﷽؛ ✅ تفاوت معنای #رحمان و #رحیم 📝 پرسش : آیا #رحمان و #رحیم به یک معنا می باشند یا متفاوت اند ؟ 📖 پاسخ اجمالی : #رحمان و #رحيم از ماده «رحمت» گرفته شده . معروف اين است كه #رحمان كسى است كه رحمتش عام است ، و همگان را شامل مى شود ، در حالى كه #رحيم به كسى گفته مى شود كه رحمتش خاص است . بنابراين #رحمانيت خداوند سبب شده است كه فيض نعمتش دوست و دشمن و مؤمن و كافر را شامل شود ؛ ولى #رحيميّت او ايجاب مى كند كه مؤمنان را مشمول مواهب خاصّى در دنيا و آخرت قرار دهد كه دور افتادگان از خدا و بى خبران از آن محرومند . 📖 پاسخ تفصیلی : #رحمان و #رحيم ؛ اين دو واژه از ماده «رحمت» گرفته شده ، و معروف اين است كه #رحمان كسى است كه رحمت اش عام است ، و همگان را شامل مى شود ، در حالى كه #رحيم به كسى گفته مى شود كه رحمت اش خاص است ، بنابراين #رحمانيت خداوند سبب شده است كه فيض نعمت اش دوست و دشمن و مؤمن و كافر را شامل شود ؛ ولى #رحيميّت او ايجاب مى كند كه مؤمنان را مشمول مواهب خاصّى در دنيا و آخرت قرار دهد كه دور افتادگان از خدا و بى خبران از آن محروم اند . #شاهد اين تفاوت امور زير است : 1⃣ #رحمان صيغه مبالغه است و #رحيم صفت مشبهه ؛ و صيغه مبالغه تأكيد بيشترى را مى رساند و دليل بر گستردگى اين نوع رحمت است . ولى بعضى هر دو را صفت مشبهه و يا هر دو را صيغه مبالغه دانسته اند ، امّا با اين حال تصريح كرده اند كه #رحمان مبالغه بيشترى را مى رساند . 2⃣ بعضى نيز گفته اند : چون #رحيم صفت مشبهه است و دلالت بر ثبات و استمرار دارد مخصوص مؤمنان است ولى #رحمان كه صيغه مبالغه است چنين دلالتى ندارد . 3⃣ #رحمان نام مخصوص خدا است و به غير او اطلاق نمى شود ؛ در حالى كه #رحيم هم به او گفته مى شود و هم به غير او ؛ و اين دليل بر آن است كه مفهوم #رحمان رحمت گسترده ترى است . 4⃣ اين قاعده در ادبيات عرب معروف است كه «زيادةُ المبانى تَدُلُّ عَلى زِيادَةِ المَعانِى» ؛ (يعنى واژه اى كه حروف اش بيشتر است مفهوم آن نيز بيشتر است) و چون #رحمان پنج حرفى ، و #رحيم چهار حرفى است ؛ بنابراين مفهوم #رحمان وسعت بيشترى دارد . 5⃣ اين تفاوت را بعضى افراد ، از آيات قرآن نيز استفاده كرده اند . زيرا #رحمان در قرآن غالباً به صورت مطلق آمده ، در حالى كه #رحيم در بسيارى از موارد مقيّد است . مانند:  «إِنَّ اللهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ» ؛ (زيرا خداوند نسبت به مردم ، رئوف و مهربان است) ،  «وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيماً» ؛ (او نسبت به مؤمنان همواره مهربان بوده است) ،  «إِنَّ اللهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيماً» ؛ (خداوند نسبت به شما مهربان است) . در حالى كه #رحمان بدون اين قيود ذكر شده و دليل بر عموميت رحمت او است . 6⃣ بعضى از روايات نيز شاهد اين تفاوت است . در حديث پر معنايى از امام صادق (عليه السلام) مى خوانيم :  «الرَّحمنُ اِسْمٌ خاصٌ بِصِفَة عامَّة، وَالرَّحيمُ اسمٌ عامٌ بِصِفَة خاصَّة» ؛ ( #رحمن اسم خاص است [ مخصوص خداوند ] امّا با وصفى عام ـ مفهوم رحمت اش دوست و دشمن را در بر مى گيرد ـ ولى #رحيم اسم عام است به صفت خاص [ اين اسم هم بر خداوند و هم غير او اطلاق مى شود ، ولى مفهوم اش رحمتى است مخصوص مؤمنان ] ) . امّا با تمام اينها نمى توان انكار كرد كه گاهى اين دو واژه به يك معنا به كار مى رود ؛ مانند آنچه در دعاى عرفه از امام حسين(عليه السلام) نقل شده است :  «يا رحمنَ الدُّنيا وَالآخِرةَ وَرَحِيْمَهُما»؛ (اى خدايى كه رحمان دنيا و آخرت و رحيم هر دويى) ولى اين ممكن است يك استثنا بوده باشد؛ بنابراين منافاتى با تفاوت فوق ندارد . #حضرت_آیت_الله_مکارم_ شیرازی 🌧أَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ🌧