لابلای سیاهه کتاب‌ها و اقناع اندیشه‌ها صادر نمی‌شوند بلکه برای جریان و سریان در متن زندگی ما اهمیتی دوچندان دارند‌. 🔹 خدایی که به او باور داریم و یا حتی او را انکار می‌کنیم به همه شئون زندگی ما خط می‌دهد. 🔹 فمینیست‌ها با توجه به همین اصل کوشیده‌اند تا پاسخ‌های الهیاتی خود را در عرصه تنظیم حقوق زنان صورت‌بندی کنند و برای اصلاح وضعیت زنان، به اصلاح خداباوری همت گمارند. 🔹 در یادداشتی از پرفسور لگنهاوزن دیدم که اگر شخصی تمام عمر خود را مصروف خواندن کتابهای الهیاتی فمینیست‌ها کند، عمرش تمام می‌شود اما این کتاب‌ها تمام نمی‌شوند! 🔹 با این همه دست ما در مباحث الهیاتی خالی نیست. حجم فلسفه و کلام اسلامی در حوزه خداشناسی، اگر بیش از آثار فمینیستی نباشد، کمتر از آن‌ها نیز نیست اما کمتر برای حل دغدغه‌های اجتماعی از این خرمن خوشه چیده‌ایم. 🔹 در مقاله "مبداء هستی در الهیات فمینیستی و حکمت صدرایی" تلاش کرده‌ام تا تصویری از الهیات فمینیستی را در مقابل خداشناسی صدرایی به تصویر کشم. این مقاله در شماره اخیر فصلنامه پژوهشی مطالعات جنسیت و خانواده چاپ شده است. ✅ لینک مقاله: http://www.jgfs.ir/article_106289.html مهدی شجریان @M_Shajarian

به یاد استاد شهید 🔹 برخی جملات استاد شهید مطهری از خاطر انسان نمی‌رود. بند ذیل را بارها خوانده‌ام و بارها در گفته‌ها و نوشته‌هایم نقل کرده‌ام آنجا که در کتاب «پیرامون انقلاب اسلامی» می‌گوید: «هر مکتبی که به‏ ایدئولوژی خود ایمان و اعتقاد و اعتماد داشته باشد، ناچار باید طرفدار آزادی اندیشه و آزادی تفکر باشد ... من اعلام می‎کنم که در رژیم جمهوری اسلامی‏ هیچ محدودیتی برای افکار وجود ندارد و از به‌اصطلاح کانالیزه کردن اندیشه‌ها، خبر و اثر نخواهد بود. همه باید آزاد باشند که حاصل اندیشه‌ها و تفکرات‏ اصیلشان را عرضه کنند ... من در همین دانشکده، چند سال پیش نامه‌هایی نوشتم به شورای دانشکده و در آن تذکر دادم، یگانه دانشکده‌ای که صلاحیت دارد یک کرسی را اختصاص‏ بدهد به مارکسیسم، همین دانشکده الهیات است؛ ولی نه اینکه مارکسیسم را یک استاد مسلمان تدریس کند؛ بلکه استادی که واقعاً مارکسیسم را شناخته‏ باشد و به آن مؤمن باشد، و مخصوصاً به خدا اعتقاد نداشته باشد. ... بعد ما هم می‌آییم و حرف‌هایمان را می‌زنیم، منطق خودمان را می‌گوییم. هیچ‌کس هم مجبور نیست منطق ما را بپذیرد. نباید این‌گونه فکر کرد که چون اینجا دانشکده الهیات است، نباید در آن‏ مارکسیسم تدریس بشود. خیر، مارکسیسم باید تدریس شود، آن‌هم توسط استادی‏ که معتقد به مارکسیسم است». روحش شاد و یادش گرامی باد. مهدی شجریان @M_Shajarian

