⁉️عوامل شروع جنگ 1⃣ داعیه خلافت و ریاست طلحه و زبیر: طلحه و زبیر، از محرّکان اصلی جنگ، از اصحاب معروف پیامبر بودند که در جنگ های آن حضرت حضور گسترده و مؤثری داشتند. آنان از شخصیت های سیاسی و اجتماعی آن دوران به شمار می آمدند. آن دو در کنار دیگر رقیبان، به حکومت و خلافت پس از پیامبر ص طمع داشتند. امام ع خود به این نیت قلبی آنان آگاه بود.( نهج البلاغه، خطبه ۱۴۸) آن دو با وجود سه خلیفه پیشین نتوانستند به هدف دیرینه خودشان دست یابند. پس از قتل #عثمان، مجددا به #خلافت طمع ورزیدند، اما با انتخاب حضرت از سوی مردم، امید آنان به یأس تبدیل شد. در عین حال، انتظار داشتند به دلیل موقعیت اجتماعی و سابقه جهادی آنان در جنگ های پیامبر، در حکومت امام ع دارای مقام و منصبی باشند، اما حضرت بنا به عللی «که شاید مهمترین آن دنیاطلبی آنان بود»، حکومت درخواستی آنان یعنی حکمرانی شام برای زبیر و عراق برای طلحه را رد کرد(شیخ مفید، الجمل، ص ۱۶۴) و در امور حکومت با آنان مشاوره نکرد. این امر برای آنان بسیار گران آمد، به نحوی که به صراحت، از عدم مشاوره حضرت در امر حکومت با ایشان انتقاد کردند.( ر.ک: نهج البلاغه، خطبه ۱۹۶) دو عامل مزبور (محرومیت از اصل خلافت و عدم مشارکت در حکومت) نقش بسزایی در ایجاد روحیه مخالفت و تقابل با امام ع در آن دو داشتند. 2⃣عدم تحمّل عدل علوی: با شروع حکومت علوی، حضرت تمامی امتیازات دولتی اشخاص معروف از جمله طلحه و زبیر را از بیت المال لغو کرد و سهم آنان مانند بقیه افراد عادی جامعه شد. طلحه و زبیر به این عدل حضرت و برابری حقوق آنان با حقوق یک شهروند عادی اعتراض کردند.( همان، خطبه ۱۹۶ و نیز: شیخ طوسی، الامالی، ص ۷۳۱ / محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۳۲، ص ۳۰و۹) این عوامل موجب شد که طلحه و زبیر نتوانند حکومت عدل علوی را تحمّل کنند و برای دست یافتن به آمال و آرزوی های باطل خود، #بیعت حضرت را #نقض کردند و برای تشویق #عایشه برای مقابله با حکومت علوی به سوی مکّه شتافتند.( الجمل، ص ۶۷ / مروج الذهب، ج ۲، ص ۳۶۶ / الفتوح، ج۲، ص ۴۵۰)

2⃣عنوان «یاغی» و «محارب»: دومین دلیل بر مشروعیت جهادهای امام ع صدق عنوان «یاغی» و «محارب» به هر سه گروه مخالف و جنگ طلب است؛ زیرا حکومت حضرت با #بیعت مردم تشکیل شد و یک حکومت کاملاً الهی و مردمی بود و هرگونه مخالفت و برافراشتن پرچم سرکشی و عناد و خارج شدن از اطاعت آن عنوان «یاغی» و «محارب» خواهد داشت. صدق عنوان «یاغی» و «محارب» بر ناکثان روشن است؛ چرا که آنان با نقض بیعت خود و تشکیل گروه های مخالف مسلّح و تسخیر شهر بصره و کشتن مأموران حکومتی حضرت، عملاً راه بغی و طغیان و جنگ با حکومت مشروع وقت را پیش گرفتند. ( تاریخ طبری، ج ۴، ص ۴۶۲ / الکامل فی التاریخ، ج ۲، ص ۳۱۶ / الامامة و السیاسة، ج ۱، ص ۸۳ / شرح نهج البلاغه، ج ۹، ص ۳۲۰)