کرونا و عدالت خدا (قسمت ششم) 🔸 فرض کنید شخصی بدون دلیلی که آن را درک کنید، محکم به صورت شما سیلی بزند. نارضایتی در وجود شما موج می‌زند و خشم و نفرتتان لبریز می‌شود. 🔸 چند روز بعد همان شخص شما را ملاقات کند اما این بار در حالی که به شدت نیاز مالی دارید، چک سفید امضایی به شما بدهد و آن را «عوض» سیلی چند روز قبل محسوب کند. 🔸 در اینجا خشم و نارضایتی به کلی از بین می‌رود و شما از سیلی مذکور ای‌بسا خشنود نیز بشوید. و دیگران نیز به حال شما غبطه خورند که چرا از فیض آن سیلی محروم بوده‌اند! 🔸 چک سفید امروز آن شخص هر چند حکمت سیلی دیروز او را نمی‌نمایاند، اما زهر تلخ آن را با عسلی شیرین جبران کرده، شما را از عمق جان خشنود و راضی می‌کند. 🔸 در آموزه‌های دینی ما کسانی که در دنیا مصیبت می‌بینند و جام بلا سر می‌کشند، در عوض در قیامت صاحب نعمت‌های بی‌شمار می‌شوند و لبریز رضا می‌گردند و عوض زهرهای تلخ دنیا، بی‌حساب صاحب عسل‌های شیرین و ماندگار می‌شوند. 🔸 از پیامبر اکرم ص نقل است که: «روز قیامت، اهل عافیت و سلامت، وقتی پاداش اهل بلا را می‌بینند، آرزو می‌کنند که ای کاش در دنیا با قیچی تکه تکه می‌شدند» و از امام صادق ع آمده است که‌: «اگر مومن می دانست که پاداش مصائب و گرفتاری‌هایش چه اندازه است، آرزو میکرد با قیچی تکه تکه شود» (اصول کافی، ج ۲، ص ۲۵۴). 🔸 روزهای کرونایی و هر وقتی که درگیر بلا هستیم بیش از هر زمان دیگری نیازمند یادکرد این آموزه ایمانی - که متکلمان اسلامی به آن "اعواض" می‌گویند - هستیم‌. قلب مومن در کنار این باور شاید به آسایش نرسد و از شر بلا رنجور باشد اما به آرامش دست می‌یابد و به بزرگی روح خود می‌افزاید. 🔸 مومن دوربین است و سقف زندگی خود را فراتر از دنیا می‌بیند و با نگاه نزدیک‌بینی که مرگ و قبر را انتهای خود می‌شمارد سر سازگاری ندارد. 🔸 دنیا در چشم او عشرت‌کده نیست. عینک خود را عوض کرده و به دنبال آرامش حقیقی در سرای پایدارتر و بالاتر است و به همین امید لحظه‌ها را سپری می‌کند و با تلخی‌ها می‌آمیزد‌. مهدی شجریان @M_Shajarian

اسلایدهای آموزشی اعتقادی 🔹 کتاب «آموزش عقاید» آیت الله مصباح یزدی و کتاب «خداشناسی فلسفی» استاد عبودیت از متن‌های آموزشی مهم در حوزه و دانشگاه محسوب می‌شوند. از سال 88 تا 93 چند دوره توفیق تدریس این دو کتاب را داشتم. 🔹 به تازگی اسلایدهای آموزشی این دو کتاب که در ایام تدریس توسط بنده تنظیم شده بودند در سایت اعتقادی «مهتد» منتشر شده است. 🔹 بسیاری از طلاب و دانشجویان عزیز در سال‌های تدریس فایل پاورپوینت این اسلایدها را مطالبه می‌کردند. اینک امکان دانلود آن‌ها در دو لینک ذیل فراهم است. ✅ لینک پاورپوینت‌های کتاب آموزش عقاید: http://mohtad.com/2020/05/12/%d8%a2%d9%85%d9%88%d8%b2%d8%b4-%d8%b9%d9%82%d8%a7%db%8c%d8%af-%d8%a2%db%8c%d9%87-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d9%85%d8%b5%d8%a8%d8%a7%d8%ad/ ✅ لینک پاورپوینت‌های کتاب خداشناسی فلسفی: http://mohtad.com/2020/05/08/%d8%ae%d8%af%d8%a7%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d9%81%d9%84%d8%b3%d9%81%db%8c-%d9%81%d8%b5%d9%84-%d8%a7%d9%88%d9%84-1/ مهدی شجریان @M_Shajarian

تقدس فهم از دین و واگرائی حوزویان 🔸 این مقاله جستاری انتقادی است به جریان فکر و اندیشه در حوزه‌های علمیه. تصور بنده این بود که صراحت لهجه آن مانع از انتشارش گردد اما به لطف الهی همراه با ملاحظه اصلی ارزیاب محترم و پاسخ بنده (در پی‌نوشت مقاله) چاپ شد. 🔸 در این مقاله کوشیده‌ام تا بر این نکته تأکید کنم که: «تا میان حقیقت دین و فهم از دین تمایز ایجاد نکنیم و درجه قدسیت این دو را متفاوت نبینیم، بساط طرد و تکفیر و تفسیق از میان ما نخواهد رفت». در بخشی از مقاله آورده‌ام: 🔹 هرچند حقیقت دین امری واحد است و خطایی در آن راه ندارد اما فهم دین و بالتبع عمل به دین امری واحد نیست و احتمال خطا و اثرگذاری جنبه‌های بشری در آن، امری کاملاً ممکن است. با این حساب هرچند در حقیقت دین «انحصارگرایی» امری مسلم است اما در آن دو مقوله دیگر نمی‌توان سخن از انحصار گفت و به صورت کلی هر فهم و عمل دیگری را تماماً خلاف حقیقت دین محسوب کرد. درنهایت باید فهم‌های دیگر و عمل‌های دیگر را مغایر با فهم خود و عمل خود محسوب کنیم اما اینکه در یک نگاه پیش داورانه، همه آن‌ها را فاقد بهره‌مندی از حقیقت دین بشماریم و از منظری انحصاری، همه را خطا و گمراهی مطلق محسوب کنیم، قابل‌قبول نیست؛ زیرا بدون شک خطا در فهم بشری امری ممکن است و همین امر ما را از قله انحصارگرایی به پایین می‌کشد و در مقوله فهم متواضع‌تر می‌سازد. 🔹 به‌رغم آنچه گفته شد در نگاه رسمی بسیاری از حوزویان این انحصارگرایی در فهم از دین وجود دارد و به دنبال آن «تقدس فهم دینی» باور خلال ناپذیر بسیاری از آن‌ها را شکل می‌دهد. مهدی شجریان @M_Shajarian

منتقد را تشویق کنید 🔹 «امتی که در آن حق ضعیف از قوی، بدون لکنت زبان، گرفته نشود، پاک و مقدس نمی‌گردد» (امام علی علیه اسلام، نامه 53 نهج‌البلاغه). جامعه پاک و پاکیزه، جامعه‌ای سرشار از عدالت است، که در آن زیردستان باکی از فرادستان ندارند و با صدای بلند عدالت را مطالبه می‌کنند و در کمال امنیت در مقابل بیداد، داد می‌کشند. برخلاف باور رایج بسیاری، ظواهر دینی، جامعه را مقدس نمی‌کند. مسجد، حسینیه، حوزه علمیه، اعتکاف، راهپیمایی و ...، تا وقتی جامعه‌ای درگیر ظلم باشد و صدای مظلوم در آن بلند نباشد، آن جامعه را پاک و مقدس نمی‌کند. 🔹 چند سال پیش به این جمله بلند امام علی علیه‌السلام ـ که آن را مکرر از رسول خدا صلی‌الله علیه و آله شنیده است ـ در مقاله‌ای اشاره کردم و در آنجا از «امنیت عمومی در بیان انتقادات» سخن گفتم و بر این نکته تأکید کردم که می‌توان از پیشنهاد «اقدامات تشویقی» سخن به میان آورد؛ به این بیان که حکومت باید بهترین انتقادها ـ که از نصاب علمی، تحقیقی و عادلانه بیشتری برخوردار است ـ را مورد «تشویق» و حمایت قرار دهد. 🔹 ریاست قوه قضاییه در سخنان اخیر خود همین پیشنهاد را مطرح کرد و گفت: «من این اطمینان را می‌دهم؛ کسانی که فسادی را اعلام کنند مورد تشویق قرا می‌گیرند و همچنین خبرنگارانی که یک فساد و نارسایی را اعلام کنند، حتماً در امنیت هستند ... امروز کسی علیه من یا وزیر یا مسئولی صحبت کرد، علیه نظام نیست. ما باید بین جرم امنیتی و سیاسی تفاوت قائل شویم». توجه به نکات ذیل می‌تواند این ایده را به واقعیت نزدیک کند: 1⃣ دستگاه قوه قضاییه هر چه زودتر تشویق‌هایی که در این راستا محقق کرده یا خواهد کرد را «گزارش» دهد. جملات انشایی نظیر اینکه «باید تشویق صورت بگیرد» دردی را دوا نمی‌کند و گوش ملت ما از این انشائات پر است. مردم ما تشنه جملات خبری هستند نظیر اینکه: «آقایان منتقد الف، ب و ... مورد تشویق قرار گرفتند». 2⃣ شاید بهترین تشویق در این مقام، بهره‌گیری از «رسانه ملی» باشد. رسانه ملی اعتراضات به‌حق مردمی را مخابره کند. کارگران معترض و اصناف ظلم کشیده‌ ـ که گاه‌وبیگاه تجمعاتی مسالمت‌آمیز انجام می‌دهند و خبر آن‌ها بیشتر از آن‌ور آب و یا در شبکه‌های اجتماعی و ای‌بسا با دروغ و اغراق گزارش می‌شود ـ باید در «رسانه ملی» جای خود را پیدا کنند. رسانه ملی رسانه همه ملت است نه‌تنها موافقان با سیاست‌های نظام. 3⃣ برخی عناوین مثل «تشویش اذهان عمومی» یا «تبلیغ علیه نظام» و ... دارای کلیت و ابهام هستند و تفسیر آن‌ها امر مشخصی نیست. ابهام این عناوین و اتهام افراد معترض و منتقد به آن‌ها، خود موجب هراس افراد دیگر و عدم ورود ایشان به بیان انتقادات با صدای بلند است. باید از این عناوین ابهام‌زدایی شود و وجه امنیتی بودن و سیاسی نبودن آن‌ها، به‌وضوح تبیین گردد و به مسئولین قضایی ابلاغ شود تا در احکام صادره خود به راحتی افراد منتقد را متهم به این عناوین نسازند. 4⃣ بدون شک در فضای باز انتقاد و به‌صورت خاص وقتی وعده تشویق در کار باشد، انتقادات بی‌پایه، سست، غیرعلمی، خصمانه و هیجانی نیز رواج خواهند یافت. نحوه تعامل با این انتقادات بسیار حساس است. «سعه‌صدر حاکمان» و مخصوصاً «طرفداران حاکمان» در این مقام نقشی تعیین‌کننده دارد. مواجهه پلیسی و قهری با این دست انتقادات، اثر معکوس خواهد داشت و دقیقاً موجب هراس انتقادکنندگان مصلح می‌گردد. مهدی شجریان @M_Shajarian

جلسه فوق در فضای باز و با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی برگزار می‌شود. @M_Shajarian

با سلام خدمت همراهان گرامی بحث منبر امسال بنده، یک بحث اعتقادی و کم و بیش مرتبط با شبهات کرونائی، در جمعی از طلاب و جوانان عزیز است. به پیشنهاد برخی دوستان، فایل صوتی هر شب را بارگذاری می‌کنم. مهدی شجریان @M_Shajarian

موضوع بحث: اهمیت مباحث اعتقادی @M_Shajarian

موضوع بحث: 🔹 معنای توحید و اقسام آن 🔹 ابتلای عمومی به مراتبی از شرک 🔹 توحید شرط رستگاری @M_Shajarian